1 Eylül 1933 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 22

köylü arasında noksan tevzi edilmiş olmasından alınaktadır. «Türkiyede derebeylik rejimi» başlığı altında çıkan yazıları- mızda toprak mülkiyeti bakımından Türkiyede başlıca dört tip zümre münasebeti tesbit etmiştik: Şöyle ki : 1 — Şark vilâyeterindeki derebeylik. Bu mıntakada adetleri yüzler hanesini bulan köyler, muhtelif beylerin ve ağaların mül- kiyeti altındadır. 2 — Türkiyenin her yerinde bilhassa Orta ve Garbi Anadoluda gördüğgümüz topruk azalığı (ortakçılık, yarıcılık, kesicilik). Toprağı kâfi gelmiyen yahut olmıyan küçük müstahsiller, top- rak sahibinin arazisinde ortaklama calısmaktadırlar. 3 — Sermaye sahibi müstahsiller tarafından organize edilmirş kârcı çiftlikler. Bunlar emtia iktisadiyatının inkisşaf etmiş oldu- gu mıntakalarda (bilhassa Adana, İzmir, İslanbul gibi sahil yvi- lâyetlerinde) bulunmaktadır. Bu çiftliklerin ekserisinde madern ve rasyonel teçhizatla çalışıldığzı görülmekledir. 4 — Bütün Anadoluda mühim bir yekün tutan fakat miktarı he- nüz malâm olmıyan müstakil küçük köylü işletmeleri. Bu işlet- melere «cüce işletme» ismi veriliyor. Bunlar aileleri efra- dını geçindirecek kadar küçük bir tütün tarlası veya küçük bir fındık bahçesi, yahut küçük bir bağı olan müstahsillerdir. Bu dört grup içinde hangisinin hâkim olduğu hakkında kat'i bir şey söylenemez. Evvelâ bu hususta ihsai malümat yoktur. Sani- yen her grupum hakimiyet derecesi, mıntakalara göre değişmek- tedir. Mesclâ Adana mıntakasında moödern teknik vasıtalarla çalışan büyük kârcı çiftlik işletmesi, hâkim işletme tarzıdır. Di- ger mınlakalarda (Şark vilâyetleri hariç) grupların mıntakaları hakkında vazıh hudutlar çizilemez. Çünkü bu içtimat gruplara içiçe yanyana tesadüf edilir. Bilhassa kücük, «cüce işletme» le- rin içtimai vaziyeti müphemdir. Bunlar hakikaten müstakil kü- çük işletmeler midir, yoksa muhteif menfaatlerin tabiiyeti altına mı girmişlerdir? Müşahedelere nazaran cüce işletmelerin, borç yöoliyle murabahacıya, kasaba tüccarma, komşu toprak sahibine iktısaden bağlandığı anlaşılmaktadır. Bu iktısadi bağlantı, kü- çük müstahsili, kendi mülkü olan toprağı üzerinde bülün sene maurabahacı, tüccar, toprak sahibi hesabına çalısan bir ortakçı bir irgat vaziyetine getirmistir, Binaecenaleyh, küçükmüstahsilin 22