29 Ekim 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 11

Ordularımızın vatan müdafaası 17 Karada, Havada, Denizde Türk Orduları ve On Yılda Vatan Müdafaası On yıllık cümbhuriyet devri, her | tüfenk işini halletmek, saha ve dairemiz için ilerileme ve tekâmül devridir. On yıl içinde Türk iktısatçılığı, hayatta ilk de- fa olarak temel attı. Türk maliyesi sağlam ve asri temeller üzerine ku rüldu. Türk halkınm sıhhatini ve bedeni kudretini koruma teşk mız, şimdiye kadar yapılanlara ba bakılınca daha ciddi ve daha geniş yollâr tuttu, On yıl içinde bilhas- sa Türk maarifi memleketin her köşesine binlerce: yeni irfan mü- €sseseleri dikti, “muazzam bir ir- ordusu, muallim or- İdi ve böylece maa: rif ve tenvir yumuşumuz artık ze- val bulmaz bir millet yetiştirecek kudreti kazandı. On yıl içinde Anadolu Demir - yollarile, şoselerle bezndi. Her yer de fabrikalar fışkırıyor, yeni bir âlem ve yeni bir medeniyet kuru- luyor. Bunlar gözleri kamaştıran eser lerdir,fakat bizim, kusurumuz affe d , bir iddiamız var. On yıllık cüml uriyet devrinde Türk ordusu nun ve Türk donanmasınm kesti- tiği tekâmül yolları, aştığı ilerile » me mesafeleri herhalde, bu defa dahi, diğer saha ve dairelerimizin elde ettiklerinden daha üstündür. İşbu çalışma ve yükselme müsaba- kasında birinciliği gene ordu ve do »anma kazanmıştır iddiasını tek « rarlıyorum. Böyle bir iddiada bulunan bir a- damdan ise, on yıl içinde, vatan müdafası için bu kara, deniz ve ha va askerlerinin neler yaptıklarını sayıp dökmesini isteyenler hak ka zancakları için de bütün yapı - Tanları dilimzin döndüğü ve asker. hik işlerimizin bize müsaade ede » bileceği dercede sayıp dökeceğiz. Bunun için de evvelâ kâra ordu » muzda, sonra da deniz kuvetleri « mizde ve ondan sonra da hava kuv vetlerimizde on yıl de neler ya pılmiş olduğunu hikâye edece - ğiz. Kara Ordumuz Biz, büyük cihan savâşının mü- tarekesinden sonra Anadoluyu sa ran istilâcılara karşı ayaklandığı- mız vakit elimizde beş on bin silâh, yüz kadar makineli tüfekle yirmi kadar toptan fazla bir şey yoktu. Cephanemiz ise hemen yok gibiy - di. 335 yılından 338 yılının ağus- tosuna kadar Garbi Anadoluda bir taraftan düşmanları oyaladık, bir taraftan da ordu kurduk, orduyu pusstladık ve talim ve terbiye ettik, ve öyle ki ağustos ayında son sal- dırıma karar verdiğimiz zaman garp cephesinin silâhlarnın mik- darı 99,000 tüfek, 800 ağır ve 2 bin nikel makineli tüfekle 323 topa çık miştı. On yıl içindeki ilerlemeler Emir ve kumanda: (1) İlik iş emir ve kumanda ci - hazını düzeltmek idi. Türkiye cüm huriyeti, çıkardığı bir kanun ile ordunun başkumandanlığını savaş zamanımda Cümhurreisi Hazretle- rine, ve barışıklık zamanında ise Büyük Erkânı Harbiye Reizliği ma kamını işgal eyleyen zata vermek suretile, bir çok memleketlerde ek seriyetle noksan halledilen bu işi orijinal bir surette halleylemiştir. dan sonra “Askeri şüra” tekrar tesis edilmek sayesinde teşkilât bi teslihata, büyük sevk ve i - dare makamlara yetiştirilecek ze yata müteallik işlerin daha tetkik- Ji ve esaslı görülmesi temin edildi. 2 — Silâhlarımız: Hemen yukarıda, 338 taarruzu zamanında tedarik edilen silâhla- rın mikdarından bahseylemiştim. İşte bu lar Cümhuriyet ordu- suna miras kalmıştı. Vakıa bu mik , dara, hemen buna yakın bir mik - dar da Yunanlılardan alınanlar ek | lenmişti; fakat ne bu silâhlar ve ne de Yunanlıların bıraktıklı yarer seyler değildi. Bunl; kan harbi, Büyük harp ve Mış, yıpranmış, aşınmış, vurucu » luk hassalarını yetmiş toplar, ma- kineliler ve tüfeklerden ibaret idi; Binaenaleyh ilk iş bütün ze yenilemek olacaktı. Yani: (a) Evvelemirde ağır ET son zamanda bitrilmiştir. Yani iklal | Boğucu gibi öğ savaşa giriğ çık | (b) Sonra el tüfeklerile hafif ma kineli tüfekleri tedariklemk (c) Ondan sonra çok mühim o- Jan topları tedarik etmek. (d) Ondan sonra diğer yakın muharebe vasıtalrını yani süngü « yü, bombayı, telörgüsünü ve Yi yapmak, cephaneyi ve cephane yapmak işini meydana getirmek yani memlekette bir askeri sanayi vücude getirmek gibi mühim maddi işler karşısında bulunuyorduk. İşte bu on yıllık cümhuriyet dev rinin daha başlarında bu ihtiyaçla- rin çoğu kapatılmış ve bir kısmı da (a) Türk ordusu, kendisini en mükemmel ağır makineli tüfekler- le teçhiz eylemiştir. Bu tüfekler piyade kıtalarımıza, seferber olma için dahi vefa edecek ve en müte- rakki Avrupa devletlerinin ordu- larında bulunan mikdardadır. Sü- vari birliklerimiz için, havaya ateş etmek için asri *.tibatları vardır. (b) Eİ tüfekleri ve hafif maki - neli tüfeklerimiz dahi seferber ol- mada, çıkarcağımız orduya göre tedariklenmiş ve fazlaları depola- rımıza konmuştur. Beş yıl &vvel te ik edilmiş olan Hoçkis Nikil ma kineli tüfeklerimiz, bugün mevcut olan en mütekâmil ve tesirli bir tip tir. (e) Topların tedariki: Biz, bü- yük cihan savaşına girdiğimzde fırkalarımıza ancak 6-8 top vere - biliyorduk. Bu halde 1500 piyade neferi başına tek top isabet ediyor du. Vakıa harbin sonuna doğru Al manyadan gelen malzeme ile bazı fırkaların top adedi 400 nefere bir top düşecek kadar çoğaltılmıştı. İstiklâl savaşından miras kalan or dumuza belki bin piyadeye bir top isabet edeck kadar topumuz azdı. Binaenaleyh fırkalarımızın ve seferber olmada yaratacağımız yeni fırkalarm top ihtiyaçlarını, asri bir mikdarda tedarik etmek ve ilk defa olarak bol topçulu ve tam mânasile fırkalâr yaratmak gene Türk ordusunun demir yapılı ve tunç bir timsali Mehmet cümhuriyete nasip olmuştur. Bu - gün, 10 yıllık çalışma ve anıklan- madan sonra Türk ordusu İskoda gibi, Bofors gibi, Vikers gibi en yüksekmarkalı ve her cins ve çap tali mükemmel toplarla teçhiz edil miştir. Türk fırkası, bugün Garbi Avrupa devletlerinin herhangi bir İfwkası gibi bol topa maliktir. Bu toplar, Türk piyadesinin saldırım ve müdafaa kudretlerini arttıraca - ğı gibi en mükemmel uçku savma Vikers topları da bir savaş halinde havlarımızın bekçiliğini yapacak - lardır. fd) Yakın muharebe vasıtaları Ba Türkün büyük müncisi ve başkumanda re Ga: | i Mustafa Kemal Hazretleri 925 te yapılan büyük manevralarda. ve cephane: Milli müdafamız, bir | savaş halinde, harice müracaata lü | zum kalmaksızın piyade ve topçu | cephanesile her türlü yer ve tayya | re bombalarını bizzat tedarik ede cek surette harp sanayiini bu on yıl içi nde kurmuştur, ki sadece bu iş bile büyük bir muvaffakıyettir. | Açıkça söylenebilir, ki savaş sana- yiimiz, inkişafını, ilk defa olarak sistematik bir surette on yıllık cüm huriyet devremize borçludur. İstik lâl harbi esnasında bu sanayi çük bir çekirdek idi. Cümhuriyet hükümetinin on yıllık çalışması ile ve alınan tecrübelere göre kâmi - len asri bir şekle sokulmuş ve de- vanlı bir savaş halinde cephane - vamlı bir savaş halinde cephane- den maada en mühim bazı silâhla rımızı imal edebilecek bir hale s0- | kulmuştur. Harp sanayi merkezle « | rimiz dahi memleketimizin orta - sında ve en emniyetli yerlerde ku rulrauştur. Bu fabrikalarda ayrıca memleket iktısadiyatma yardım i- çin de bazı teşebbüsler yapılmış, | meselâ memlekette inşa edilmekte olan demiryollarımıza ait rayların imalinin bir kısmı bu fab al tarafından deruhte edilmiş. 3) Teşkilât: On yıl içinde, Türk ordusunun teşkilâtı, her yıl artan bir tekâmül ile ve Garbi Avrupa devletlerininki ile bir hizada yürümektedir. Teş - kilâtimız bem asrileştirildi ve hem de memleketin ihtiyaçlarma uy - gunlaştırıldı. Üçüzlü teşkilâta sa - dık kaldık Son yıllarda dağcılığa verdiğimiz ehemmiyet yüzünden yeniden vücüde getirdiğimiz dağ | Tivalarına ve altı sıf hakkındaki sempatimizin muhafzası ve arlma- $i yüzünden mütemadiyen artırdı- ğımız süvari birliklerine ancak İ - talya, Rusya, Lehistan gibi en bü- yük askerlik devletlerinin ordula- rında tesadüf edilr. Biz, nüfusu - muzun eskisine bakarak daha az | ve arazimizin de daha darlaşmış olmasma rağmen, gelecek bir sa - vaşta, cihan savaşındakinden da- ka yüce bir ordu çıkaracak teşki - lât kurduk. Demiryollarımızın ve şosalarımızm bugünkü tekâmülü de bizi buna muktedir kılmaktadır. (4) Seferber olma hazırlıkları: On yıllık cümburiyet devresinde, her yıl yapılan tecrübeler tekâmül ederk asri ve mütekâmil bir sefer- ber olma sistemi tesbit edildi. Se » ferber olınanın bütün ihtiyaçları depo edildi. Şöyle ki, lüzumu ha - linde ötecek bir seferber olma bo- İ rusu çalarçalma, bu makine oto- matik bir surette işliyecektir. Her yıl yapılan kadro seyahat- leri, kadro tatbikatları, harp oyun ları ve manevralar sayesinde vata nm müdafaası ve seferber olma ve harekât ve yığnaklanma hususun- da göze çarpan noksanlar meyda- na çıkarılarak ıslah edilmektedir. Türk erkânı harbiyesinin böyle dikkatli ve ince mesaisi de, ilk de- fa olarak cümhuriyet çalışma tar- zmın eseridir. Türk deniz kuvvetleri - Büyük harpten yorgun ve bir çok uzuvlarını kaybetmiş bir b: de çıkan deniz ordumuz, nin karanlık yıllarımda harap olmuş ve bazı gemiler Haliç te çürümüşlerdi. Yavuz harp gemi- si de yaralı olarak bunlar arasın - da bulunuyordu. Biz, İstiklâl boğuşmasında kü - çük motörlere ve küçük vapurlara top ve makineli tüfek koyarak Ka radenizde boğuşmak mecburiyetin de kalmıştık, Mudariya mütarekesinden son- ra Mecidiye gemisi yenibaştan ta mir edildi ve topları da yenileşti- rildi. Arkadan Hamidiye, Berk, Peyk, Taşoz, Samsun, Basra, Hızır Reis, İsa Reis, Kemal Reis ve Sey- yar Algarna, * Turgut Alp ; gemi- leri dahi tamir edilmiş ve bir kıs- mına kıymetli toplar yerleştirilmiş tir. Yavuzun esaslı bir surette ve yaralarının kapatılması düşünüle- rek evvelemirde Gölcükte büyük | bir yüzen havuz yaptırılmış ve ge- mi havuza alınarak yeni denecek bir halde tamir edilmiştir. Bu me « yanda, Gölcükte bugün deniz fab- | rikaları olarak kullandığımız tesis ler ve atelyeler de vücude gelmiş- tir. Gölcükte yeni bir tersane ve liman projesi hazırlanmış olup ya- | kında inşaata başlanılacaktır. İz - mit müstahkem mevkii yeni baştan vücude getirilmiş kuvvetli bir do- nanma üssümüzdür. İstanbul ter- sanesi İzmir körfezine nakledilerek en asri bir şekle sokulması takar - rür ettirilmiştir. Donanmanın kuvvetlendirilmesi için -Avrupâ tezgâhlarmda son sistem dört torpido muhribi, üç av- cı botu, dört adet modern denizal- tı gemisi yaptırmış, mayn ge- mileri, romörkör, motörler, lâtiyer ler; mayn motörbotlari gibi bazı lüzumlu deniz vasıtaları satın alın- mi ve dönalimamıza katılmıştır. | Hülâsa olarak on Yıl zarfında, | deniz ordusunun tekrar diriltilme- çin.büyük masraflar ihtiyar edil ilac bie penllerindzin hayatının korunması ve devamlan " Kahraman Türk ordusunun hazarda Başkumandan: Büyük Erkânı Harbiye Reisi Müşir Fevzi Paşa Hazretleri dırılması maksadile ayrıca tedbir- ler alınmıştır. Donanmamız gerek vesait ve gerekse eşhas itibarile büyük bir yükselme göstermiştir. Türk hava ordusu Biz İstiklâl savaşını kırık dökük iki üç uçku ile yaptık. Ondan son- ra ilk defa olarak hava güçlerimiz teşkilât altına alındı. Bölük, tabur ve alay beylikleri ile uçku mektep- leri vücude ge'di. Bugün, cümhuriytimiezin onun cu yıldönümünü kutlulamak için yapılan merasimde, Ankaranın u- fuklarında yüz uçkumuz birden Karada ve denizde Tü rk şehametinin üç âbides uçmaktadır. Yüz savaş uçkusunu ay, ni zamanda uçurmak ne demek ol duğunu ancak bu hususta ihtisas | ve fikir sahibi olanlar takdir eder | ler. Mevcut malzemenin ve perso: ; nelin bolluğu buradan çıkarılır. - | Un yıl evvel İstanbul veya Es« kişehirden İzmire gidebilmek bir ük hâdise telâkki edilirken bu gün alelâde seyrüsefer talimi ha- mi almış, uçkularımız geceleyin filo halinde Eskişehirden İstanbu- İs gelerek ayni gece geriye dönme- & e saymaktadırlar. Geçen yıl büyük filomuzun Türkiye ha » datlarını takiben yâptıkları üç bin kilometrelik büyük bir uçuş ârıza- $ız ve muvaffakıyetle başarılmıstır. Eskişehirdeki tayyare tamirka- nesi on yıl evvel ufak bir tezeâh - tan ibaret iken esaslı surette ikmal edilmiştir. Bu fabrikada geçen se- i Mn "ii * » e adi ” 5 BR / Bir hava filomuz Türk semalarında |, ne bir mühendisimiz tarafından | bir tayyare yeni baştan yapılmış- tır. (Kayseri) de yabancı bir şir « ketten devralman tayyare tamir « hanesi açılmıştır. Fabrikalar saye« sinde gayrifnali uçku mikdarı a » j zalmıştır. Tayyare pervaneleri, ma kineli tüfek törelleri, ve motörler aksamının yüzde kırkı ile “yedek kısımlar fabrikalarımız tarafından « $ yapılmaktadır. Kayseri fabrikası da ilk olarak yeni yaptığı iki tays yareyi ord vermiştir. Pilotları » mızın uçuş vasıfları çok yükselmiş tir. Pilotlarımızın çoğu, Avrupa a$ larınm yapabildikleri bülün tehli- keli hareketleri büyük bir maharet Ie başarmaktadırlar. Milli müdafaa kıtalarımızda talim ve terbiye va fikri inkişaf Türk zabiti günde 16 saat çalı şıyor. Tarih, Türk ordusuna bu» günkü kadar çok çalışmağı nasi etmemiştir. Türk kışlası ve gemi yalnız muharebe talimleri öğret İen bir çatı değil, içinde umumi bil giler, okuyup yazma, medeni bilgis ler ve her şey öğretilen bir mek- teptir. Bedeni talim ve terbiye ve spor ocağıdır, diyebilirim, ki $u on yıl içinde Türk ordusunda oku» yup yazma öğrenmiş hiç olmazsa gittikçe güçleşmesine rağmen or « du, vatandaşları mükemmel yetiş- tirmektedir. On yıl içinde yapılan başlıca diğer mühim şeylerden: l İ (1) İhtiyat zabiti yetiştirmek hu susu vatandaşlara yük olmayacak surette ve en mütekâmil milletlerin usul ve kaideleri gözönüne alına « rak tatbik edilmeğe başlanmış, va tan çocuklarıma daha liselerde ve orta mekteplerde iken askerlik ted risatı yapılması düşünülmüştür. | (2) Ordudaki mahkeme usulle ri de yenileştirilmiş ve askeri adli ye mekanizması cümhuriyetimizin. demokratik prensiplerine il bir şekle konmuştur. (3) Kara harp akademisi, Avril padaki emsalile boy ölçüşecek bir: tekâmüle sevkedilmiş ve yeniden 7 (Lütfen sayıfayı çeviriniz)