3 Temmuz 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 32

Ss İ Uyanan ingiliz sineması Arthur Rank'in-ingiliz sinema en- düstrisi (o kralı-ille de Hollywood'la boy ölçüşme hevesi, gerçi toprakların da güneş batmayan bir ülkenin sine- masının ilerlemesine hayli sekte vur- du ama, beri yandan da yıllardır hep ayni yerlerden akan suları bu defa da başka köprülerin altından geçir- meye başladı. Tenkitçi ve teorisyen Lindsay An derson'un gidişi değiştiren ünlü sal- dırısı "Stand Up! Stand up! - Uya- nınız, uyanınız!" çok geçmeden etkisi ni gösterdi ve ingiliz sineması kısa sü- ren bir ölüm - kalım savaşından son- ra yavaş yavaş gençlerin eline geçti. Bugün ingiliz sineması, rthur Rank'ın krallığı günlerindeki sade su ya tirit sinema olmaktan çıkmış, ken di toplumunun meselelerine (o eğilme- sini bilen ulusal bir sinema olma ni- teliğine kavuşmuştur. İngiliz sinemasının yeni o kuşak oyuncuları, kendi kuşaklarından gel- me her daldaki sanatçıları - oyuncu- ları, senaryocuları, fotoğraf (o direktör lerini ve rejisörleri - bütün güçleri ve imkanlarıyla desteklemekte, o gereğin- de kendi yatırımlarını da ortaya koy maktadırlar. Önce oyuncu, sonra se- naryocu ve son olarak rejisör olarak gördüğümüz Bryan Forbes ve filmi Whistle Down the Wind-Kanundan Kaçılmaz", bu tür bir ortak çabanın r. Forbes, kendi gibi bir oyuncu olan Richard Attenborough ile birleşmiş ve yatırımı sağlamıştır. Forbes ve Atten- borough'u romancı, senaryocu ve piyes yazarlığında da üne sahip iki yazar- Keith Waterhouse ile Willis Hall-da desteklemektedirler. Türkiye seyircisi, Waterhouse'ı "Billy the Liar-Yalancı Billy" den, Hall'u da "The Long And the Short And the Tall - Şarkının So nu" gibi tiyatro oyunu ve filmlerden tanıyacaklardır. Forbesin filmi "Whistle Down the Wind-Kanundan Kaçılmaz" ın konusu, Mary Hayley Bell'in ,bir ro- manından bu yazarlar tarafından se naryo haline getirilmiştir. "Kanundan Kaçılmaz" önce dine karşı bir filmdir; yani din dışıdır ve günümüz gerçekleriyle dinin gerçek ötesi yanlarını çatıştır- maktadır. İngiltere gibi muhafazakâr bir ülke sansürünün bu çeşitten bir filme "vize" vermesi obakımından da ayrı bir önem taşımaktadır. AKİS/32 N E M A Alan Bates Sözde İsa! "Whistle Down the Wind-Kanun dan Kaçılmaz"ın konusu, büyük şe- hirlerin dışında, bir küçük köyde geç mektedir. Kendi başına bir çiftlik sa- hibi olan orta yaşlı ve dul Bostosck (Bernard Lee), kızkardeşi Dorothy (Elsie Wagstaff) ve, biri kız (Hayley Mills) biri oğlan (Alan Barnes), iki çocuğu ile birlikte çiftliğinde (o yaşa- maktadır. Çocuklar, köy okulunda o- kumakta ve çiftlik işlerinde de ayrı- ca yardımcı olmaktadırlar. Tipik bi- rer taşra ve köy çocuklarıdırlar. Forbes, filminde önce mekânı, son ra da hikâyesinin kahramanlarını- Hayley Mills Muhafazakar yani çocukları - bütün çocuk yanlarıy la iyiden iyiye seyirciye vermekte, du yurmaktadır. Çocuk dünyasını verişi, yalın ve kalın çizgili değildir. Forbes, sonradan kendisine büyük (o yardımcı olacak ve hikâyesini de birlikte sürü yüp götürecek duyarlığa daha başlar- da geniş yer vermekte ve üzerinde dik katle durmaktadır. Derken, çocuklar-Kathy ile Char lie-kedi yavrularını sakladıkları eski ambarlarında, yaralı bir kanun kaça- ğı ile karşılaşırlar. Karşılaşma, ilkin Kathy iledir. Henüz erginlik (oçağına ermemiş bir kız olan Kathy, yaralı ve baygın kanun kaçağı (Alan Bates) ile karşılaşınca, ondan katiyen Oo kork- maz. Korkmama sebebi, kanun kaça- ğını-garip bir fizik benzerliğiyle-İsaya benzetmesindedir. Buna o kadar ina- nır ki, giderek bu inancını çevreye de yayar. Kathy'den sonra, Charlie ve küçük Nan (Diane Holgate) de işe ka rışırlar. Kathy, kanun kaçağının İsa olduğuna öylesine inanmıştır ki, bu inancını iki küçük kardeşine de aşı- layıp inandırır. Böylece çocuklar, kanun kaçağını hem saklarlar, hem de beslerler, iyi- leşmesine yardımcı olurlar. Olay, ço- cuklar arasında yıldırım hızıyla (o ya- yılır. En büyük din ulusu İsanın Kathy ve iki kardeşinin tekelinde (okalması- na bir türlü razı olmadıklarından, ka- sabanın diğer çocukları da İsaya sa- hip çıkarlar. Durum, giderek bambaş- ka bir yön kazanır. Fakat kanun elinden kaçırdığı ya ralı kaçağı ısrarla takip etmektedir. Bu takip, bir bakıma sürek avına da benzetilebilir. Kaçak, polis köpekleri ve elleri tüfekli polisler ve (Scotland Yard dedektifleri tarafından bütün civarda aranmaktadır. orbes, roman yazarı ve senaryo- cuları ile birlikte kaçağın polisçe aran masını bir bakıma İsanın romalılarca aranıp ele geçirmesi serüvenine eşde ğgerde bir paralellikle geliştirmektedir. Bu arada çocuklarla sözde İsa arasın daki bağlantı gitgide gelişir ve günü- müz insanı ile, din ötesi (oluşumlar çatışmaya - bir çocuk dünyası çerçe- vesi içinde kalmasına karşılık - baş- larlar. Forbes ile senaryocularını, ger çekçi küçük Charlie temsil oetmekte- dir. Kathy'nin İsasına başlangıçtan beri inanmazlık gösteren küçük Char- lie, sürekli olarak Kathy ile çatışmak tadır. Charlie'ye göre, kanun kaçağı İsa değildir ve olamaz da... Charlie' nin yorumu, küçük yavru kedisinin İsa tarafından emniyete alınmaması ve bu yüzden ölmesidir. Charlie, kut- sal kitaplardan ve dini eğitimden İsa- nın hayvanların koruyucusu ve lisi olduğunu da öğrenmiş ve böyle bellemiştir. Gerçeklerden haber siz kanun kaçağı ise, Charlie'nin ke-