7 Ağustos 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

dıyla kurulmuş olan Sınai Yatırım ve Kredi Bankasının, kredi verme usulle- ridir. Sınai Yatırım ve Kredi Banka- sı, krediyi kendi kaynaklarından ver- mekte fakat teminatı başka banka al- maktadır. Yatırım bankasından işletme kre- disi almak isteyen bir sanayicinin, doğ rudan doğruya bankaya (o başvurması önlenmiştir. Bu suretle kredi alacak sınai müesseseler arasında bir farklı- laşma yaratılmış olmaktadır. Kredi almak isteyen firma Yatırım Bankası- n rucusu olan altı bankadan bi- risinin aracılığı ile müracaatını yap- mak mecburiyetindedir. Eğer firma, bu altı bankadan birisi ile iş yapmıyorsa, Yatırım Bankasın- dan kredi almasına oimkan yoktur. Bankanın kurucusu olan altı banka için bu durum küçümsenmiyecek bir imtiyaz yaratmaktadır. Aracı bankalarla Yatırım Bankasına müracaat mecburiyetinin meydana ge- tirdiği aksaklıklar sadece bu kadarla da kalmamaktadır. Evvelâ aracı ban- kalar, aldıkları faizi kaybetmemek i- çin yapılan teklifleri Yatırım Banka- sına intikal ettirmek hususunda bazan aylarca oyalamakta bazan da -eğer imkânını bulurlarsa- hiç yollamamak çarelerini araştırmaktadırlar. Bunun sebebi, Sınai Yatırım ve Kredi Ban- kasında faiz haddinin masraflar da dahil olmak üzere yüzde 10,5 u geçme- mesidir. Buna mukabil ticari bankalar, verdikleri kredilerde yüzde 16-17'ye varan faizler almaktadırlar. Ayrıca Anadoludaki bazı bankala- rın - bu inanılır şey değildir ama - bu sistemi henüz bilmedikleri de gö- rülmektedir. Onun için oralarda Ya- tırım Bankasından kredi almak üze- re kurucu bankalara yapılan müraca- atlardan bir netice almak kaabil ola- mamaktadır. Bu arada, bazı banka şubelerinin bu sistemi bildikleri hâlde bilmezlik- ten geldikleri, kredi almak için kuru- cu bankaların aracılığı hususundaki müracaatları bir türlü neticelendirme- dikleri görülmektedir. Çünkü banka bu işi lüzumsuz bir külfet saymaktadır. Aslında bu düşünce tarzının pek yan- lış olduğunu iddiaya imkân olmasa ge- rekir. Bir başka güçlük Bi başka mesele de, teminatı veren Banka ticaret bankası olduğu için, yatıran işlerinden anlamamasıdır. Ya- tırım işlerinde kredi vermenin usulle- ri ayrı olduğu için ticaret bankaları bütün iyi niyetli çalışmalarına rağmen kolaylıkla sonuca varamamakta, böy- lece iş uzadıkça uzamaktadır. Bu yüzden Yatırım Bankasından kredi almak için müracaatta bulun- mak üzere, iş yaptığı bankayı değişti- renlere veya diğer kurucu bankalara -sadece müracaatım intikâl ettirmesi İŞ ALEMİ için - kırk türlü ahbab arayanlara rast- lamak işten bile değildir. Bütün bu anlattıklarımız, kredi iş- lerinin yeniden gözden geçirilmesi lü- zumunu açıkça ortaya koymaktadır. Gerek gayrimenkul inşaat ve alım sa- tımı ile uğraşanlar, gerekse işletme kredisine ihtiyacı olan sanayiciler kendilerine uygulanmakta olan kredi alma mekanizmasından şikâyetçi du- rumdadırlar. Bir Açıklama 4 Temmuz 1964 tarihli dergimizde İş Alemi bölümünde yayımlanan Sa- nayi başlıklı yazıda bazı yanlışlıklar olduğu Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının gönderdiği bir açıklama ile anlaşılmış bulunmaktadır. Tek- nik sebeplerden meydana gelen bu hatalar için özür dileriz. Yazıda, memleketimizde bir petrokimya sanayii kurulması için bir yabancı firmanın Hükümetimize teklifte bulunduğu, buna karşılık Tür- kiye Petrolleri Anonim Ortaklığının bu çeşit bir yatırımı kendisinin yapa cağını bildirerek bunun aleyhinde bir tavır takındığını ifade edilmişti. Bu arada yabancı firmanın yapacağı yatırımın 600 milyon doları bulduğu bildirilmişti. Oysa bahis konusu teklifin 87 milyon 523 bin dolardan iba- ret bulunduğu anlaşılmıştır. Ayrıca Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklı- ğının bu teklife direkt olarak karşı koymadığı, bu konudaki mütalâasını soran Hükümete aynı saha için bir yatırım yapacağı şeklinde cevap ver- diği öğrenilmiştir. Yazıda bunlardan başka sanayi kolunun ismi yanlışlıkla P.V.C. ola- rak kullanılmıştır. Oysa bu petrokimya olarak kullanılmaktadır. Yine bu sanayi dalı gerçekleştiği takdirde yıla 5 bin ton istihsal edilebileceği ifa- de edilen ve poliester diye anılan maddenin "polistiren" adıyla kullanıl- mak gerektiği, anlaşılmıştır. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının firmanın teklifine karşı bir mütalâada bulunmasına rağmen aynı oranda bir yatırımı yapacak takat- te olmadığının belirtildiği bölüme TPAO ilgilileri şöyle cevap vermişler- dir: "— Ortaklık 600 milyon dolarlık bir tesisin finansmanını tabiatıyla temin edemez. Ama bu büyüklükte bir tesis bahis konusu olmayıp sadece iki kademede 60 milyon dolar yani yarım milyon T.L. raddesindeki bir projeyi gerçekleştirmek bahis konusudur ki, bu da mümkündür." TPAO ilgilileri dergimize gönderdikleri mektuplarında 1963 programı ile petro-kimya konusunda bir ön proje hazırlamakla görevlendirildikle- rini, bu görev yerine getirildiğinden ve uygun görüldüğünden 1964 prog- ramı ile kuruluşlarının bu işi gerçekleştirmekle görevlendirildiğini bil- dirmişlerdir. AKİS/19