29 Ekim 1938 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 31

1ÇE ; e ve hali radenizden £ İ cari eşyalı e tayfaları yl tacirleri » gi 'riyeye kadı eşlinden ye ayli va i © we İlcari eşi şımağı haşıl wemizin ik g gzareli ve İlgi yeyin idareli arttırdı. Bir an ve nülu sız, sözde Üni ZEBİ Gi semi larak bu i55 kında bir Abdul | Osmaniye inkalâp eti iz te ii Aziği eridi eb 1susa » VIP aralık, E krelerle, 5 & ayrıldı. 1285 ten sonra, Mithat paşa Bağdat yalisiyken «İdare Nehriye » yi kurdu. Babil, Ninova, İn, üç ayda val Urla; ii. . İstanbul ve Basra - Bir müddet sonrada «İdareci «İdarei Ummanı Osmani » olarak kat, bu idare, uzun fanliyete devam etli. Fa 2 saşıyamadı. Mithat paşa Bağdattan dik bir müddet sonra, idaresizlik ve sujistimallerle battı, giti. Ticareli bahriyemirin tesis ve inkişalı bahsi üzerinde, İl şevval 1300 tarihli fermanla kurulan ve 50 - 55 bin lira ka- dar sermaye ve on vapurla işe başlıyan “İkmir körfezi Osmanlı vapurları şirketi » ni, 1310 da teessüs eden «Gümüşyan» 1321 de teşekkül eden « Marmaralı Pandeli bi- Yaderler » ve 1322 de kurulan « Hayriyei Hamidiye » şirketlerini de zikretmek icap eder. | *) Bu arada w Alaylı denizcilik * yerine e etmek üzere Necit ve Asur isimli dört bir sefer yapılmak üzere İngiltere hat- ları ae pli denizcilik » i ikam yapılan teşebbüslerden de bahsetmek lâ- İirsede, o mevzuumuzla sıkı sıkıya olan bu bahsede sayıfa'ar tah- kli olduğu için, bunu ayrı bir ma- elüd etmek daha doğru ve faydalı olacaktır. 10 #mmuz 1908 inkılâbına Sez bü kör topal yürüyen, fakat nede aman zaman terakki hamleleri de deniz ticarelimiz, 10 temmuzdan a biraz daha canlanır ve dirilir gibi zamanki vaziyeti de kısaca göz- rçok istihaleler geçiren ve 1908 yı- İda on altı gemiyle ticari seyrüsefere vam etmekte olan «İdarei mahsusa» müstakil bir idare halinde çalış- başladı, Bu sırada, büyük ve daya- bazı vapurlar alındı. Seferler biraz izama kondu. bu sıralarda « Gümüşyan şirketi » unu vi «Hilâl» w Erdekli Ra- « Hüdavendigâr » , «İş ocağı» eğe başladı. Fakat, bütün bunlara en, Türk deniz ticaretinin boynuna b esaret zinciri vardı: Ka- yo . İşte bu heyülâ, her sahada alış gibi, b sahada da kendini göste- or, bir kâbus halinde, deniz ticareti- Mizin üstüne çullanıyordu. Umumi harp e buhranlı yıllar geçiren denizciliğimiz, Mihayet, 24 temmuz 19923 de, Lozan mu aliedesiyle benliğine hâkim olabildi. Ka- Bitülâsyonlar ilga şdildi Sevr muahedesi m. 11 Şirketi Hayriye ve Haliç vapur şirketleri Miz ticareti ME İstanbulun muhtelif sahilleri ye yapan İdareler olduğu . yol takliyatı İ il unlar bei ve mevzuumüzün haricin» İnkılâp idaremizin verimli, gu ve müdebbir elinde, li ücaretimizin kısa zamanda dala ok verimli olacağına İse hükümlerine göre ölmesi bir emri tabii olacakken, Lozan ahtnamesiyle kabolaj hakkı, Türk limanlarında, Türk sancağına e Ahtnamenin ikinci faslının do- kuzuncu, onuncu ve on birinci maddele- İN bahri kabotaj, liman hidematı ve saydımahi, Türk sularında, Türk sancağı- nın hakkı oldu, Hemen dört asır süren kapitülâsyonlai arın kırıldı. Zal esaret - zinciri £ ve esaret kâbusu üstümüzden kalktı. “İşle, Türk deniz ticaretinin hakiki inkişa- fına mebde olarak bu mesut hâdiseyi ele almak lazımdır. cak, Lozan shtname- sinde deniz ticaretimize sit hükümlerin tatbikına başlandıktan sonradır ki, deniz ticaretinde hakiki bir terakki ve inkişal başgöstermiş, milli ve resmi bir devlet organı halinde faaliyete devam eden * Seyrisefain idaresi» büyük ve sağlam vapurlar alarak ticaret filomuzu kuvvet- lendirmiştir. Diğer taraftan, Yelkenci zade vapur idaresi, Mustala Ce- mal seyrizefain idaresi, Hüdavendigâr sey- seİsin anonim şirketi, Yeni Türkiye vapur şirketi, Naim vapur idaresi, Hantal zade Tayyar ve şürekâsı, Kocaeli şirketi, Sadıkzade biraderler, Alemdar zade bira- derler, Karadeniz Milli vapur acenteliği, Tavilzade vapur idaresi, OKalkavanzade vapur şirketi, Kırzade vapur şirketi, Bar- zilay ve Benjamen vapur şirketi, Mustafa Raşit vapur şirketi gibi şirketlerle müte- ferrik nakliyat yapan Hilâl vapur e acı Mehmet Tevfik bey, Hacı paşa za- deler vapur idaresi, Naki bey, Çora Ahmet bey ve şürekâsı, Sapancalı İamğl Hakkı bey, Ferzade Ahmet bey, Mahmut Lütfü bey, Dillizade, Akyıldız, Yelkenci zade Salih Zeki bey, Mehmet Murat bey, Ahmet Selim bey, Hacı zade Mesut ve mahdumları, Çolakzade Rasim ve Ahmet efendiler, Ahmet Arif bey, Mustafa Nu: reddin bey, Çankaya vapur idaresi, Kibar zade Fazıl bey, Karabiga vapur İdaresi, Doğruluk vapur idaresi, Hacı Hüseyin bey veresesi, Zafiropoli, Bigalı Halil bey, İngiliz Hü- seyin Rüstem ve şürekâsı, Herant Ke- reomyan, Hacı Sami vapur idaresi, Hasan mahdumları vapur idaresi, gibi şirket ve müesseseler de a arttırdılar, Bu aralık deniz licarelim güne in- kişala başladıysa da, mili şirket ve mü- esseseler arasinda bir rekabet başgös- terdi. Diğer taraltan, bu müesseseler, Seyrisefain idaresinin kendilerini ezdiği iddiasını ileri sürerek zarar ettiklerinden şikâyete başladılar. Halbuki, hakikatte, si zararlarını mucip olan, rekabet yü 8 yolcu navlunlarını düşür- malafıyd, Hükümet, bu milli e aha fazla zarar görmemeleri için baz tedbirler almayı düşündü. Çok isabetli bir kararla, e idaresiyle Milli vapurcuları birleştirdi. Seyrisefainin İstanbul komşu sahillerine işliyen vapurlarını işletmek üzere y idaresi kuruldu ve bu ayrı bir idare oldu. Milli vapurcuların işe yarıyan vapurların- dan bazıları salın alındı, Denizyollari idaresi kuruldu ve ortadan rekabet kal. karak deniz ticaretinin hakiki inkişafı se- bepleri temin edilmiş oldu. Diğer taraftan Türk vapurcuları bir Şilepçilik şirketi kur. dular. Bu halde bir müddet devam etti. Devlet, deniz ticsretinin asıl selâmelini ve inkişafını bütün deniz müesseselerinin bir araya toplanarak bir elden idaresinde bulduğu için âhiren Deniz Bank teessüs etti ve denizcilikle yakından alâkadar olan tahlisiye, ecnebi bir şirket olan Fenerler, Havuzlar ve Fabrikalar, Liman işletmesi gibi müesseselerle Akay ve Denizyolları işletmelerini ihtiva etmek üzere Deniz Bank teessüs etti, Ön beş yıl gibi az bir zamanda bu kadar çok istihaleler geçiren Türk deniz ticareti, bugün sarsılma teh- likelerinden âzade, terakki yoluna adım atmış oldu, Atatürk Türkiyesinde, her sahada olduğu gibi, deniz ticareti balı: sinde de bugün her vatandaş, göğsünü kabartarak öğünebilir. İnkılâp idaremizin verimli, sihirkâr ve müdebbir elinde, deniz ticarelimirin kısa zamanda daha çok verimli olacağı gerç Cumhuriyetimizin en beş tığı şu mesut günde hepimiz iman etmeliyiz, aşın, bir daha dl