29 Ekim 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 7

Yükselen kültürümüz İz kültür'ü bir mefhum olarak almamı: Ha ea n y ' şızdır: Her işin en kültür'lüsü bir gayemizdir ve bizi, eski tabiriyle, “Ma- &if”e mnişizdir. ve kafamızda en geniş yeri bunun için ver- İlk mekteblerimizin sayısı, talebe sayısı, muallim sayısı dur- nadan Xet 712.059 zu 1e çıkmıştır. 935 mali yılmda çin ayırdıkları 1i elti para 11.865.000 12 vilâyt_te_n 488 namzed de- ğ:m etmiştir. Bu kurslardan çı- nlar köylerde vazifelerine bığlunışhrdır. ü yıl biri İzmirde Kızıl A ; : $ ; ada ;ığen Eskişehirde Çifteler Çiîtliğinî heıı:lmak Üzere yeni tip öğretmen b- v rlı aç.ık_nışur. Bunların program- © ;a amelidir. Öğretmenler bu okul- Tda ziraat hayatiyle sıkr surette te- mas edecekler ve öğretmen oldukları ::mın muhitlerinde halka faydalı bi- 0:. rehber olarak yetişeceklerdir. d öğretim: ı ık_ öğretimdeki gelişme, orta Xe öğretimde daha bariz rakam. üğı-:t:ndinl göstermiştir: Geçen yıl okullarına devam 'eden tale. bexıiıı b ııyuı 75.229 idi. Bu ders yı- ında bu mikdar 90.000 ne varmiştır. Geçen yıl yeniden 12, bu > mekteb açılmıştır. Bundan cud mekteblerde 209 yeni açılmıştır. Bu yıl yeniden inşa ediletek okul oı-.: arasında Ankarada bir lise ve Okul, İstanbulda iki orta okul, _l::i, Adapazar orta okul bi. l Kumnonl. Pertevniyal tiç artmaktadır. 935 - 936 ders «en talebe sayısı 680.608 idi. 936 - 937 ilk okullara devam ders yılında talebe sa- , Öğretme n sayısı 13.834 den 13.902 vilâyet büdcelerinin ilk öğretim liradan 12.283,000 liraya yük- M 4 A Rakhi leri ile B orta pavyonlar ilâve edilecektir, Ö ve talebe için İstanbuldaki Valideba- bir de . ğt prevantory İlk mekteplerimiz- de, orta mektepleri- mizde talebe sayısı durmadan — artıyor. Memleket, okuma se- ferberliğinin en heye- canlı günlerini yaşa- maktadır. yom ilâve edilecektir. Mesleki tedrisat: 935 - 1936 ders yılnda bütün meslek mekteblerinin sayısı 34; talebe mevcudu 8117 idi. 1936 - 1937 ders yılında bu mekteblerin sa- yısı 43 talebe mikdarı da 12.134 dü bulmuştur. Bir sene içinde mekteb ve ;alehc sayısında dörtte bir artış var- dIr, Halkın ve çocuk babalarının kız e- nstitülerine ve akşam kız sanat okul- larıma karşı gösterdiği alâka, devamlı olarak attmaktadır. Türk kızıma onun bütün işlerini öğreten ve gerektiği zaman ona hayatmı kazanma imkân- ları veren bu okulların bütün memle- kette yer bulması için vekâlet büyük bir gayret sarfetmektedir, Muallim ve '—m bul M ça B aibbendi her vilâyetimizde, bu arada önümüz- deki yıl Edirne, Afyon, Konyada bi- ;::ıt enstitüsü açrlacaktır. Şimdiye kadar ımw.:ıde sanat okullarına Ööğretmen yetişti- Yüksek mekteplerimizde, üniversi- tede ve hülâsa olarak bütün tahsil mü- i'ı'ıııııoiırlmlc bu artma ve inkişaf var- Konservatuvar ve tiyatro mektebi kürtuluş gayesine u olarak ça- serencek recek bir müessese yoktu. Bu yıl bu maksadla Ankara sanat okulunda bir “erkek ertik öğretmen okulu” a- çılmıştır. Mensucat okulu : Memlekette dokuma sanayiinin İ- lerlemekte olması mensucat fabrika- larını yetişmiş işçi ihtiyacı karşısın- da bıtakmıştır. Bu maksadla İstanbul Hakkımızı Koruyan Ça lışma Adliyemizin son bir yıllık çalışması bize neler kazandırdı? Cumhuriyetin on üçüncü yılı ad- liyemizin memlekete yeni eserler ver. mesi bakımından dolgun ve —mesud bir yılı olarak geçmiştir. İnsan cemi- yetlerinin en büyük ideali olan adalet tevzii mefhümu, Cumhuriyetin adli teşkilâtının elinde gerçekleşti : Bit taraftan hapishanelerimizdeki — ceza- İrların sayısı dürmadan azalmakta. dır. Diğer taraftan hapishaneler birer ıslâhhane haline konulmuştur. Adliye makinesi, iyi işlemesini mümkün kı- lacak ne varsa onların hepsiyle ci- hazlanıyor.. Bundan bir yıl önce yürürlüğe giren meşhud suçların muhakeme u. sulğ hakkındaki kanun, şumflüne gi- ren ceza davâlarında adâletin sürat. le yerine gelmesini temin — etmekle beraber, gecikmeden tatbik edilen sanat okuluna bağlı olmak ve şimdi- lik okulun bir şubesi halinde kalmak üezre bu ders yılr başından itibaren bir mensucat okulu açılmıştır. Orta ticaret okulları ve ticaret liseleri: T icari müesseseler, bankalar, fab- rikalar için lüzumlu muhasib ve memürları yetiştirmekte olan orta ticaret mektebleri ile ticaret lisesi mezunlarının; her gün sayıları artan bu müesseselerce aranması bu mek- teblere karşı rağbeti arttırmıştır. Bu mekteb mezunlarının hemen hepsi meslekleri dahilinde olmak üzere ken- dilerine iş bulmaktadırlar. Meslek mekteblerine lâzımolan mesleki ki- tablar da mütehassıslara yazdırılarak bastirlimiştir. ibret verici tesiriyle suç a- dedinin azal sebeb olmuş $ » Şi suçlar yü- rürlüğe girdiği ilkteşrin 936 ayında İstanbul merkezindeki mahkemelere 5l1 iş intikal etmişken, bu rakam aydan aya azalarak 267 adedine ka. dar duşmuştur. Kan güdme hakkındaki kanun: Kan güdme, adam öldürme hâdi. selerinden en mühim kısmını, nef- sinde toplıyan geri ve iptidat bir kin anânesidir. Cumhuriyetin kuruluşundan son- ra, memleketin mahdud mrntakaları. na inhisar etmiş olmasına rağmen, bu iptidaf itiyadı tamamen yok etmek için, kan ggüdme sebebiyle işlemen &- dam öldürme ve bua bbüs cürüm- tatbik olunacak muameleye dair bir kanun kabul edilmiiştir. Kanunun hayırlı tesirleri şimdiden kendini göstermiye başlamıştır. Ceza hkanunu : Ceza kanununun, devletin emni- yetine karşı cürüm başlıklı birinci faslı, 936 Benesine aid tadiller ara. sında baştan başa yeniden — tanzim edilmiştir. Şiddet kullanarak içtimat bir zümrenin diğerleri üzerinde hâ- kimiyetini tesis etme veya böylelikle içtimat bir zümreyi kaldırmıya, ikti. sadi ve içtimat nizamları devirmiye, milli hisleri zayıflatmıya ve sarsmıya çalışacak cemiyetleri kuran veya i. dare edenlerle bu maksadlarla — pro- paganda yapanlar hakkında şimdiye kadar mevzuatımızda yer almamış 0. lan cezaft müeyyideler konulmuştur. Ceza müesseseleri : Ceza evlerimiz, bir ıslâhane ha- line gelmektedir. Bunu, yeni Cum- huriyet yılma girerken, rejimin ferd üzerindeki büyük ve müsbet bir ese- ri olarak şükranla anarız. Hapishane. lerimiz, birer mekteb olmak yolun. dadır. Mahkümların çalıştırılması esa. sını kabul eden 3038 numaralı kanu- nun 13 ye 15 inci muvakkat maddeleri geçen yıl daha geniş mikyasda tat- bik sahasına geçmiş bulunuyor. X Bu prensibler geçen yıl İmralr ü adasiyle Edirne hapishanesinde ge- niş ölçüde tatbik sahası bulmuş, Is- parta ceza eyinde kurulan halı atöl. yeleri Zonguldakta teşkil edilen ma. den ceza evi, çok güzel neticeler ver miştir. ' Adliye teşkilâtı: Geçen yıl adli teşkilâtın kuru'ma ve genişletilmesinde mahkeme ve âd. liye dairelerine ye'en iş mikdarı esas tutulmuştur. Hükimler kanumunun bükümlerine göre vekâlette kurülmuş olan merkez bürosundan alman İsta- tistik malümat tethik edilerek bir mahkeme veya adliye dairesinin nor- mal vaziyette görebileceği İş mikda- rı, bu hususda kabul edilmiş olan 2- zami haddi aşdığı takdirde o yer kad- rosunun iş mikdarına göre ayrıca hâkim, kâtib, icra memuru ve mübâe şir ilâve edilmek suretiyle teşkilâtın hakikt ihtiyacı karşrlamasına bilhas. sa itina edilmektedir. Buna mukabil işleri asgari hadlerden aşağı düşen yerlerdeki teşkilât aynı esas dahiline de küçültülmektedir. Büyük işimiz: Ziraat “Ziraat,, deyince hatırımıza ge- len şey; on üç milyonun saadetidir Türkiye halkının yüzde yetmiş beşi köylerde yaşar ve köy adına söylen. miş olan her şey bütün millet için |leri suçlularının hısımları hakkında Sıhhat ve sosyal yardım çalışmaları Dinç ve sağlam bir desli Yülntira yolun daki Bavaş tumhuriyetin on ü- çüncü yılındı pınıu:'_q' da, bizi bu savaşı ,.j kırında, bilinen ve bili aşıcı hastal N Ve mecalsiz b“ı'ğl'nu elinde dipdiri bir tüçç BU insandan, bugü tü: bugün, Yolundadır, n;ık.q.";“dau yaratmak Onun sağlam v _İ ve inşa Üzerine kuruluyorîükmmez omuzlarış Son cumh timat Mu üuriyet yılrı... Sıhat ve İç- Muavenet yüz altmr teşkilât, bu Ü kınız nısıî çıktıg:ün imtihanından ba- Sıtma, veba' kara humma, trahom, ve- rem; hülâsa insan ha- yatını mhrip eden bü- tün âfetler, birer bi- rer yok edilmektedir. Yeni kuruluş ve inşa; sağlığı tam vatanda- şın omuzlarında yük- seliyor. 6 tarihinde - Tei Si teşrin mMücadele cte geçmiştir. he S çinde 2.740.334 akalarında bir Miş ve 2167009 uııîı'î'ğî 719,774 şaft te&ıvl :nl:;g ev?l:îi tv z e- ampulü, 1278078 sarfolun- An Merı,::;:'usuulı ve Trabzon — vilâ.- 19.090 kişi Yerem dispanserlerine mm:ürıuat ederek muayene. Seçilen 658 Ştır. Buni ar, eüneE YEEMİN Üc veçen seneazi edime Yeremlinin tedaviler ;::uı ilâç ve hanuhtaç görülenlere hç Yatak gıdılu% tedavisine “bhu.m“ulmum,_ V. larak Izîdın. sunda RBeniş hıi—dur n Tün> Yapılmıştır. Propaganda yük dend ve vatandağı görmek nasi- .| besinden mahrum eden bir felâket o- lan trahom; yüz binlerce insana dün- Yayı aydın ve mesud yapan kurtulu- Şa yerini terkederek kaybolup gidi- Yyor, Umumt hifzrssihha kanununun 156 imcı maddesi mucibince, bu * huriyet maliyesi nasıl işliyor? Her bakımdan inşa vaziyetinde olan yur çe$i yaç do- ğurduğu fevkalâde masraflara rağ- men cumburiyet maliyesi, düzenli ve ayârlı bir makine intizamı ve disipli- ni içinde işliyor. Cumhuriyet maliye- sinin parolası, denk büdce, muntazam tediye ve mali itibardır. Cumhuriyet maliyesi, her yatan- daşta yeni bir ahlâkın, devlet hazine- sine inanmak ve güvenmek ahlâkımın doğ we kökleşmesini esas pren- sip edinmiş ve bu davada muyaffak r. Harbsonu dünyasının geçirdiği fi- nansal ve ekonomik kargaşalıklar ve krizler yüzünden en sarsılmaz sanr- Maliyemizin son bir yılı lan maliyeler bile perişan olurken, türk maliyesi bütün dünya maliyele- rine örnek olacak bir dayanıklık gös- termiştir. Cumhuriyet maliyesi milyonluk ve milyarlık işleri başarırken bilhassa bir noktayı ana prensip edinmişti: devle. tin mali itibarını her şeyin Üüstünde tutmak, vatandaşın kalbinde cumhu- riyet hazinesine kâtşı sonsuz bir gü- ven ve inan yaratmak. Cumhuriyet bu güveni ve inanı Bade yurd içinde ya- ratmak ve doğurmakla kalmadı... Bü- tün enternasyonal ekonomi ve maliye çevrelerinde de aynı güveni ve inanı kökleştirdi. Vergilerde ıslahat Günlük kazançları 60 kuruş olan  N y? den bugüne kadar altı belediyeye mez- baha inşasına ruhsat verilmiştir. Son cumhuriyet yılı içinde 18 vilâ- yet ve kaza belediyesinin su projele- Ti tasdik edilmiştir. —- Sıbat ve içtimaf muavenet veküle- ti gene aynı azman içinde difteri, di- zanteri, tatanoz, menengokok, — veba, kızıi, şarbon, kangren, kolera aşı ve seromlarından, bütün memleketin ih- tiyacına yetecek kadar olanları hazır- lamış ve memleketin dört bir tarafı- gö dermiştir. Kuduz Si 1 rinde geçen sene ikinci teşrin sonun- dan ağustos sonuna kadar 2541 kişi te- davi edilmiştir. Hast.ah_aneler Son cumhuniyet yılr içinde bütün hastahanelerin yatak kadroları artırıl- miştir. Bü yıl vekâlete merbut nü- mune hastanelerile İstanbul çocuk, Zonguldak akli, asabiye ve bulaşıcı hastalıklar hastahanelerinde ve Hey- neşri tarihi olan 6.5.930 dan sonta sağ Çocuğu altı veya altıdan fazla olan Annelere ve çoğu köylü olmak üezre yıl başından bugüne kadar 220 anne- Ye her birine 50 lira verilmek sureti- le mali yardımda bulunulmuştur. Bu Yardım; devletin büyük nüfus politi- kasının bir küçük, fakat bu işe göste- Tilen alâkanın canlı tezahürü olarak husust bir kıymet, taşıdığından 'bu- Nu _ka.zananlar, bir büyük yurd vazi- fesini yerine getirmiş olmanın saa- detini duyuyorlar. 1937 malf yılr so- huna kadar daha 780 Çok çocuklu an- Neye mükâfat verilecektir. Halkın sağlığını koruyacak tedbir- ler arasında bulunmak itibariyle srhi :ğttlm hâiz mezbahalar vücuda ge- irmek için hazırlanmış olan nizamna- Meye göre geçen sene ikinci teşrinin- Mıııltydıiçhıdıüswlmwi beliada verem y da 9348 hasta yatırılarak tedayi edilmiş ve 233.687 kişi ayakta tedavi ve muayene görmüştür. Husust idare ve belediye hastaha- nelerinde yatırtlarak tedavi gören hasta yekünu 468.299 u bulmuştur. Ankarada 1200 yataklı hastahane i- le 1200 kişilik tıb talebe yurdunun in- şa hazırlıkları başlamıştır. Balrkesir- de ilk köy ebe mektebi açılmıştır. Lüzumu ânında halkı hava ve zehir- li gaz hücumlarından korumak için gereken tedbirler almmıştır. Halkı modern sıht bilgilerle cihaz- lamak için sağlık propagandasının son yılı çok verimli geçmiştir. Göçmen işleri tam bir düeznle ve hazırlanan programa göre yürümüş- tür. Merkez hıfzıssıhha enstitüsü, değerli vazifesini başarma — yolunda bize güzel eserler vermiştir. t ş ç vergisind affe- dilmişler, günde 120 kuruşa kadar ka. larla, kazancı çalış mün - hasır olarların kazanç vergilerinde de büyük tenzilât yapılmıştır. Endüstri müesseselerinin elektrik istihlâk vergisi esaslı surette indiril - miş, motörlü vasıtaların memleket için de çoğalmasını temin için benzin ve benzeri hafif yağların her küosundaâ alınan 4.15 kuruş istihlâk vergisi 2.5 kuruşa indirilmiş ve bu maddelerin gümrük resimlerinde de yüzde eli nisbetinde tenzilât yapılmıştır. Daha ziyade köylülerimizin kullan- dığı gazyağı ve benzeri maddelerin gümrük resimleri de yüzde elli indi- rilmiştir. Muharrik kuvyeti on beygi- ri geçmiyen motörlü değirmenler ver- giden affedilmiştir. Devlet geliri artıyor Cumhuriyet maliyesinin büyük ba- şarılarından birisi de, devlet gelirinin muntazam ve sistemli bir şekilde art. masını temin edişidir. Son senenin büdcesi 212 milyon Tiradan 231 mil- yon lâraya yükselmiştir. Devlet geli- rinin ne şekilde inkişaf ettiğini takib | etmek için aşağıdaki rakamlara dikkat etmek kâfidir: 1935 mali yılı içinde vasıtasız ver- giler 35.310.062 lira iken, 936 yılında 31.314,509 Jliraya düşmüştür. Yani 3.995.553 lira bir noksan vardır. Fakat buna mukabil vasıtalı vergiler 935 yı- Imda 117.206.629 lira iken, 936 yılımnda 130.992.719 Jiraya yükselmiştir. Yani vasıtalı vergilerde 13.786.030 Jira bir fazlalık görülmüştür Her iki sene i- çinde diğer varidatta 14.175.603 lira bir fazlalık görülmüştür. 1936 yılımın hakikt fazla mikdarı 23.966.140 lirayı bulmuştur. Rakamların bu açıklığı ve belâgati karşısında halkın gittikçe refaha nasıl kavuştuğunu sezmek çok kolaydır. 1935 yılmda devlet gelini 220 milyon :ı:: iken, 936 da 224 milyonu bulmuş- taşır. ... Bu iş, evvelâ bir eleman işi oldu- ğundan ziraat mekteblerinin faaliye. tine, Cumhuriyetin on üçüncü yı. lında da büyük bir ehemmiyet veril- miştir, Bursa, İstanbul, İzmir ve A. danada bulunan dört orta ziraat mek. tebinin birinci sımıflarına otuzar ta- lebe alınmıştır. Bu suretle dört mek. tebe her seneye göre 40 talebe fazla alınmıştır. Halen mekteblerimizde 362 talebe vardır. Orta ziraat mek. teblerinden bu yıl 99 telebe mezün olmuştur. Enstitüler : Bursada bulunan ipek böcekcili. ği enstitüsü çalışmasına devam etmiş ve İrana ihraç edilmek üzere 35 bin kutu tohumun istihsâlini temin et. miştir. Bu enstitüye bağlı tohum kiış- latma müecssesesinde halka aid 69.522 kutü tohum kışlatılmıştır. Enstitü. ye bağlı kondüsyoman — şartlama işleri için gereken vasıtalar temin edilmiş ve kurulan büro faaliyete geçmiştir. Tohum ıslâh istasyonları : Ankara, Eskişehir, Adapazarı, Yeşilköy tohum rslâh 'stasyonları ite Eskişehir Dray #Farming deneme is- tasyonu, Çifteler Örnek ve üretme çiftiği Konya ve Ordu —denemeler tarlalarımna ilâveten bu yıl içinde; Antalyada bir sıcak iklim nebat- ları ıslâh istasyonu, Kayseride yon- ca deneme ve yonca tohumu temizle- me istasyonu, Lüleburgazda Trakya devlet örnek ve üretme çiftliği; Ço. rum, Çora ve Konya Ereğlisinde tiç deneme tarlası kurulmuştur, Silolar : Tohum imevzuu Üzerinde en mü- we buna benzer hizmetler için 936 ma- ? yrlımda olduğu gibi 937 malt yılın- İstihsal artmakta, to- hum eyileşmekte, verim roğalmaktadır, him müesseseler olan silolarımızdan son Cumhuriyet yılı içinde 1300 tona lük Gazi istasyonundaki orman çift. liği, 4000 tonluk Polatlı ve S000 tone luk Afyon siloları yapılmıştır. Çiftlik silosu 1300 ton buğday ve yahud 1000 ton arpa alabilecek bir sürette tamamen — betonarme yapıl. mıştir. Polatlı ve Afyon silolarının alma, verme, tartma ve temizleme ka. * biliyeti saatte 50 tondur. Bu silola. rın hususi havalandırma ve ilâçlama kuyuları da vardır. Bugün devlet demiryollarının 15 bin, Ziraat Vekâletinin 46 bin ton olarak silolarımızın yekün kapasite. si Gi bin tondur. Orman işlerimiz : Geçen — Cumhuriyet yalı içinde türkiye ormancılığı için en mühim hâdise, Orman Kanununun neşridir. Şimdiye kadar 1285 tarihli bir ni. zamname ile idare edilmekte olan OT mancılığımız yeni kanunla prensib, hüküm ve madde itibariyle tamamen değişmiş ve bu kanunla alâkalı teşe kilât kanununun çıkması; tamamen organize bir teşkilâtın kuruluşuna imkân vermiştir. Veteriner işleri . $ Köylünün en büyük serveti olan hayvanlarının sağlığı, neslinin ıslâhı, Sayısının artması we değer için alıman tedbirler, son bir yıl içine de en verimli safhaya girmiştir. Des vamlı ve yorulmak bilmez bir çalış- ma sayesinde bayvancılık pelitikamı- zın bütün istekleri birer birer ger- çekleşmektedir. | Hükümet bu yolda bir çok yeni —— |kanunlar çıkarmıştır. Bu arada yâr — bancı memleketlere çıkarılacak Da. — muz ve müstahzaratından imuayene resmi al 'Türkiye-İran baytafa da da kanunların verdiği iyet hüdudü içinde temin edilmekte olan Wwaridatla karşılanmak Üzere bir ka- nunla 36 milyon 886 bin ljra fevkalâde tahsisat verilmiştir. Muhtelif işler Fevkalâde tahsisatın 2 milyön lira- &ı şarktaki umumi müfettişlikler inın- takalarına aid imar ve inşa işlerine ayrılmıştır. Bu tahsisattan 10 milyon Jlira da yurd müdafaasına ayrılmıştır. 1935 malt yılına 9 milyon lira borç- lu olarak girilmiş olduğu halde 1936 malt üne hiç borç d A gitilmiştir. Bu hal, h in gün geç- tikçe nasıl iyileştiğini ve genişledi- ğini kati br şekilde göstermektedir. Haznenin dahilt itibar evrakı, yalnız tasarruf sahibleri için değil yerli ve y .'* bütün bankalar için de en e- min ve en kârlı bir plasman mevzuu- F AA aleli .i Demiryolu inşası, su tesisatı ve na- fra işlerile sınaf ve ziral teşebbüsler dur. lik mukaveleşinin tasdiki, hayvancı. —— lrk bulaşıcı hastalıklarına karşı mü. çadeleye dair enternasyonal anlaşmır — ya girmemize aid kanunlar çıkaril. mıiştir. Bundan başka bir çok nizam. hame ve talimatnamelerde yürürlüğe Bu sene 21 vilâyette — 1.992.342 baş hayvan muayene edilmiştir. Rür am ve uyuz hastalıklariyle esaslı bir mücadeleye girişilmiştir. Görülen Ba. ti hastalrkların sirayetine meydan verilmemiştir. el Pendik ve “Etlik bakteriyoloji enstitlileri İle Erzincan serom labas rotuvarları bu senede faaliyetlerine — Fj devam etmişler ve bütün hayvan bgu talrklarını önliyecek tedbirler almış, müstahzarlar hazırlamışlardır, —