29 Ekim 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 29

# -ŞEKER- İstihlâkimiz günden güne artmaktadır , mMiştir. tihlâki le 1935 da 72.211 Şeker Endüstrisi köylüyü de sevindirdi Bugün Ün i & Tan tanınmış b::eâ:,::: Bar ae TaLlN için bir yi yiye du., Kendiıiyn di ki * “ teni!dıe.f_aâ:ıî:k:ıkk" ediniz... Lis. e T olmasın... €söÖr, şu cevab: İ. Di Faka’ ı verdi : dğiviz ta.a"“fn uruluşu; yalnız bir Şacaşa mMızın isti iği ha mühim esaslar varâîn: ARR da Türk çiftçisin, j * çi i kaynağı bulunnmştur,yem z Türk zekâsı en ileri i i Ti teknik isti. yenS bir sahada tecrübe edilmiştıis:ı ağlam vücudu kuran t ğ ... n S z den biri millileştirilmiştir, ea Ş lpüîş_fır_îya giden milyonlar — türk yi Sünün ve teknisiyeninin refahı emxxı,ne verilmiştir, düstrî b(ı:ı temel!ere istinad eden en- : » Cumhuriyetin tarihi en eski olan endüstrisidir de, : 1926 senesinde ilk şeker fabrika- an | ilk şekeri, İ met lt'ıâşnlıı'ne takdim edildiği samas kenli şğkerîliuelîi âekerin tadmı: endi ğ ":ö':ığ?îlyacakm.. demi:'tai?nğ[u züa_ ö ile berıbşr. bütün türk millgetşı ağız tadiyle yemektedir. a En yaşlı endüstrimiz: eki izi ; olan Alpullu k-u : Şeker fabrikamız ö & rulduğ i hünyet Üç yaşında idiîı zaman Cüm. Alpullu fabrikas ğ'fetı Ss€nesinin içind iy ; k;,laenUşal.(_ Eskişehir, Turhal fabri- Ka tesis edildi. Bugün üç büyük lannı:ıkzı:ırıdşı’ı_Süm?r li ba:;a_ e i rmi iki mi i ıanse;rnay;lı Türkiye Şel:e;ngîg:il:;_ v dan?(;ıım _Şifketi: dört fabrikamı- ,da idaresini ele almıştır. Memle gelir 1 on birinci faali- edir. Sonra sıra- iala i, şeker lerinin tam bir vu- le haline gelen bir Sürat seyri seyriyle Bayesine doğru ilerle- diğini görüyoruz, Bugü i " bütğil:ın Şeker Şu—keti, memleke İak YA h;'ı_na_ İş Şubelerine örnek >- o Üviyyet içindedir Di senenin rakamları: n dö Tt — yrllık Cümhuriyetin düstrisi, ak | h I anlı ;ı;dıı On lîırinci kl:ut;:nrakammr de âuyuk ümidlerle beklli/;oîdml e mid, 937 nin dokuz aym::' dlŞ!ze p Y eçi zi a €ri gelmiştir Slçülmesinden , Şeker fabr Çindeki i on 1 tevde ve ler kaza; tiyor İşlenen Pancar Ton 1926 Ha 1927 4.Tlü.— 1928 34.931.— 1929 27.490.— 1930 53.518.— 1931 88.183.— 1932 158.500,— 1933 178.280,— 1934 4909.27 5 —. 1935 384,717 — 10936 334045 409.892,—. R 21 13.550— Türkiye şeker istihlâki son iki senede bilhassa art- 934 de 50 bin ton olan bütün memleket is- şeker sanayiinin bir elden idaresi süratiy- senesi sonunda 61 bin tona yükseldi. 1936 tona çıktı. Bu sene de 80 bin tonu mu- hakkak surette aşacaktır. Bu rakamların izahmmı yapmıya ne lüzum var . On senelik istihsâl yekünu olan 345.450 ton şeker, 34.345.973 türk liralık beynelmilel sa- tış kıymetine tekabül ediyor. Döviz Muvazenesinin bir istiklâl ve hürri- yet garantisi olduğu bir devirde u kadar parayı bize kazandıran bir sa- nayiie nasıl gönlümüzde yer verme- yiz Köylünün yeni refah yolu: Millt geliri hesab edenler bil- hassa son iki sene içinde pancar e kilen mıntakalardaki husus? refah ve kalkınmaya şahid oldular: Şeker fab- Tikalarının kurulduğu yerlerde kal. kınma kökden olmuştur. Türk köy- lüsü, pancardan başka hangi mahsul uz'erinde daha ekerken para alabil. miştir ? Bizim ziraatimizin bir mevsimlik kredi davâsr vardır : Toprağa atılan tohum, köylüye para getirir bir de- ğer olabilmesi için bir yetişme para- SI ister, Bu para, emek kadar kıymet- lidir. Devletin, bugün, Ziraat Banka- SI vasıtasiyle karşılamıya çalıştığı bu ihtiyacı, şeker şirketleri senelerden Tİ yapıyor. Ve köylü, pancarını toprağa atar- ken gördüğü yardımı; pancarı yetiş- tirdikten sonra alıcısının hazır olma- Sının verdiği bir güvenle sapanına Sarılmaktadır. Belki her madde üze- Tinde, mevzii ve geçici dahi olsa müs- tahsil aleyhine bir fiyat düşüklüğü Mevzuubahis olabilir. Fakat pancar da bu asla hatıra gelemez. Çünkü Pancarın ekicisi, onu daha toprağa a- tarken kaça satacağını biliyor. Siz Dunun ne demek olduğunu, mahsulü- Nün parasını kesesine koyuncıya ka- dar kaygılı olan köylüden sorunuz. ğ Köylümüz, on sene — içinde -173.000 ton pancar istihsâl etmiş. tir. Muhtelif senelerin iç satış fiatla- Köylüye öde- nen pancar Elde edilen rına göre, hepsi yüz on milyon liraya varan şeker kıymetinden pancar pa- rası düşüldükten sonra, geriye kalan 85.679.000 liranın, pek az kısmı, pan- car tohumu, çuval, tesisat yedekleri ve bazı işletme maddeleri için yaban- cı memleketlere çıkarılmış bulunmak- la beraber, büyük kısmı, işçi, memur ve müstahdemlerin maaş ve yevmiye- leri, kömür, kireç taşı gibi işletme malzemeleri ile kereste gibi ambalaj malzemesi ve nakliye masrafları do- layısiyle tamamen memleket içinde kalmış bulunuyor. İşte şeker endüstrisinin yüzde yüz milli endüstri adımı olmasının sebebi de budur. On seneye taksim edildik- te, senede vasati olarak on milyonluk iş hacmi olan bir endüstrinin bütün gelirini memleket içinde ve bir çok yeni iş sahaları açarak bırakması ne büyük bir hususiyettir. Şeker mmntakalarında refah ve â- İrm kabiliyeti, kendi kıymetini Ta- kamlarla gösteren her sahada karşıI- mıza çıkıyor. İnhisarlar istatistikle- rinde şeker mıntakalarındaki istih- lâkin diğer ekim maddeleri mınta- kalarına göre üstünlüğü çok büyük- tür. Şeker endüstrisi, köylünün Te- fah seviyesini artıran pancar vasıtâ- siyle, onun medeni vasıtalara sahib olmasını kolaylaştırmıştır. Trakya- nın çoğu pancar eken aydınlık köyle- rinde radyo makineleri vardır. Türkiye halkının yediği her kilo milli şekerin bedeli muhtelif yollar- dan tekrar bu parayı verenin cebişıe_ girmektedir. Milli şeker endüstrisi rencber ve işçi olarak het sene 53.000 ailenin geçim vasıtasıdır. Yıllık eko- nomik hacmi olan 12-15 milyon İira, bu 53.000 ailenin ihtiva ettiği vasati yarım milyon vatandaşı vasıtasız Ve bu sayının bir kaç mislini bulan bü- yük halk yığınlarını da vasıtalı ola- rak istifadelendiriyor. Bundan baş- Beynelmilel satış Dahili satış Piyasalarına göre bedeli şeker Kıymeti Kıymeti Lira Ton Lira Lira 70.650,— 572.543 217.566134 115.081.— 530.158,50 5.162.325 1.961.683,50 " 1,120.224.— 420.084,12 4.279.852 1.626.343,76 855.970.— 891.100,85 7.943.593 3.018.565,34 1.398.072.— 1.448.053,47 13.073.822 4.968.052,36 1.895.704.— 2.240.200,84 22.649.373 8.606.761,74 2.468.781.— 2.103.ı43_09 27.306.931 10.376.633,78 2.785.306.— 6.140.360,68 65.085.783 24.732.597,54 5.792.634.— 4.265.007,24 58.662.985 22.291.934,30 6.687.580.— î.z77.343_9z 53.827.546 14.533.437,42 6.566.960.— _w 65.885.775 17.789.159,25 4.809.661.— 24.443.762.33 324,450.528 110.122.735,33 84.495.973.— ka şeker endüstrimizin hazineye öde- diği vergi mühim bir yekün tutmak- tadır. Devlet; şeker endüstrisinden on senede 17 milyon lira vergi almış. tır. Bu mikdar, daima artmaktadır. Son senede bu vergi mikdarı 3.200.U00 liraya çıkmıştır. Şimdi davâ şudur : Şeker istih. lâkimiz arttıkça köylünün refahı, ha- zinenin kazancı, türk milletinin sth. hati artacaktır. Türkiyenin bütün topraklarının işlenmesi, dolu hazine kasası, gürbüz ve sağlam vatandaşlar bizim için bir gaye olduğuna göre, bünların hepsini birden gerçekleşti- Ten endüstriye yüzde yüz bizim de- mekte nasıl tereddüd olunabilir ? Bizim içimizde yaşıyan sempati kadar şeker endüstrimiz yabancıların takdirini kazanmıştır. Şeker şirketle. ri ilk normal kampanyasına başlar. ken gerek teknik gerek işletme ba- kımından mevcud tesisat ve işletme tarzının ve toknik personel vaziyetin en salâhiyetli mütehassıslara tetkik ettirilmesi lüzumlu görülmüş ve bu maksadla Almanya şeker endüstrisi direktörü profesör Spengler Wismar şeker fabrikası teknik direktörü Ma- yer davet edilmişlerdir. Alpullu ve Uşak fabrikalart hakkında teferruata âid bazı tenkidler istisna edilirse mü.- tehassıslar fabrikalarımızın ve bilhas. sa Eskişehir ve Turhal fabrikaları. nın en modern usüllerle çalışan mem- leketlerin fabrikalariyle müsavi bir derecede olduklarını, her fırsat bul. dukları zaman tekrar etmişlerdir. Şeker fabrikalarımızın zirat çalış- malarını da geçen sene içinde iki beynelmilel şahsiyet inceden inceye tetkik etmişler ve fabrikamızın zira- at sahasındaki vaziyetlerinin de işlet- me sahasında olduğu gibi emin ve muvaffakiyetli olduğunu görmüşler- dir. Halle Üniversitesi dekanı ve kendi mesleğinde enternasyonal bir Otorite olan profesör Römer ile Dan- çiğ Üniversitesi iktisadi ziraat profe- sörü Blohm “şeker fabrikalârının ih- tiyacı olan pancarı memlekette bu ka- dar kısa zamanda yetiştirmiş olan tü- rk sanayiinin bu basarısını görmekle hayretimizi izhardan kendimizi ala- mıyoruz,, demişlerdir. _Şeker endüstrisi, kuruluşu, ilerle- yişi, ve muvaffak oluşu, kendi teknik hususiyetlerinin onu kuran ve işle. tenlerde bir ahlâk ve anâne haline gelmesine lüzum gösteren bir endüs- tridir. Böyle bir sanayi şubesinde, sa- lâhiyetlilerin bu kadar takdirini ka- zanmak, bizim şeker endüstrimizin enternasyonal değerini anlatryor. Bu ör.nçklîği tasdik bize şeker endüstri. mizin istikbali adına kıymetli bir vesikadır, Enternasyonal ticaret münasebet: lerinin mahiyeti malümdur. Bilhas. AUAUA ALAY AOA DZO AOA KY AAAAY AA ll sa makine ve teknik vasıtalatında her istenen kolayca bulunamıyor. Şeker endüstrisini, istihsâl — vasıtalarında bile millileştirmek zaruretini duyan bir memleket için bu vasıtaları imâ! yoluna girmekten daha tabii ne olabi- lir? İşte şeker fabrikaları idaresi, ma- kine levâzımı sahasında da böyle bir mesele ortaya atmıştır. Bu maksadia Eskişehir fabrikasındaki — tamirhane genişletilmiş ve bitirilmiştir. Dışar- dan temini bugün * in mecburi olan malzeme için vaktinde tedbirler alın- mış, piyasalar bulunmuştur. Memle- kette sağlam, canlı vatandaş istiyor musunuz? Şekerinizi kendiniz yapa- caksınız. Onu yapacak — malzemeyi kendiniz imâl ed: ksiniz. Pancearı şeker yapmakta üstad teknisiyenler sizden olacak.. Artık şeker kurumu- muzun parolasını öğrenmiş sayılabhi- liriz. Bütün bunlar tamamen gerçekleş- tirildiği gün, yalnız şeker işinde de. ğil; şekeri terkip eden tam sanayici ve ziraatçi bir memleket olma hüvi. yetine sahib bir millet olacağız. Atılan adımlar: Şeker işimizin temel işi olan to- hum meselesini halletmek yoluna gi- rilmiş bulunduğunu bir huzur için. de söyliyebiliriz. Bu hususta getirti- len salâhiyetli mütehassısların yap- tıkları tetkikler neticesinde — alınan ULUS — 29 - 10 - 1937 — 29 kararların tatbikr, faaliyetle devam etmektedir. Pancar tohumunun mem- leketten tedariki, yarım milyon lira- yı aşan bir döviz fazlasmı memleket içinde brraktıracaktır. 'Toprağın verimini artıracak ve pancarın kalitesini yükseltecek olan modern ziraat aletleci işi temin gibidir. Türkköyünün bir kalkınma şartı olan kara sâapandan pulluğa, kağnıdan arabaya geçiş şeker mınta. kağn.dan arabaya isi şeker mınta- kalarında olmuş bitmiştir. Şu iki kelimeyi iki ıeneq_ent_geri cüzdanı dolgun olan Trakya köylüle. rine bir soruverseniz : Pancar, mü. navebe ile ekilen bir maddedir. Pan- car ekilmediği zaman, ondan boş ka. lan yere soya fasulyası ve aspir eki. liyor. Bunu şeker endüstrisi türk köylüsünün kulağına bir kazanç kay- nağı olarak fısıldadı. 4 Aspir ve soya fasulyaıı_. sanayi- de bol bol kullanrlan ve daima müs- teri bulan iki arkadaş maddedir. Şe. ker şirketi, köylümüzün adını. ve değerini bilmediği bu madd;nin. tar. lada daima yer bulması için onun satışını da temin etmiştir. Bu.gün a8- pir ve soya fasulyası her koyhşnun tarlasında yer bulmasını temenni et. tiğimiz iki baş maddedir. Şeker fa_b- rikalarının ziraat memurları, köy köy dolaşarak bol para getiren bu iki kardaşın. çoğalmasına çalışıyor. Şeker işinde cihan: Pancar, şeker kamışı ile yaptığı rekabetten mağlub çıkmıştır. Bugün pancar ekimi, millft bünyelerinde yer alan bütün devletler, pancarı şeker kamışma karşı koruyan tedbırl_er al- mışlardır. Bugün cihan şek?r_pıyasın. sı yine dursuzluk havası ıçı.ndedır. Pancar şekeri sanayiinin geçirmekte olduğu buhran devam ediyor. Lo_nd!'i şeker konferasında alınan 'ted_bırlerı şeker politikamızın isabetini bir kere daha ortaya koydu. Şeker yiyen Türkiye: Türkiye şeker istihlâki, son iki se- nede bilhassa artmıştır. 934 de 0 bin ton oran bütün memleket i.ıtıhlâ.: ki; şeker sanayiinin bir elden ıdaı:.n suretiyle, 935 senesi sonunda 61 bin tona yükseldi. 936 da 72.211 tona ÇI- kan istihlâk bu sene 80 bin tonu âşa. caktır . Fakat ne 100, ne 200 bin ton Yarım milyonu aşmıyan rakamın bi- zi tatmin edeceğini sanmayınız : türk tarlasında servet olan pancar hasretini bilenler şekerin gıda olarak ehemiyetini anlıyanlar için bu hay_al değildir. Yarım milyon ton şeker is- tihlâk edersek her türk vatandaşı se- nede 30 kilo şeketr y'yecek demektir. Şeker yiyen türkiye... Bu teı_-_kl. bin içinde güler yüzlü ve mesut türk köylüsü; sağlam ve kuvvetli vatan- daş yaşıyor.