28 Aralık 1933 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 10

Her yüksek muharririn tasavvur edeceği en mü- him muvaffakıyet hiç şüphesiz Nobel edebiyat mü- kâfatını kazanmaktır. Şimdiye kadar buna nail olmıyan memleketlerin- de birer, birer şeref listesine geçtiklerini görüyoruz. Bu sene tabii Rusya lehine döndü, Bu herşeyden evvel herhalde Senkler Lewis (Amerika), Thoma Mann (Almanya), Jhon Galeworty (İngiltere) den sonra &ıra- nın artık Rusya'ya gelmiş olmasından da ileri gel- mektedir. Malümdur ki her mükâfat gibi «Nobelsde mu- hakkak en kuvvetli namzede değil, fakat Jürinin bir araya toplanıp uzunuzadıya münakaşa edip düşün- dükten sonra fikir ve telâkkilerine en ei kimi bulurlarsa, ona tevdi edilir, Dikkat edecek olursak heyetin, kazanacak muhar- ririn aynı zamanda, ekseriya, yaşına dikkat etmesi- dir. Geçen sene, mükâfatı kazanan, ancak bir tabaka halk tarafından tanılıp okunulan, Galsworty, rakiple- rini ürkütecek kuvvette bir edip değildi. Fakat bu edam da alimışını geçmiş bulunuyordu. Anatol Frans, Sülly - Prudhom, Mistral, gibi.. Mükâfatı, bir Rus edibinin kazandığını duyduğu- muz zaman bu adamın bugünkü Rusya'ya, inkılâp Rusyasna ait olduğu aklımıza gelir. Fakat hayır, yüksek kabiliyetini inkâr edemiyece- gimiz M. Bunin ne Markist, ne de bugüngü cihan edebiyatının üstatlarından biri olarak göstereceği bir şahsiyettir. Kanaatımca, ve şimdilik verdiğim kararla sadece; günümüzde yaşayıp dünkü edebiyatı temsil eden kalemi kuvvetli, eserlerine ince bir yirminci asır boyası süren bir klasiktir. İvan Bunin 1870 de doğmuş, gençliğindenberi edebi hayata atılmıştır, Yazdığı muhtelif eserleri ile Çar Rusyasının ya- vaş, yavaş nazarı dikkatlerini celbetmiş, ve «zama- nında» oldukça akssedalı bir nama sahip olmuştur. Muhtelif mecmuâlarda neşrettiği, aralarından bugün bir çokları hâlâ daha zevkle okunaçak, hikâyeleri halk tarafından takdir edilirdi.. 1909 da Sen-Peters- burg Fen Akademisine aza olarak intihap edilmişti. Bugün ihtilâl patlak verdiği sıralarda, Bunin, Rasya- dcenubunda bulunuyordu. Hayatını kurtarmak için, oldukça çetin bir mücadeleye mecbur kalmış, güç halile hududu aşmıya muvafiak olmuştur. O tarih- tenberi hayli seyyahat etmiştir. 1920 de daha birçok vatandaşları gibi, Fransa'ya yerleşerek, umumiyetle, yazlarını Grass'da kışlarını da Paris'te geçirmektedir. Romanlarında ekseriya Rus köylüsünün hayatını ve seyyahatları esnasında rast- geldiği muhtelif tiplerin tasvirlerini yapar Bazı münekkitler, tasvirde, bir üstat olduğunu ehemmiyetle işaret ediyorlar. Karilerine doğru limei verebilmek ve edibi 10 SERVETİFÜNUN Nobel Mükâfatı Bu sene de Rus Edibi No.1949 —264 IVAN BUNIN kazandı. haklı surette tenkit edebilmek için, bu yazımı iki hafta geç intişar edilmesine sebebiyet verdim. Bunda büyük bir isabet oldu, çünkü üstün körü tanıdığım bir muharriri iyiden iyiye anlamama bu bir vesile oldu. Bilinmelidir ki, M. Bunin eşerlerinde yaptığı de- rin ve kuvvetli tahlillerile, okuyucuyu daima müthiş bir surette tesiri altında bulundurmaktadır. İnsan bir eserini okurken kendin! âdeta, onun esiri gannediyor ve buna kalbinin derinliğinden ko- pan bir sevinçle razı oluyor.. kari, muharrirle birlikte o tahlillerin içine yavaş, yavaş sürükleniyor ve de- rinliklerine dalarak bundan ruhunun mühim bir gıda aldığını hissediyor. Fakat bütün bunda hâkimin muharrir olduğu her an belli oluyor, çünkü öyle güzel ve sağlâm kulla- nışı varki.. Birçok yüksek romancılara faik olmasına ve cihan tarafından eserlerine, kıymet verilmesine bilhassa se- bep olan bu vasfı hakkında ne kadar lâf söylesem M. İvan Bunin'in çoktan kurulmuş namını ytkselt- meğe hiçbir tesir yapmıyacağına kâniim.. M. Bunin bizde olduğu gibi ecnebide de, bilhassa Cenubi Avrupa ve (Mü. Am. hariç) Amerikada da pek az tanınmışlır. Bunun en mühim sebebi, yukarda işaret ettiğim gibi bugünkü romancılıkla arası pek hoş olmamasıdır, Eserlerini, umumiyetle hikâye ve romanlar teşkil etmektedir. En meşhurları :Köy (1910) Hayatın cil- vesi eh San Fransiskolu adam (1917) Mitian'ın t (1935). Bunini tatmak için fikrimce tercih edilecek roma- nı Mitian'ın aşkıdır. Burada ingan kendini bambaşka; bir sis tabakası ile çevrilmiş hissediyor ve eserin sonuna gelip, kitabı kapadığınız zaman bir an gözlerinizi yummak ihti- yacını duyuyor, ruhunuz uzaklara, hatta .Misya»dan daha uzaklara giderek tatlı, tatlı Diy etrafı- nızdaki sis buhara tahvil elli üzerinize, beyninize serpiliyor, bundan büyük bir lezzet ei rüyayı gene tatmak istiyorsunuz.. fakat kabil olabilse. Muharririn en son eseri, birinci cildini geçen sene —— olarak Paris'te neşrettiği «Arseniev'in haya- tıs dır. Nobel'in edebiyat mükâfatı ilk olarak Sülly-Prud- hom'a verileli hemen, hemen otuz sene oluyor. Bu geçen müddet zarfında bir sefer olsun her sene kaza nılan o mükâfatlardan bizimde hakkımız yokmuydut.. Kazanan o edipler ayarında muhatrirlerimir, şair lerimiz yokmuydu 1.. Fransa'nın, Süliy - Prudhom, Romen Rolland, Fre- derik Mistral, Berjson, A. Frans'dan sonra bu sene de E. Estonye ile ümit kurduğunu görünce bizim oniardan ne kadar çok geride olduğumuza inşanın hüküm vereceği geliyor,