1 Ağustos 1986 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 67

sanlar henüz bilgisayarları görev- lendirme riskini göze alamıyorlar. Bu konuda henüz hâlü tamamen insanlar rağbette. Tabii ki reaktö- rün inşasında gerçekleştirilen bir- çok güvenlik.tedbiri ve otomatik olarak çalışan koruma sistemleriy- le desteklenmiş olarak. Sorumlu- lar hâlâ bilgisayarı hesaplana- maycın riziko olarak görüyorlar. Kullanılan koruma sistemleri, modern bilgisayarların öncelleri: Her biri tek bir belirli işleve sahip geleneksel yapı elemanları. İşlem hesaplayıcılara paralel olarak, güvenlik açısından önemli olan noktalarda belirlenmiş limitlerin aşılıp aşılmadığını denetliyorlar 've örneğin gerektiğinde otoma- tik olarak yedek soğutucu sistem- leri açıyorlar. Uluslararası düzeyde de örnek olarak kabul edilen Federal Al- man güvenlik standardına göre bilgisayarlar kabul edilmiyor, çünkü yönetmelikler belirli gereç- leri içermiyor. Güvenlik donanım- larının tümü, mikroişlemciyle baş- lamış olan, elektronik devrim dö- neminden kalma. Bunların tümü çift, teknik veya fiziksel açıdan farklı döşenmiş ve birbirinden ba- gımsız olmak zorunda. Bu koruma sistemleri arızalandığında, reak- tör çekirdeğinin etrafında çelik ve betondan oluşan beş engel da- ha var. Büyük bir arızada, bu en- geller, tehlikeli radyoaktif ışımcının çevreye yayılmasını engellemek durumundalar (bak. şekil). Dör- düncü engel olan çelik-beton kubbenin gerekliliğine, Çernobil'i inşa etmiş olan Sovyet bilim adamları inanmiıyorlardı. Denetim tablosundaki göstergelerden biri: Her denetim lambası, reari'r çekirdeğindeki bir yönetim Ççub '*;unu gösteriyor. Çubuklar elemanlar ! arasına itildiğinde, çekirdek parçalanması frenleniyor. *Ücq S CAT O d Dem e Sp oÜ SeS; “'cı“ “—99'5% ıı'-'b DT d Az LO a ASA Çelik-beton kaplama V-i «ÖOL gÜN ee M .. ğ 2.06 Gi0 de z BÖY C0Ş 50 fa SÜO SN F A AOA MN S "a.“'-’—c 9“6"'06?0;3; i .v.ı n—'—g" Atom enerjisi böyle dizginleniyor. Radyoaktiviteyi engelleyen beş ayrı engel var: 1) Çekirdek yakıtının etrafındaki metal boru. 2) Basınç kabının dışındaki 16 cm. kalınlığında çelik duvar. 3) Işınları çelik duvardan geçme olasılığında karşı, 1 m. kalınlıkta beton duvar. 4) 1.2 m. kalınlıkta küre- veya silindir biçiminde güvenlik kabı (Containment). 5) Reaktör binasının 1 metreden fazla kalınlıkta dış duvarı. Bu duvar üzerine bir uçak düşmesine bile dayanacak sağlamlıkta olmalıdır. Birçok uzmana göre, askeri saldırılara karşı daha güvenli bir koruma yoktur. Bugün bu olağanüstü yoğun güvenlik önlemlerinin hayat me- maft meselesi olduğunu biliyoruz. Daha 1979 yılında, yarı resmi Re- aktör Güvenliği Şirketi'nin (GRS) Al- man nükleer reaktörleri üzerine bir araştırması şu sonuçlara var- mıştı: “Olabileceği varsayılan en önemli kaza, yani çekirdeğin eri- mesi, Almanya gibi nüfusu yoğun bir ülkede, anında 14000 kişi ol- mak üzere toplam en az 100000 ölüye malolacaktır.” Burada gü- venlik donanımlarının hiç çalış- mayacağı, reacaktör çekirdeğinin eriyeceği ve bu nedenle reaktör binasının hasara uğrayacağı var- sayılmıştı. Böyle bir kazanın felaket yara- tacak sonuçları açısından, atom reaktörlerinin planlamasında, in- şa edilmesinde ve işletilmesinde, bilim ve teknik alanında alışılma- mış bir güvenlik planı seçiliyor: Meydana gelmiş ufak aksaklıklar- dan (örn. bir su pompasının dur- ması), kazalardan (örn. reaktörün elektriklerinin kesilmesi) veya fela- ketlerden (örn. çekirdeğin erime- si) dersler çıkarmak yerine, önce- den tekniğin başarılı olamayabi- leceği kabul ediliyor. Alman Fe- deral Hükümeti'nin Reaktör Gü- venliği Komisyonu Başkanı ve Re- aktör Güvenliği Şirketi yöneticisi Adolf Birkhofer, “Bu nedenle, yü- rürlükteki yönetmeliklerde güven- .lik önlemlerinin şöyle saptanmış olması gerekiyor ki, öngörülmüş aksaklıkların birden fazlasıyla ay- commodore 67