3 Temmuz 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 14

YURTTA OLUP BİTENLER Bu maç, Müezzinoğlunun vücut ça hâlâ formda - Müezzinoğlu An- karadâki fin hamamının devamlı müşterilerindendir - olduğunu o gös- terdiği gibi, bir başka yönden de ilgi çekicidir. Böylece (Müsteşar, kendi- sine ithamını o yöneltenlere karşı kesin bir cevap vermiş ve adetâ "ne sağcıyız ne solcu, futbolcuyuz fut bolcu" demek istemiştir.!.. Müezzinoğlu ile AKİS muhabiri, daha bir süre o günkü maçtan bah- settikten sonra, gazeteci asıl soruları na geçti : "— Piyasa bir kriz geçiriyormuş, doğru mu?" Müsteşar, soruyu kısık bir cevaplandırdı : — Bir krizden bahsetmek odoğ- ru değil, ama piyasada genel bir dur gunluğun mevcudiyeti de inkâr edi- lemez." — Vergi kanunlarının Mecliste uzun bir süre beklemesi (o sebebiyle bütçede 500 milyon liralık bir açık bekleniyormuş." — Doğru! Hattâ bu açık daha bizle. da olabilir.." — Ya dış yardımlar?" — Konsorsiyumdan O alacağımız dış yardım, şimdilik talebimizin çok altında gerçekleşmiş bulunuyor." — Ve sizin, bu karanlık tablo- ya bakarak, Bonn Büyük ( Elçiliğine talip olduğunuz söyleniyor. Ne der siniz?" Müezzinoğlu bir süre, Samsun sigarasının geniş bir (o kavis Çizerek tavana yükselen odumanları- na daldı, alçak çay masasının üzerin deki tablanın kenarlarıyla oynadı ve gülümseyerek : : — İsterseniz gene benim şu Ga latasaraya transfer işinden bahse- delim" dedi Ama gene de dayanamadı, anlat mağa başladı. Aydınlık olmamakla be- raber, pek de karanlık sayılmayacak gri bir tablo çizdi; sesle elindeki Kriz arefesinde yılı ilk altı ayının ekonomik Vb bakımdan kısa bir panoraması çi- ek olursa, ortaya çıkacak rakam lar herhalde pek iç açıcı olmıyacak- tır. Bütçe, şimdiden 500 milyon liralık bir açıkla karşıkarşıyadır, Konsorsi- yumdan beklenen yardım 100 milyon dolarlık bir noksanla taahhüde o bağ- lanabilmiştir. Piyasa, kelimenin tam anlamıyla, durgunluk içindedir. Tabii bu, şimdilik böyledir. Şartların değiş memesi veya büsbütün o kötüleşmesi AKİS/14 Melen çalışıyor Bin derdin içinde halinde, ileride, açık daha da büyü- yebilir, piyasadaki (o durgunluk, gide- rek bir kriz halini alabilir. (o Ayrıca, Hükümet tarafından birkaç haftadan beri alınmakta olan tedbirlere diğer lerinin de inzimam etmesiyle ekono miye tekrar müspet bir yön vermek, hiç değilse mevcut durumu muhafa- za etmek de mümkündür. Tabii bu, herşeyden önce, Hükümetin ve özel- likle Maliye (Bakanlığının o gayretle- rine, Kıbrıs olaylarının yanı sıra iç meselelere de eğilinmesine bağlıdır. Genel olarak, Türkiye ekonomisi- nin bugün içinde bulunduğu durgun luğu yaratan sebepler bir değil birkaç tanedir. Bunlardan bir kısmım ekono mi dışı olaylar teşkil etmektedir. Eko nomi dışı olayların başında Kıbrıs Meselesi yer almaktadır. Bu mesele piyasada bir durgunluk yaratmış, ö- zellikle toplam talepte bir azalma mey dana gelmiştir. Gerçi şimdilik üretim de ve dolayısiyle arzda bir değişiklik bahis konusu değildir ama, genel ta- lep genel arzı (o karşılamadığından, üretim stoka çalışmaktadır. Şartların değişmemesi ve talebin artmaması ha linde maliyet yükselecek ve bunun ta- bii bir neticesi olarak fiyatlar da yük- selecektir. Buna mukabil, toplam ta- lepte, müsbet bir gelişme (o düşünüle- miyeceğinden, toplam arz miktarın- da da bir düşüş görülecektir. Bu ise iktisadi devridaimin hacim itibariyle azalmasının, yâni bir ekonomik kriz başlangıcının ta kendisidir. . Türkiye ekonomisi bu kriz ortamına yönelmiş bulunmaktadır. Ancak, meseleye iyimser bir açı dan bakabilmek imkânı da büsbütün yok değildir. Meselâ bu durgunluğun ekonomi dışı sebeplere o dayanması, ilgililerce "ehveni şer" olarak kabul edilmektedir. - Gerçekten psikolojik baskı sonuca piyasada görülen bu dur gunluk, zamanında ve çok geniş çap- ta olmamak şartıyla, "para mikta- rında oynamak" la bir süre için ber taraf edilebilir. Bu konuda (o Türkiye ekonomisinin üç beyni, Maliye Bakan lığı, Devlet Planlama Teşkilâtı ve Mer kez Bankasında çalışmalar yapılmak- tadır. Devlet Plânlama Teşkilâtı ik- tisadi durgunlukla ilgili olarak (alın ması gereken tedbirleri (detaylarıyla kapsıyan bir raporu Hükümete sun- muştur. doğru Bu çalışmaların "yanı sıra bir ta- kım palyatif tedbirlere de (gidilerek Merkez Bankasının kredi omuslukları biraz daha açılmıştır. Böylece banka- ların vadeli mevduat karşılıkları yüz de 20 'den yüzde 10 'a indirilerek, 200 milyon liranın serbest kalması sağlan- mış, piyasadaki para miktarını artır- mak amacıyla bu bankanın, Toprak Mahsulleri (o Ofisine 250 milyon lira, Gümrük ve Tekel Bakanlığına da 200 milyon lira vermesi kararlaştırılmış- tır. Ayrıca kamu yatırımları, o özellik le Karayolları ve Su İşleri ile ilgili ya tırmalar hızlandırılmış oObulunmakta- dır. Bu tedbirlerle piyasadaki para miktarının I milyar lira kadar arta- cağı ve bunun toplam talebi müspet şekilde etkiliyeceği ileri sürülmekte- dir. Bu arada Hükümetin, açıktan çe- kinmeden, tehlikeli oolmıyan bir nis- bette yatırıma devam etmesi gerek mektedir. Böylece ekonomiye tekrar bir canlılık kazandırmak mümkün ola bilecektir. Amerika 1957 ve 1960 eko- nomik krizlerini bu yoldan atlatmış- tır. Cep delik, cepken delik Hükümet açısından meselenin (bir başka önemli yönünü de vergi ka nunlarının tamamının hâlâ Parlâ- mentodan çıkmamış olması teşkil et- mektedir. 1984 programı hazırlanır- ken 950 milyon liralık birmunzam ge lire ihtiyaç duyulmuş ve bunun, yeni vergi kanunları ve mevcut vergi oka- nunlarında yapılacak reformlarla kar şılanması kararlaştırılarak, hazırlanan tasanlar en kısa zamanda TBMM 'ne sunulmuştu. Ancak burada, büyük