3 Temmuz 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

DÜNYADA OLUP BİTENLER A.B.D. Büyük başın büyük derdi Geride bıraktığımız hafta içinde, Bir leşik Amerikada, bu koca ülke- nin iç ve dış politikalarını çok yakın- dan ilgilendiren iki önemli (gelişme oldu. Washington'u dış ülkelerde tem sil eden elçilerden biri iç politika me- seleleri yüzünden yerinden ayrılırken, amerikan savunmasının en yüksek ü- niforması da dış politika omeseleleri, yüzünden Pentagondan ayrıldı, Gü- ney Vietnama elçi atandı. Bu her iki olay hem Birleşik Amerikada, hem dış ülkelerde geniş yankılar uyandır dı, bütün dünya basınında uzun uzun yorumlara yol açtı. Kolayca anlaşılacağı gibi, iç po- litika meseleleri oyüzünden bir dış ülkedeki görevinden ayrılarak oBir- leşik Amerikaya dönmeyi kararlaştı- ran, on aydır Saygonda amerikan el- çiliği yapan Henry Cabot Lodge'dir. Cumhuriyetçi Partinin en gözde lider lerinden biri olan Lodge, bu partinin içinde Goldwater'e karşı beliren akı ma katılmak niyetindedir. Bilindiği gibi, 1960 seçimlerinde Nixon'ın ya- olan panyası başladığı zaman da Cumhu- riyetçi Partinin en kuvvetli başkan adaylarından biri olarak belirmişti. Fakat Başkan Johnson'ın Güney Viet namda izlediği sert politikanın en kuv vetli taraftarlarından olduğu ve bu politikanın çizilmesinde önemli payı bulunduğu için, başladığı işi (yarıda bırakarak Saygondan ayrılmak iste- memiş, seçim kampanyasının — dışın- da kalmayı daha uygun bulmuştur. Ufukta görünen başkan adaylığı- nı bir tarafa iterek Saygonda göreve devam etmek, hiç şüphesiz, Lodge'ın ülkesine (o bağlılığını (o göstermektedir. Fakat bu bağlılık, şimdi öyle anlaşılı- yor ki, Goldwater'den başkasının işi ne yaramış değildir. Zaten, işin aslı- na bakılırsa, Goldwater'in Cumhu- riyetçi Parti içinde en kuvvetli baş- kan adaylığına kadar yükselmesi, an- cak Lodge de dahil, bütün Cumhuri- yetçi liderlerin bir dizi yanlış dav- ranışları sonunda mümkün olabilmiş tir. Önce, bütün Cumhuriyetçilerin sevip saydıkları eski Başkan Eisenho- wer genç ve değerli bir aday seçip onu ileri sürmekte çok gecikmiş, sonra, bu da yetişmiyormuş gibi, uzun bir süre Goldwater'a karşı durum almakta te- General Taylor Rest reddüt geçirmiştir. İkinci olarak par tinin genç ümitleri de, uzun bir süre, yarışa katılma konusunda kararsız gö rünmüşlerdir. Bugün bütün aklı başın da Cumhuriyetçilerin (desteklediği Scranton, Goldwater'in karşısına" di- kilmeye ancak son dakikada karar ve- rebilmiştir. Genç ümitlerin içinde Goldwater'e karşı en kahramanca di- Henry Cabot Lodge Kampanyayı açtı dinenin, New York Valisi Nelson Roc kefeller olduğu söylenebilir, fakat da eski karısından boşanıp, şen dul luğuyla tanınmış bir yenisiyle evlen menin günâhını çok pahalı ödemiş tir. Zararın neresinden dönerlerse o kadar kazançlı çıkacaklarını anlayan genç Cumhuriyetçiler, biraz geç de olsa, şimdi bu yanlışları karşılamağa çalışmaktadırlar. Goldwater tehlike sinin Cumhuriyetçi Partiyi nerelere sü rükleyeceğini nihayet kavrayan Eisen hower artık bütün ağırlığını Scranton' ın arkasına koymuş, adaylıktan çeki len Rockefeller kendini destekleyen leri Scranton'a oy vermeye çağırmış bulunmaktadır. Geride bıraktığımız hafta Lodge da Saygondaki görevin den ayrılarak Scranton'u desteklemek üzere Birleşik Amerikaya dönmeyi kararlaştırmıştır. o Lodge'ın oSaygon da düzenlediği bir basın toplantısın da da söylediği (o gibi, şimdi Güney Vietnamda işler oldukça yoluna gir miştir ama, Cumhuriyetçi Partinin işleri hiç de yolunda değildir. - Bu bakımdan, görev duygusu, Lodge'ı San gondan ayrılarak Birleşik (o Amerika ya dönmeye ve Scranton'ın başarısı i- çin çalışmaya çağırmıştır. Bir kocaman gözdağı İşsin doğrusu istenirse, Lodge'ın kendi eğerlendirmesi ne olursa olsun, şu sırada Güney Vietnamdaki durum da Cumhuriyetçi Partinin durumun dan daha iç açıcı değildir. Nitekim Başkan Johnson, Lodge'ın bu görev den ayrılması üzerine, Birleşik Ame rika Genelkurmay Başkanı General Maxwell Taylor'ı Pentagondan alıp Saygona atamakla bu gerçeği açıkça kabul etmiş bulunmaktadır. e Üstelik General Taylor'ın yanına Amerika Dışişleri o Bakanlığının Ooemektarla rından birini, Alexis Johnson'ı da kat mıştır. Alexis Johnson, Saygonda elçi yardımcılığı yapacaktır. Böyle bir ün van ve görev, diplomasi tarihinde ilk defa görülmektedir. General Taylor'ın Saygon elçili gine gönderilmesi, Güney o Vietnam daki, durumun Amerikayı ne kadar meşgul ettiğini açıkça gözler önüne sermiştir. Bilindiği gibi Amerika, bu ülkeye yapılan komünist çete saldı rılarını durdurabilmek için milyon lar dökmekte, fakat Kuzey Vietnam dan sızan komünistleri yola getirmek bir türlü mümkün olamamaktadır. Washington'lu idareciler, daha son za manlara kadar, Güney Vietnamdaki AKİS/21