29 Ekim 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 22

On Yılda Dahilde Neler Yaptık? “Belediy eler - Köyler - Isyanlarla mileler teşkil - Nüfus tali İdari inkişafta ve inkılâbımızın yerleşmesinde başlıca işler İstibdat ve meşrutiyet devirler de dahiliye işleri, karışıklıktan kur- tulamamıştı. Valiler, hiç bir sal yete malik değillerdi. Her emri me kezden beklerler, ve vazifelerinin sa- dece, kanunun tatbikinden ibaret ol- duğunu zannederlerdi. Cümhuriyet idaresi, bu zihniyet- le mücadele ederek yüksek idare ka- biliyeti ile tanınmış zevatı, valiliklere ve kaymakamlıklara tayin etmek su- retile faaliyete geçti. Vilâyet husu- si,idareleri, varidat noksanını baha- ne ederek hiç bir hareket gösteremi- yorlardı. Cümhuriyet hükümeti, bu i idarelerin - inkiyaflarına — ve maarif, sıhhat, içtimai muavenet, mafia, zir: at, baytarlık işlerine büyük ehem- miyet verdi. : 1933 senesine kadar yapılan ” rei hususiye yal © yekünu 18,392 kilometreye, küçük büyük köprüler, tamir edilenlerle bir- likte 10,408 kilometreye, şoseler, © 11,426 kilometreye, menfez ve geçit- © ler (13,814) kilometreye baliğ olmak- tadır. Bundan manda, hususi idareler varidatile memleketin muhtelif mınta- kalarında yeinden | 2,650 mektep yapıl mış ve 19 mektep tö tamir edilip ge- Bişletilmiştir. Hususi idarelerin san'at ve yatı mekteplerine bilhassa büyük “© ehemmiyet verilerek bunlar 1,295,161 tahsisat konulmuştur. San'at mekteplerinin memlek: nayi hayatında büyük rol oyn ları kuvvetle ümit edilmektedir. Sıhhat ve içtimai muavenet memur- larile ziraat ve baytar mütehassıs ve memurlarının kadroları arttırılmış, hususi memleket hastanelerinin mü- kemmel bir hale gelmelerine çalışı! mış, yeniden binalar ve pavyonlar ya- plarak bunların tıbbi vesait ve ih- tiyaçları temin olunmuştur. Mahalli baytar idareleri, köyler- “5 deki hayvan cinslerinin ıslahı için da- Buzlık buğa, aygır, merkep getire- rek bunlar için depolar yapmışlardır. Hususi idarelerin ormanların muha- fazası için yaptıkları teşkilâttan da çok istifade edilmiştir. Vilâyetlerde açılan hayvan sergi- leri, dağıtılan mükâfatlarm teş edici tesirile büyük rağbet görmüş ve bu sayede de hayvancılığımızın irki- safı yolunda esaalı ve kuvvetli adım- İar atılmıştır. Belediyeler Belediyelerin ihtiyaçları yolunda, <cümhuriyet idaresinin teessüsünden evvel esaslı bir şey yapılmış değildi. Muasır belediyecilik hakkında darların sabit lediye işleri toşekicül haline dahilinde çalışabilmeleri, cümhuriyet devrinde kabil olabilmiştir. Belediye- lerde halkçı zihniyetinin teessüsü i- le beraber, bunların vaziyetleri esas- lı bir kanun ile tesbit edilmişti kanun hükümlerine göre, belediye beldenin ve belde sakinlerinin, mı halli mahiyette müşterek ve medeni (© ihtiyaçlarını tanzim ve tes kellef hükmi bir şahsiyet olarak ka- bul edilmiştir. Belediye kanunu, beş *sasa istinat etmektedir: 1 — Belediye tesisi, hemşerili hukuku, belediyenin salâhiyet ve ve tihabın icra tarzı, belediye- i lari makamlarca mürakabesi, varidat membaları, Bu esasa giren bütün hususatta cümhuriyet hududu dahilindeki bütün « belediyeler müsavi bir. vaziyettedir. 2 — Kanunlara muhalif olmıyarak mahalli ihtiyaçları karşılayan bütün tedbirlerin yapılmasında belediyeler serbest ve muhtardırlar, 3 — Belediyeye ait kanuni hüküm- lerin harfi harfine icrasına ve kanu- na muhalif icraata meydan verilme- mesine nezaret etmek üzere kuvvetli bir hükümet mürakabesi. 4 — İntihaplı meclis vasıtasile hslk mürakabesinin temini. verdiği büyük hak ve ehemmiyetleri güster- meğe ki Belediye kanunu, beledi harita, kadastro ve müstakil şehir plânlarını yaptırmak ve en az beşer senelik birer çalışma ve imar progra- mı yapmaları hususunu kabul etmek» le belediyelerimizin imarını salim bir kaideye bağlamış bulunmaktadır. Belediye kanunu kadının belediye intihaplarında intihap etmek ve hap olunmak hakkını tanımış olmasile inkrlâp tarihimizde de yer almıştır. Bu sene, belediye bütçelerine konu- lan ihtiyat akçelerile belediyeler için bir banka tesisi hakkındaki kanun da meclisçe kabul edilmiştir, Belediye bankası, hükmi şahsiyeti haizdir. Sermayesi 15 milyon liradır. Belediyelere şehir işlerini başaral mek için muhtaç oldukları parayı borç vermek, avans, hesabı cari, kredi ile bu ihtiyaçlarını karşılamak suretile büyük yardımlar yapacak, belediyelerin imar sahasındaki faali Mübadiller Muhaceret işleri - Yeni mülki - Polis - Jandarma - Memleketi imar.. Bu sene kabul edilen belediyele- rin yapı ve yollar kanunu ile de mü- him bir ihtiyaç temin edilmiştir. undan maada, belediye sınırları dahilindeki muhtarlıklar da kaldırı- larak bu vazife belediyelere verilmek- tedir. Muhtarlık usulü kaldırılmakla memlekette, hayırlı işlerden biri da- ha yapılmış olacaktır. Eski devirle- rin yadigârı olan muhtarlık usulü, be- lediye teşkilâtı olan yerlerde, halkım ştracak yerde zorlü- ğa düşünüyordu! Muhtarların işi belediyelere ge“ çince, şahsi ve mahalli müracaatların ir surette intaç edileceği ne şüphe yoktur. .Cümhuriyetten evvel, belediyeler dahilinde 528 kilometre kaldırım, 251 kilometre şose, 105 kilometre parke bu lunmakta idi Cümhuriyetin tesisinden sonra 1460 kilometre kaldırım, 1102 kilometre şose, 79 kilometre asfalt, 885 kilo- metre parke yapılmıştır. Cümhuriyet devrinde belediyeler, yeni binalar yapmak, parklar vücuda getirmek spor sahaları açmak gibi fa aliyetler sarfı hususundan da geri kal mamışlar cümhuriyetten evvel memle- kette 29 park, 7 spor sahası varken 10 inde yeniden 204 park, 164 spor vücuda getirilmiştir. Beledi- yeler, bundan maada, hastahane, darül- âceze, dispanser, klinik gibi içlimsi mu- avenet işlerile de ehemmiyetli surette meşgul olmuşlardır. Cümburiyetten evvel memlekette be- lediyelere ait ancak 9 hastahane varken 10 senede yeniden 24 hastahane inşa e- dilmiştir. Evvelce belediyelere ait âbidelerin yekünu (6) yı tecavüz etmediği halde, cümhuriyet devrinde yeniden (105) â- bide vücuda getirilmiştir. Cümhuriyetten evvel dört yerde e lektrik tesisatı, 20 yerde su teşkilâtı ve 17 belediyede mezbaha varken cümhu- riyet kurulduktan sonra 94 yerde elek- irik, 185 yerde su tesisatı, ve 143 yer- de mezbaha yapılmıştır. 2932 sencs de belediyeler, nafia işlerine 4.63 ve sıhhat 2,795,449 lira fetmiştir. Belediyelerin varidatını tırmak için neşredilen "belediye gi ve resimleri kanunu,, ile belediye- İcrin varidat kaynakları tesbit edilmiş bulunmaktadır. Köyler Halka dayanan, kuvvetini halktan a- lan, sınıf farkı kabul etmiyen Türkiye cümhuriyeti eski devirlerin en feci şe- de ihmal ettiği köylere lâyık oldu- ğu ehemmiyeti vermekte gecikmemiş, köylüyü refaha eriştirmek için hiç bir tedribi almaktan geri kalmamış ve köy- lüye iyi hayat şeraiti teminine mali im- kânların müsaadesi nispetinde çalşş- > kendisine başlıca vazife o bilmiş- Gülel devrine kadar Türk köy lüleri yalnız devlete vergi veren, bin beslemeğo memur olan yarı esir bir takım zavallı insanlardı. için hiç bir hak tanınmazdı. Köylünün derdine, şikâyetine kulak a- san yoktu. Bu yüzden devletle köylü »- rasında geçilmez bir uçurun vücuda elmişti. Cümhuriyet idaresi, memleket- ilk defa olarak öylünün efendiğilini ilân etti, Onu, en büyük kuvvet olarak tanıdı. Köylüyü ezen tefecileri, ortadan Köylüden haraç gibi alınan için bir köy kanunu yaparak, köycülük işlerini bir inzama koydu. Ve köyleri bu kanunla hükmi şahsiyeti haiz mahalli bir varlık olarak kabul et- ti. Nüfusu 150 den yukarı olan bütün köylerde köy kanunu tatbikini mecbu- ri yaptı. Köyler arasında ötedenberi, bazan kan ile enticelenecek kadar ileri ye vardırılan hudut kavgalarının önü- nü aldı. 14,988 köyün sınırını kat'i 6- İarak çizdirerek bir köyün öteki köy toprağına müdahale etmesi gibi yol- suzlukların kst'i surette önünü aldı. 1931 senesinde köy bütçelerinin yekünu 4,880,078 lira idi, Cümhuriyet- ten evvel, 700 köyde su tesisatı var- ken, cümhuriyetten sonra 2,746 köye yeniden temiz ve sıhhi şartları haiz sular getirtil Cümhuriyetten evvel köylerde 664 köy odası varken, cümhuriyetten son- ra, bu odaların adedi (6,961) e iblâğ e- dildi. Ayrıca köy konakları da vücuda getirildi. Cümhuriyetten evvel, bütün memle. ketteki köy yollarının uzunluğu 11,050 kilometreden ibaretti, Cümhuriyetin / ilânındanberi geçen on sene zarfında köy yolları (39,052) kilometre; çıkarıldı. Cümhuriyetten i. köy köprü ve geçitleri ve men- fezlerin sayısı 866 iken, cümburiyetten yi senelerde (7,359) a ebe N Cümhuriyet devrinde köy bütçele- rinden ayrılan para ile damızlık 3,458 buğa, 1,359 at, 1,563 teke ve koç, alın- dı, Bu suretle, köylerde Kayvancılığın ilerilemesine çalışıldı. Vilâyetlerin umumi idaresi Eski devirlerde, vilâyetlerde asayiş yok denecek halde âdi, cümhuriyet hü. İkümeti, emniyet ve asayiş işlerile esas- lı surette meşgul oldu. Ve bunu temin için lâzım gelen bütün tedbirleri aldı. Umumi harp sonu, karışıklıklardan ve İstiklâl harbi sonlarında muhtelif vazi- yetlerden istifade ile asayişi bozmağa cür'et eden şakiler, taraf taraf takip ve tenkil edildiler. Cümhuriyetin ku- rulmasından sonra menfaatlerinin bozul- duğunu, ve eskisi gibi vatandaşların sırtından geçinmek imkânlarının orti dan kalktığını gören bir takım şah beyler ve ağalar, türediler, belâlı kül hanbeyleri, mütegellibe taslakları, yer yer tedip edildiler. Bu arada şark vilâ- yetlerimizde cahil halktan bir kısmını başına toplamak istiyen Şeyh Sait is- minde biri, devlet nizamlarıma isyan etmek cür'etinde bulundu. Hükümet, bu şaki sergerdeyi, isyan hareketinin genişlemesine, meydan bırakmadan bü- il kaladı, Ve lâyık olduğu cezayı verdi. Cümhuriyet hükümeti, isyan hareketini" cidden umu- Cümhuriyet Anadolusu vekillerini hem bilir, hem tarır ve hem sık sık onlarla buluşur, dertleşir. Resmimiz Dahiliye vekili Şükrü Kaya Beyi “Urfa” da bir tetkik heyeti ile bir arada gösteriyor. mi şükranı mucip olan en seri bir su- rette kat'i olarak bastırdıktan, sonra, ber hangi muhtemel yeni Bir fesat hareketine mani olmak için bir kısım halkın. elindeki toplattı. Bu sayede şark alerimizde / asırlar danberi görülmemiş bir sika “temin edildi. Şeyh Sait isyanına iştirak eden bazı hainler, ordularımızm. ilerleme: üzerine, canlarını kurtarmak sevda: na düşerek milli hudutlarımız haricine firar etmek fırsatını bulmuşlardı. Bu hainler, bir müddet şurada buracla serse riyane dolaştıktan sonra bir yolunu bu. lap tekrar hudutlarımızdan içeri gir rek Ağrı dağı mıntakasında toplan, lar. Muhitlerindeki bir kisim cahil halkı da peşlerinden sürükliyerek şark bavalisinde bir yeni isyan hareketi yapmağa yeltendiler. Askeri kuvvetlerimiz, ve hava filo- larımız, faaliyete geçerek ösileri Ağı mntakasında sıkıştırdılar ve müthiş bir ocağını bulun- söndürerek Ağrı dağ ve <ivarmı şakilerden tamamile temizle- meğe muvaffak oldular. Bu havalide, sü künu bozmağa ve umumi kast. yapmağa teşebbüs cür'etinde bu- lunan fertlerin hareketini vukuundan evvel farkederek icap eden tedbirleri vaktinde ve zamanında alabilmesi için mevcut teşkilât, kuvvetlendirilmekte- im. bazı yerlerinde umu- müfettişlikler ihdası faydalı görül- müş ve ilk olarak şark /U vilâyetlerinde tatbik © edilmiştir. Bu müfettişlilder, gittik;e çoğaltılacaktır. Ni tımızın noksan oldu- dile tam teşekküllü getirilmesine karar rın tatbikatına geçilerek tam teşekkül lü, 229 nahiye kuruldu. Cümhuriyet devrinde tatkik olunan vilâyetler kanunu, merkez teşkilâtı km nunu, : vilâyet teşkilât projesi, arazi münazaalarını halletmek için yapılan gayri menkule tecavüzün ref'ine dair kanun , 768 numaralı memurlar kanu" nu, vilâyetler idaresine ait'esaslı teşki- İt işleri arasındadır. Nufus, imar, iskân, mütadele harikzedeler, muhaceret ve tabiiyet işleri Cümhuriyet hükümeti, “bir tek Türkün cihana bedel olduğu” hakkın daki yüksek vecizeye kıymet ve ehem t vererek müfusumuzu arttırmak, ve mikdarını tesbit etmek için faa yete koyulduğu gibi yangın ve yüzünden yurtlarını terketmiş, müba- dil veya muhacir vaziyetine düşmüş; Şark vilâyetlerinden diğer vilâyetlere sığınmış vatandaşlara para ve toprak dağıtmak ve her türlü vasıtalarla yar damlara koşmak yolunda da çok bü yük gayretler sarfetmiştir. Bunları g5 rasile tetkik edelim; Büyük kurtuluş lerinde batı Anadolunun umumi ası şu idi: Kütahya, Afyon, İzmir, Aydın, Bilecik, İzmit, Bursa Ralrkesir vilâyetlerinin tama > mında, Eskişehir, Çanakkale, Denizli yetlerinin bir kısımda binlerce ev yıkılmış, Rum ve Ermeni köy ve ma 5 halleleri boşalmış, birçok vatandaş « lar yardıma muhtaç bir vaziyette kal- < mıştı, Trakya, sulhan tahliye edilmiş olmasına rağmen oradaki harabi ve perişanlık ta Garbi Anadoludan az değildi. Düşman tahribatına uğrayan binaların mikdarı o Manisa vuayeue Trakya hari çolmak üzere şu idi: 414 köy tamamen, ve 463 köy kısmen yan maştı. 57,203 ev, tamamen (yıkılmış, 5/701 ev de kısmen harap oi Yalnız Manisa kadar tahribat vardı. Lausanne mua» bedenamesi mucibince mübadeleye tâ bi tutulan ve mikdarı 150,000 tahmin olunan rumların Yunanistana, ve Yu- nanistanda bulunan 400,000 ıikdarın daki Türklerin memleketimize nakille ri, yanan yıkılan - yerlerin: imarı, bu yerlerin ahalisine yardımda bulunul- ması, Balkan ve dünya harbi muhacir lerinden henüz memleketlerine döne- miynlerin yerleştirilmesi, her biri ay - rı ayrı külfetleri, paraca fedakârlık - ları ve kuvvetli teşkilâtı icap ettiren muazzam işlerdi. Kurtuluşu müteakıp mübadele imar ve iskân vekâleti na - mile bir vekâlet tesis edilmişti. 8 teş- rinisani 1339 tarihli kanunla bu vekâ- lete yeni salâhiyetler verildi. Uzun harp senelerinden sonra bu harap yur dun üstünde kalan vatandaşları, müs- tahsil hale getirmek pek kolay olma- mıştı. Fakat, kuvvetini, halkçılıktan ve halk sevgisinden alan Cümburiyet hükümeti, bu işin de uhdesinden gel- di. İlk iş olarak terhis edilen ordunun | hayvanları sulha kavuşan memleket ftçisine dağıtıldı. Ele geçen zahire - ler, tonumluk olarak verildi. bankası i selerden para temin harpten yeni çıkmıştı. Son dereced. dar bir bütçe ile çalışmak mecbu vardı, Buna rağmen hemen sırtındaki yırtık gömleğinden başka mal namı bir şeysi bulunmayan bu perişan h. bir sene gibi çök kısa bir zamanda müs tahsil hale getirildi. “Şehirli ailelere, yanan evlerine mukabil, milli mallar evler tahsis edildi. ilen evelrin mocm: İstiklâlimize kavuştuğumuz günün ferdasında Ana yatp ve te nup muntakalarue Trakyada bini mü- tecâviz şenir , kasaba ve köyde ade di onbinlere vara. mış bulunuyoruu. Bir tarartasi mağ - lüp duşman askerleri" “diğer tarattan alelâcele firar eden Rum ve Ermeni - ler, her bıraktıkları yeri ateşe vormuş- ler, yüzbinlerce hayvanı barüBarlsrin- de alıp götürmüşler, hüsu taş üstün de taş bırakmuyarak gitmişlerdi. Mil ordunun gâsıp'arın elinden kurtardı bu geniş vatan parçasında yüziler- ce vatandaş hayalının kurlumca. kümetin uzatacağı yardı Güniieriyer hüleümeti, yalnız rmibado tnamesile anavatana getirttiği mü- badill değil, Osmanlı imperator'ü- ğumun sabık arazisinden varını yoğü- nu bırakarak Türkiyeye can atan yer- siz yurtsuz muhacirlere de elinden ge len yardımda bulunmaktan yeri kai - madı, Yabancı işgal altında kalmağa tahammül edemiyerek anayurdun sine- sinde ölmeğe gelen bu zavalıar, cid- den acınacak halde idiler.. Cümhuri - yet hükümeti bunları kendi hallerine Her birine, mümkün ola - bilen bütün yardımı yaptı, iskân ve evler yanıp yakal «| terfihlerine, müstahsil vaziyete gelme lerine çalıştı ik zafer neticesinde Türk mil- iklâlini temin eden Lausanne muahedenamesi, Mesta - Karasu neh- rinden il Yunan Türklerini mübadil addederek, bunların ana vatanda yerleştirilme: imkânını temin etmiş. Bu sayede, vatan 400 bin kişiye yakın bir Türk kütlesi, kazanmış oldu. Tarihte misli görülmemiş bi bir iş olan mübadele işi cümhuriyet hükümetini ğı tedbirler sayei de muvaffakıyetle başarıldı. Ve mü - badil vatandaşlar, kısa bir zamanda müstahsil vaziyete getirildiler. Yuna- nistandan memleketimize gelbedilen ediler 99,709 hanede 379,913 ki Bunlar, hükümetin Kavala, Se- İlik, Gales, Prevama, Paça Emre rma, Girit, Midilli ve diğer adalara gönderdiği vapurlarla memleketimize aldırıldı. Mübadiller, iskân edilecek » leri güne kadar hükümet vesaitile ye- dirildi, giydirildi ve yatırıldı, gelenle» rin sanatleri ve bulundukları iklimdi ki hususiyetler nazarı dikkate alma - tak o iklimlere uygun mıntakalarda iskânlarına mümkün olduğu kadar dik kat edildi ve müstahsil hale gelince - ye kadar kendilerine yardımlarda bu- haruldas., Bu vatandaşları beslemek, giydirip yatırmak ve müstahsil hale koyinak için cümhuriyet hükümeti, 7,618,000 kilo zahire, 22,994 çift öküz, 27501 pulluk, traktör, çayır ve orak makine- si, ve diğer binlerce çift malzeme ve edevatı dağıtmıştır. Bütçeden 1,682,704 iü sarfile 19279 ev tamir edilmiş, 4567 ev yeni » den inşa olunarak 66 yeni köy meyda nin mubadiller işile birlikte ehemmi yetli bir surette meşgul olduğu mese: mühaceret işi idi. Hül garp tarafında kalan | İ | | | dımlarda bulunmuştur. Balkan harbi ni müteakıp başlayan mühaceret akı wbinden sonra da devam. ettiği gibi, bir taraftan da İran, Kaf- kasya ve İraktan da ilticalar vuku bul muştur. Hükümet, gerek evvelce ve gerek sonradan gelenleri yerleştirme - üstabsil hale koymağı bir pren sip addetmiş olduğundan on sene zar - fında kân suretile 286,392 nü - fustan mürekkep 58,027 muhacir aile sine maccanen 40,692 ev, 6321 pai- ça arsa, ve 1,567,472 dönüm tarla, bağ ve bahçe vet ir, Rus istilâsı üzeri- ne şarklan, garp ve orta Anadoluya hicret eden halk, istirdadı . müteakip, yurtlarına dönmüşler, bir kısmı da yol parası devletçe verilmek suretile mem leketlerine gönderilmişlerdir. Bunlar - dan bir kısmının iltica ettikleri yerler de barındırılması zarureti hâsıl ola - rak şark mültecilerini iskân işi de ay« rı bir gaile teşkil etmiş, fakat büyük mesai neticesinde bu gaile de bertaraf edilerek 35,017 nüfustan mürekkep 8,145 aileye ev, arsa, dükkün, tarla, bağ ve ba verilmek suretile kendi- lerinia terfihi ve müstahsil hale gel - meleri temin edilmiştir. Herhangi bir hükümetin uhdesin - den gelemiyece; u muazzam müba- dele ve hicret meselelerinin nisbelen kısa bir zaman içinde intaç edilebil meleri, halkçılığı şiar edinen hüküme Gn hüsnü niyeti sayesinde kabil oldu- Zuna şüphe yoktur. Tabiiyet işleri Vazifesi, tabiiyetimize girmek ve clkmak isteyenlerin lâzım gelen şart ve vasıfları haiz olup olmadıklarını ve muhtelif sebeplerle ecnebi ve Türk ta büyeli iddia edenlerin bu iddiaları va- rit olup olmadığını aramaktan ibaret olan tâbiiyet idaresi, Osmanlı hükü - weti zamanında Hariciye nezareline bağlı bulunmakta idi. Tabiiyet işleri ili bir şube halinde çalış» 1930 tari ye ait tâbiiyet işi tetkik edilmi ş ve bunlardan 56548 kişinin tâbii; almmasına Vekiller e Heyetince. rar orluğu devrinds fus mikdarı, meç inaden ileri sürülen bir ta - rakam'ara Hiç bir tarafta esaslı bir nüfus tahrni yapılmış olmad servetini yıtları yoktu. Cümhuriyet ge nüfus hareketi başladı. 1927 senesin- de, neşredilen 1003 numar: s ia memlekette umumi bir nüfus tah- riri yapıldı. 1927 senesi Birinci Teşri- inin 28 inci cuma günü i senin evlerinde dışarı çıkması: saade edilmedi, bu suretle tesbi len nüfusun, memleket fus mikdarını teşkil eti u,. Tahrir neticesinde milyon 660 bin 273 nüfus bulundu. Diğer medeni memleketlerde yapılan nü - fus tahririnin bir eşi, ilk defa bizde de yapılmış oldu. Ümumü nüfus tah - rinin her beş veya on senede bir de- fa tekrar edilmesi karar altrma alınmış bulunmaktadır. Her iki tahri daki farlı, nüfu hükümeti, dikkate şa - , tahrirden sonra yapılan bazı a - raştırmalar Türkiye nüfusu mikdarı « nın 17,5 milyon olarak tahmin edilme sine musait bir netice vermiştir. Emniyeti umumiye işleri Osmanlı ve Meşrutiyet idareleri, emniyeti umumiye işlerine, hiç bi man lâyik olduğu kıymeti verememi ti. Eski devirlerde polis memlekette umumiye teşkilâtı gayet ipti- dai vaziyette kalmıştı, Birçok mühim vi- lâyetler o birkaç Oo polis O komiseri ve beş on polisle idare edilirdi. Po - lislik bir meslek sayılmaz, kendileri de devletin kanunlarını tatbik salâhiye- ti olduğuna inanılmazdı. Bir orman ko - rucusu, bir reji kolcusu ne ise, bir po- lis memuru da o idi. İstibdat idaresi, bafıye namını verdiği gizli polirler, yalmız bir takım Mimi aleyhinde ilikler, çok defa cezasız ka - İırdı. İlk fenni polis teşkilâtını kur - mak Cümhuriyet hükümetine nasip ol - muştur. Bugünkü Emniyeti umumiye teşkilâtı, emniyet, asayiş, eca murin, levazım, £ fen; neşriyat, id. adli, beledi zabıta işlerile meşgul olan al şubeye taksim edilmişti Vilâyet'rin a: i, sınıflar iş bu- Emniyet müdürlükleri çalışan çok de; mız vardır. Cümhuriyet hükümetinin 30 vilâyetinde emniyet irlüği memurluğu teşki : yapılmıştır. İs - tanbuldaki poli meslek O mektebinin tisas müessesesi şeklini alması i- alışılmaktadır. Ancak, buda ca kâfi gelmediği için Ankarada huriyet devrinde, polisliğin şe- ref ve haysiyetini lâyık olduğu mevkie gıkarmak yolunda büyük gayretler sar fedilmiş ve bu #ayededir ki polislik bir mesleki mahsus haline gelmiştir. Polislik meslel e gibi yüksek tahsil gören gençleri tatı edecek bir ilim ve irade mesleği tel kisini kazanmış bulunmaktadır. Po - teftişlere büyük ehmmi- .Cümhuriyet polis ve em- âtında, kadın memurları zabıtaya ve bâzı © emniyet işlerine alınmışlardır. Bu suretle, bü- yük bir terakki hamlesi daha atılmış ve münevver, yüksek tahsilli genç ha pımlarımızdan istifade imkânları hâ - sıl olmuştur. Hanımlardan şimdiye kadar hu - kuk mezunu bir merkez memurile li- se ve orta mektep mezunu üç komi- ser ve dokuz sivil polis memuru ol - mak üzere 13 kişi zabıta hizmetinde kullanılmaktadır. Cümburiyet hükü - meti, zabıta memurluğu tekağt müd- detini memurlarınkınden ayıra- rak 22 sene hizmeti 25 sene olarak kabul etmiştir. Zabıta memurlarının maaşları da diğer devlet memurları i muntazam ve tedrici bir yüksel- meye tâbi tutulmuş ve bu suretle me- murlarm istikbali tamamile temin e - dilmiştir.. Vazife esnasmda yaralanan ve şehit düşen zabıta memurlarının a- ilelerine hükümet maaşlarndna baş- r ve nakdi tazminatlar olan kanunun tatbiki neticeler vermiş, memurlar da mesleki feragat ve vazife aşkını bir kat daha kuvvetlendirmiştir. Seyrüsefer talimatnamesile memle ket dışından gireceklerin tam bir em- niyet ve usulle seyahatleri ve 1407 Bumarslı kanunla da memleket dahi- inde aranılan her şahsın lüzumunda kolayca bulunabilmesi ve ecnebilerin ikamet ve seyahatlerine muntazam suretle tes tiyetle temin edilmiştir. Fuhuş sebebi le artan zührevi hastalıklar ve fuhuş la mücadele içim çoksesanle tedbirler Alısmıştır. Polislerin mesleki terbiye ve talimleri, tekaütlükleri, tahdidi'sin- leri, vazife ve salâhiyetleri kanun ve talimatnamelerle tesbit edilmiştir. Hâsılı Cümhuriyet zabıtası, 10 sene içinde cümhuriyetin hakiki bir bekçi- si olmuş, devlet, hükümet, ticaret, hal kın seyahatlerinin emniyetine taallük eden her menfi hareket ve tecavüzü, e ve teşebbüsleri zama- nında yetişerek cezalandırmış, vatan- daşın emniyet ve refahını temin et - miştir. Hükümet, vazife uğurunda şe- hit düşen zabıta memurlarına halkın sevgi ve saygılarımı sada bir emniyet Jandarma işleri Cümbhuriyet devrinden evvel jan - darmamız, acınacak halde idi.. Eşki- ya peşinde, aç bir mide, ve çıplak a - yaklarla günlerce yol yürüyen, üstü başı dökülmüş, vatan yavrularma jan- darma demeğe insan utanırdı.. hükümetlerin zamanmdaki jandarma ile cümhuriyet o jandarması arasında bir wükayese yapmağa bile imkân yok tla idare &- Jandarma © mikdarı ar tırılmış ve sabit ve seyyar müfrezeler, hususi şartlar gözönünde buludurula- yak, ihtiyacı en süratli bir suret min edecek hale get mel bir şekilde tensik olunmuştur. Jandarmamızın silâh ve teç vi kat daha tekemmül ettirilmiş, jan- a. leri yükseltilmiştir. Jandarına meslek mekteplerinin , küçük zabit ve efrat mekteplerinin © jandarma ğınıfında irfan seviyesinin yükselmesinde bü - yük hizmeti dokunmuştur. Jandarmanın talim ve terbiyesinde, zabit ve neferin sağlam bünye ve lam kafa ile mesleki disiplin ve ki bilgilerle teçhiz edilerek hükümet o- toriti temsil edecek kabiliyete göl- meleri temin olunmuştur. Cümburiyet darmasının, yalaız memleketin asayişini, ihlâl etmek i yen fena niyetli kimselere karşı basit bir koruyucu olarak de; her şeyi evvelden sezen ve tedbirini vaktinde alan, en uzak köylerle dahi te: ne muhafaza ederek oralardaki müsbet veya menfi Gereyanlarla yakından alâkadar olan şuurlu bir unsur olarak ginde memleketin muhtelif yerlerinde, gerek istiklâl ve gere kinkilâbımıze, kastedici mahiyette, ve gerekse âdi ve ferdi şekayet şeklinde asayişi bo- zan vak'alara karşı şiddetle harekete çoçerek cümhuriyetin huzur ve sükü- tunu temin etmiştir. Cümhuriyetin mından evvel jandarma karakolları arasındaki telefon tesisatı, ancak 534 kilometre idi. Cümhuriyet idaresi, 10 sene içinde bu mikdarı 42,150 kilo » metreye çıkarmıştır.