28 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisı *ncî cüzü çıktı 46 Onuncu sene: No. 3466 umhuriyet TeI * Telefon: Basmuharrir: 22366, Tahrir müdürü: 23236, tdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 ^af ™ mektup adresi: cumhuriyet, tstanbul Posta Rutusu: istanbui, NO. 246 p e r ş e m b e 28 Kânunuevvel 1933 İSTANBUL CAGALOĞLU , Büyük htr küftphaneyi bir arâda crinize getiren en faydalı eserdir. Her evde bir tane bulunmak lâzımdır. Iktısadî program Etrafında telâkkiler ktuat Vekâletince hazvlanan program hetriiz lcra Vekilleri Heyetin • den geçmedi. tkbsat Veküimiz bu program hakkmda efkân umumiyeye verilecek malumat ve izahah tcra Ve kflleri Heyetinin kararmdan sonraya taük etmişti. Matbuatm şimdiye kadar bn program hakkında verebildiği malumat ona dair köşeden bocaktan elde edebüdiği haberlere inhisar etmiştir. Fakat oyle anlaşüıyor ki yann, öbür<run umumun malı olacak olan bu program hakkmda daba ilk gününden itibaren herkese malumat vermek en doğru hareket olacakmış. Çünkü meselenin esası gizli tutuldukça miiteaddit tah • mmler meydan almış, bu tahmmlerin bazılarmm da endişe ve hassasiyet davet ettiği görülmüştür. Mîsal olarak arzedelim ki diin mü • bim bir roesele hakkmda bizimle ko • nuşmak istediğini telefonla ihbar eden bîr zatm ziyareb'rti kabul ettik. BeyoğIu tarafmda çıkan bir fransızca gazetede ikhsadî programa atfen verflen »o tasavvur ve tahmme tnüstenit olduğunu söylediğimnz haberler arasmda hükumetin bilcümle mevduah ikhs&dî sahadaki teşebbuslere teşrik etmek fikrinde olduğu da yazılı imiş. Mevdoatm iktuadî teşebbuslere teşriki ne demek? Elde müspet malumat olmayınca haberin bu kadannın davet edebOeceği lelâf ve endişeyi izaha hacet bile gö • tülmez. Bu baberin biçbir asla istinat etmea ihtimali olmtyacağmı bîz be daheten bile ifade edebiliriz ama herkes bunu nereden ve nasil bilsin? Muhterem muhatabnnıza izah et • miş olduğumuz veçhîle Turkrye Cum • huriyeb" hükumeti malî ve iktısadî «a • hadaki premipleri arasmda bilh&ssa iki esasm yürümesine ehemmiyet ver mektedir. Bunun biri tasamıftur, diğerl kendi halkunızm ikhsadî teşebbuslere iştirake alısmasıdır. Tasamrf fikrinde memleketirmzm az zamanda büyük terakki merhaleleri katetmek «tîdadmda bulundufcu memnunîvetle görüldü. Böyle de olta he • niİ7 başlanınctayız. Bizde tasamrf fikri hâlâ geniş halk tabakalanna teşmil ve tnaledilecek veçhile teşvik olunmak öıtiyacmdan kurtulmus değildir. Onun için her yoidan çalışılarak bu fikrin ileri çötüriilmesi hususunda en ufak ihmale meydan verîlmemek gerektir. tşte Cumhuriyet hükumeti bunu böyle yapıyor. Tasamrf nasıl teşvik olunur? Ma lumdur ki memlekette servet fnyılan maddelerin hemen kâffesi azçok ver gi kayitlerile mukayyetken biz tasar • nrf hareketlerinî vergi takiplerile stk mamaktayrz. Tasarrırfun hasilmı her kes bankalara tevdi eder. Biz banka lardaki mevduattan vergi almıyoruz, ve bunun daha epeyce bir müddet böyle gideceğinde şuphe de yoktur. Henüz iptidaî terbiye devresuıde ol duğumuz îcm tesarrufu herkesin derin bir kanaatle benimsîyecek kadar kendîne maletmesini ve pek iyi takdir edecek veçhile anlamasmı istiyoruz. Bunun bir zaman meselesi olduğu malumumuzdur. Bir kere bu sahada herkesin parasi büttm bir emniyetle kendismin malı dır, ha kendi cebfnde veya sandığında olmuş, ha bankaya konulmuş, tama > men müsavi olarak. Türkiyede şahsî mülkiyet müesses ve adeta mukaddesh*r. Bizim hukukiyahmn bu temele dayanır. Bankalar kendilerine yatmlan mev duah laılHanabilirler mi? Tabiî kul « lanabilirler, ve zaten onun içîndir ki mevdnata azcok faiz verirler. Fakat bu kuüanışm kâr ve zaran bankaya ait olop tasamrf sahibmi asla alâkadar etmez. Bankalar mevduata karşt daima emin vaziyette bulunmak içm kendi kendilerine çok ciddî ve sert kaideler latbik edeçelirler. Fazla olarak yeni bir kanunla devlet bu hususu âmme menfaati hesabma butün bütün emniyet albna almıştır. Tasarrufa teşvik içm diğer bir yol 9a halkin kendiliğmden bir takım sağ!am teşebbuslere ve bilhassa devlet teşertbüslerine iştirakidir. Avrupada bn yol cok ilerlemistir. Herhangi Avrupa memleketmde dahilî bir devlet istîk razı muayyen gününden evvel isteni lenden fazla müşteri bularak kaoanır. Bu niçin böyle oluyor bilir mismiz? Çünkü bu istikrazm kâîhdı ora'arda her kesenîn edmebüeeeîH en sa«lam Srat membaı olarak bilinmiştir. Mu • ayyen zamanlarda faizi ve amortismanı odenen bir kâeıt. Bövle bir fırsat ç&tı ım, herkes ondan ha?rne göre 100 Iîralık, 500 liralık, 5000 Hralık kâeit ahr ve sandığmm dibrne yer!e*tmr. Bu paralarm senede bir veya iki kere öde • nen faiz ve amortisman bedelleri vardır. Ondan sonra muntazaman gidip Adliye yangınında yanan evrak D Hazırlanan lâyiha dün Meclise verildi Adliye Encümeninin tetkike başladığı lâyihanın esasîarını tamamen neşrediyoruz Ankara 27 (Telefonla) tstanbul Adliye binasmın yanması üzerine alı nacak ledbirler hakkındaki lâyiha Heyeti Vekileden Meclise tevdi olunmus ve öğle üzeri Adliye Encümeni lâyihanın müzakeresine başlamutır. Encümen gece saat 11 e kadar lâyihayı müzakere ve kabul etmiştir. Lâyiha yann «bupün» Mecliste müzakere edilecektir. Meclisin bugün tatü yapraası ihtimali kuvvetlidir. Lâyihanin esaslannı aynen bildiri yorum: 1 Yangm esnasmda ziyaa uğnyan dosyaların yenilenmesi ağaşıdaki hü kümler dairesinde yapılır. 2 Hukuk, ticaret dosyalan tarafIardan birinin veya dahil olanın veya ihbar üzerine üçüncü şahu sıfatiie davaya ütihak etmiş bulunanın talebile dosyalann yenileme muameiesi yapılır. 3 Yenileme taleplerini tetkik i çin hâkim smıfından aynlacak üçer kişîden mürekkep lüzumu kadar bürolar teşkil olunur. Talepname asliye mahkemelerinde görülmekte olan işler de bu bürolara ve suDı mahkemelerinde Reisicumhur Hz. Izmiri teşrif buyurmaları muhtemel Ankara 27 (Telefonla) tzmir Valisî Kâzım Paşa, Ankarada iken Reisicumhur Hz. ni tz mire davet etmiş, tzmir halkınm kendilerine mütehassir olduğunu • söylemiştir. Gazi Hz. nin Mecli sin tatili esnasmda îzmiri teşrifleri muhtemeldir. • •„ » I I I ••• • Pariste iki mühiı/n mülâkat M. Maksimos, Suat B. ve M.Pol Bonkur ile görüştü Bu mülâkatlarda Belgrat ziyaretile Türk Yunan Bulgar miinasebatınm görüşüldüğü söyleniyor Ankaralıların dünkü bayramı Ankara 27 (Telefonla) Gazi Hz. nin bundan 14 sene evvel An karayı teşrifleri gününün yıldönümü münasebetile bugün Ankarada şenlikler yapılmaktadır. Bu gece Halkevinde bu münasebetle tezahüratta bulunulacak, Ankara meb'usu Yahya Galip Beyle Naşit Hakkı ve Enver Behnan Beyler birer nutuk irat edeceklerdir. Bunu müteakıp, Ankara zeybekleri millî rakıslar yapacaklar, gü zel bir piyes temsil edilecektir. Yunan Hariciye Nazıt1. Paria büyük elçimiz Fransu Hariciye Nazın Yeni lâyihanın esaslannı hazırlr •"Adliye Vekâleti Vekili Zekâi Bey görütenler de ait olduklan sulh mah • kemelerine arzedilir. 4 Talep imzalı bir beyanname ile yapıhr. Beyanname taraflann ve mevcut ise Mabadi 3 üncü »ahifede M. Maksimos Suat Bey M. Pol Bonkur Paris 27 (A.A.) Havas ajansmdan: M. Maksimos Yunanistanm Paris sefiri M. Politis beraberinde olduğu hal Yeni İngiliz sefiri Sanayi programımız vaziyetimizî tetkik eden Amerikalı Mr. Haynesin muavini Mr. Samervel iktısat vazîyetimiz hakkmda haznladıklan raporun ana hatlannı tkhsat Vekâletine bildirmiştir. Heyeti Vekilede tetkik edflmekte olan sanayi programnun esaslan tes btt edilmiş ohıp yalnız bazı fabrikalartn tesis edilecekleri mevkiler değistî rilmtştir. tkhsadî program, beşer senede tatbik edilmek üzere «cağır sanayi» ve «ince sanayi» namile ikiye aynlmıştır. tlk beş senede tatbik edilecek programa nazaran demir, kömür, kâğıt, cam, şişe, kok, kendir ve kenevir, pamuklu mensucatla kükürt sanayii fab rikalan acılacak ve nehir boylarmda bazı mühim elektrik santralleri vücu • de getirilecek ve bunlann yapacak lan elektrik kuvvei muharreke olarak kullamlacaktn. .A., de M. Pol Bonkurla görüşmüştür. M Maksimos mülâkatuıdan sonra sade Mabadi 4 üncü »ahifede Tarihin en büyük şimendifer faciası Paris muhabirimiz Fransadaki kazanın tafsilâtmı, Jıâdise mahallinde gördüklerini anlatıyor Sir Persi Loren Anka Program beşer senede tatbik edilmek üzere ağır raya gelmek üzere sanayi ve ince sanayi c ~ jki kısma ayrılmıştır Ankara 27 (Telefonla) tkhsadî Kahireden ayrıldı Kahire «Hı susî» Ankara büyük elçiliğine tayîn olunan tngilterenin Mısır fevkalâde komi »eri Sir Persi Loren, Londraya ve oTadan da yeni memuriyetine gitmek üzere Mısırdan aynlmış hr. Sir Persi LoSir Pern Loren renin şerefine hareketinden üç giin evvel elçiliğimizde parlak bh akşam yemeği verilmiştir. Bu yemekte Sir Persi ve Ledi Lorenden maada Kahirede bulunan bütün ecnebi sefirleri ile ref ikaları ve tngiltere komiserliğinin yüksek erkânı dahi bulun muşlardır. Sir Persi Loren Yemek esnasmda kadehini Büyük Gazimizin sıhhatine kaldırmıştır. Yemekten sonra herkes geç vakte kadar sefa reticnizin salonlannda oturup eğlenmişlerdir. Ikftsat Vehili Celâl Beyefendi iktısat Vekilimizin izmir seyahati tzmir 27 (Hususî) tktısat Ve kili Celâl Beyefendi yakında Ziraat Bankası umumî müdürü Kemal Zaim Beyle birlikte şehrimize gelecektir. Celâl Bey için VUâyette kabul ve mesai »alonu hazırlanmışhr. Vali Kâzım Paşa mıntaka ticaret müdürlüğünde çalışarak yakında şehrimize gelecek olan tktısat Vekili Celâl Beye arzedilecek muhtelif meseleler hakkmda mıntaka ticaret müdürü ile görüşmüştür. Hâdtse mahalli ve parçalanan vagonların Paris 25 (Hu Mu. ) Dür Lanyi'de vuku* gelen tren kaza sı, tarihin kaydettiği bu nevi kaza lann en feciidir. Bu hususta eld .ettiğim maluma b berveçhiâb' bil diriyorum: Her akşam saat 17,49 da «ŞaıV tdtasyonu» ndan hareket eden 55 numaralı Nanst ekspresi dün ak • şcm ancak saat 19 da hareket e enkazı KENDt KENDlMtZt TENKIT Zehir ticareti ve biz Rusel Paşa «İskenderiye gazetelerinde çıkan beyanat uydurmadır» diyor, bir teblig neşredildi Kahire «Hususî» Mısır gazeteleri hükumetin matbuat bürosu tarafmdan verilen resmî bir tebliği neşrettiler. Bu teblig, tskenderiyede münteşfr «La Reformeı» gazetesmde çıkan ve Rusel Paşanm «Türkiyede uyuşturucu mad deler ticaretme» dair beyanatmı muhtevi olan yazmm baştan aşagı yalan ve asılsız» olduğunu ilân ediyordu. Türkiyeyi mevzuu bahseden bu tebliğ üzerine Rusel Paşa ile görüştüm. Bana şunlan söyledi: « Verdiğim son iki raporda*tstanbuldaki esrar fabrikalannm kapa tılmasından dolayı beynelmilel büro muzun Türkiye hükumetine minnettar olduğunu yazmıştım. Uyuşturucu maddelerin istihsal ve gizli ticaretme hakikaten nihayet vermek istiyen her memlekete Türkiyeyi nümune olarak göstermiştim. Şimdi bu makalede bana atfolıman uydurma ifadeleri verdiğime kimsenin inanmıyacağına eminim. Gazetenizin karilerine yeni Türkiyeye tamamen hayran olduğumu bildirmek isterdim. Güzel memleketinizde hayli şahsî dostum oldugundan kendimi bahtiyar sayanm. Uyuşturucu maddelere karsı mücadele bürosu umum müdürü ıııııiTiımi ınııiiMiı nııııiMivı Ne oldise musikişinaslara oldu Eğlence yerlerinin saat on birle takyit olunmasından tiyatro ve sine maya gidemiyenler oluyor, ve tiyatro ile sinemalardan o nisbette müsteri azlığile müteessir olanlar var tabiî. Fakat en büyük kıyâmet musikişinaslann kafalanna koptu galiba. Çalgılı kahvelerde çalgı bulunursa saat on birde kapan mak mecburî iken çalgı oîmayıp ta bunun yerine meselâ radyo veya bir ^ramofon korursa Bu müddet on ikîye kadar uzıyablliyormuş. Onun için çalgılı kahveler bir saat daha fazla açık kalaHilmek içîn saz takımlannm gramofonlarla istipdali yoluna dökülmüşler. Bu Kavâdîsî gSreteTerde okuduihı muz zaman ellerindeki san'at ve âlet Ie hnlka neş'e tevzî ederek hayatlannı kazanan zavallı sazende ve Kartende lerimîzin perişan halîeri oözlerimîzin onunde canlandı da yüre&imiz yandı. Bu tedbir hic kîmsenin hatır ve haya linde olmadı&ı ha!de ealiba gitti gitti de en mazium san'atkârlanmızı vur muş oldu. Acaba bu derde tîr care buTunamaz mı? ** Enkaz alttndan çıkardan ilk ölü ve yaraiılar nakledilirlerken layı hatlarm meşgul bulunmandnr. Nansi ekspresinin hareketinden az sonra saat 19,25 te gene ayni sebeplerden dolayı mutat hareket saati geciken Mabadi 4 uncü sahifede ıııııııııımııiıııııııııııııııııııııiııiıııııııııııııımıııııııunınııııııııım ihtimamımızla laymetmi az zaman da 100 kuruşa çıkardık. Buna şimdi bir de Ergani istikran üave olunmuş oluyor. % 5 faizli ve ikramiyeli olan bu istikrazm bütün vergılerden muafiyeti de kabul edümiş bulunuyor. Bugün Türkiyede hiçbir han, haroam, apartıman veya herhangi bir iş bu kadar sağlam bir irat teşkil edeniez. Bütün bu fevkalâde kolay lıklar hep balknmz bu türlü işlere aU>sm içindir. Kimsenin cebredikliği yoktur. Buna istiyen, önündeki muamelenin ehemmiyet ve menfaatini takdir eden iştirak edecektir. Nitekim etmiştir de. nitekim ediyor da. tşte hakikat bundan ibarettir. YUNUSNADİ debilmiştir. Bu uzun rötarm sebebi, bilhassa güneş battıktan sonra görül • memiş dereflede kesafet peyda eden sistir ve birçok trenlerin yollarda durmak mecburiyetinde kalmalanndan doonlan almaktan başka yapılacak » ? yoktur. Bu ameliyenm esası devletin hay siyet ve itibandır. Avrupada hiçbir devlet bu yoldaki haysiyet ve itibarmı bozmuş değildir ve bozamaz. Oralar da bu iş devletin adeta varlığile mu savi bir keyfiyet bilinmiştir. Biz de, kendi memleketimizde bu yüksek devlet ve millet terbiyesinm teessüsünü istiyoruz. Büyük Millet Meclisine istinat eden Türkiye Cumhuriye ti hükumeti en zor zamanlarda eski* dahilî istikrazı tutmakla bu işe, yani devlet itibarma nekadar ehemmiyet vermek istedirmi göstermişti. Filha kika biz eski dahilî istikrazı 9 kurusta bulduk, ve onun tediyesini iltizamda r CUMHURİYET Yılbaşı hediyesi kaporm itıtiMMiıııiMiMiM ınıııııiMiııııiııııııııtMiııııııııınııiMiiııııiıııtıııtııııırııııt>ıiMiı;ııııııııııııııiıııııitıııitıtııııııııtı» uyuşturucu tnaddelerle mücadele bürosu müdürü Rusel Pf. sıfatile de, beynelmilel bir felâket teşkil eden gizli esrar ticaretmin önünü almak için yeni Türkiyentn bize yaptığı muessir yardundan, ve bu hususta al dığı cezrî tedbirlerden, son derece mmnettanm, eğer başka hükumetlerden de Türkiyeden gördüğümüz gibi samimî yardun temin edebilseyd3i, büromuzun mücadele ettiği birçok müs • külât kâmilen ortadan kalkardı.» IV o Adres: V.. ((Kan A izlerini takip ediniz!)) Bu heyecanlı macera romanını bir iki güne kadar merak ve alâka ile okumava başhvacaksımz