4 Mayıs 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

Taylor'u Ankarada Amerika Dış- işleri Bakanı Dean Rusk, onu İngil- tere Dışişleri Bakanı Lord Home ta- kip etti. Arkadan Amerika Hava Bakanı geldi. Nihayet İran Basın Bakanı göründü. Bütün bu misafirler, İsmail Ere- zin ayaklarına kara suyun inmesi- i. Erez bu arada, çeşitli elçi- liklerin resmi gün davetlerinde gü- zel eşiyle boy göstermek görevini de ihmal etmedi. İki çeşit konu Fakat bu ziyaret fırtınasının yor- duğu tek adam İsmail Erezden i- baret kalmadı. Protokol Umum Mü- dürü işin protokol tarafıyla meşgul olurken Düşleri Bakanı Feridun Ce- mal Erkin dosyalar üzerinde geçe gündüz çalışarak hazırlandı, temas- larda Türkiyenin görüşlerini ve özel önem verdiği meseleleri anlattı, kar- şı tarafın fikirlerini aldı, İ giltere Dışişleri Bakanıyla CENTO toplantısında bulunmak ü- zere Karaşiye hareket etti. Bu şura- da Genel Kurmay Başkanı Cevdet Su nay Pakistan başkentinde CENTO'- nun Genel Kurmay Başkanları Ku- ruluna başkanlık etmekteydi. -Baş- kanlık sırası bu defa Türkiyededir-. Sunay Ve Erkin Mayısın ilk günlerin- de memlekete dönecekler. Mayıs or- tasında da NATO toplantısına katıl- mak üzere Kanadaya gideceklerdir. Ankarada yapılan temaslar, bir bakıma bu toplantıların da hazırlı- ğını teşkil etti. Zaten Merchaat, Ken- nedy adına Avrupada bu maksatla geziye çıkmıştır. Ankara konuşmalarında iki grup konu ele alındı: Askeri konular ve siyasi konular. Askeri konular Ken- nedy'nin özel temsilcisi, Amerika Genel Kurmay Başkanı ve Hava Ba- kanıyla konuşuldu. Dışişleri Bakan ları kendi aralarında, daha geniş si- yasi konuları ele aldılar. Nükleer kuvvet Askeri konuşmalar, birinci plânda, NATO'nun sahip olacağı nükleer kuvvet üzerinde cereyan etti. i nın Türkiyeden başladığı hususunda teminat verdileri Bu, Türkiye için ö- nemlidir. Zira, bir nötralist politika- yı hatırından dahi geçirmeyen Tür- kiye, savunmasını Batı Savunma Sis- temi içinde tanzim etmeye devamda kararlıdır. Türk Silahlı Kuvvetlerinin silah ve malzeme bakımından kuvvetlen- dirümesi konusu da müttefik asker- ler arasında görüşüldü. Amerika, en tesirli jet uçakları olan F.104'leri bi- ze vermektedir. Su gibi yedek parça harcayan F.100'lere ait malzeme de daha çok gelmektedir. Hava Kuvvet- lerinin bu durumuna mukabil Deniz henüz bir neticeye varılmış değildir. NATO' nun büyük deniz manevralarının Gi- rit adası civarındaki kısmına katı- lan Deniz Kuvvetlerimiz mensupla- rının başarıları takdir toplamıştır. Nükleer kuvvet konusunda esaslı müzakereler Kanadada cereyan ede- cektir. Bu görüşmelerde Türkiye, A- merikan'n tezini benimsemiştir ve o- nu destekleyecektir. Ancak Kanada- da bir neticeye varılamaması da im- kânsız değildir. Her halde bizim için bilinen husus, Amerikanın Türkiye- nin savunmasındaki ilgisini zerrece kaybetmediğidir. Karaşideki CENTO toplantısına gelince, orada daha ziyade idari me- seleler ele alındı, komutanlıkların taksiminde çıkan bazı görüş ayrılık- larının törpülenmesine çalışıldı. Siyaset sahasında Dsişleri Bakanları arasındaki po- litika konuşmalarında bir " mi dünya ahvali" ele alındı, "Türkiyeyi hususi surette ilgilendi- ren meseleler" görüşüldü. Batı - Do- Lord Home i Karaşi yolunda YURTTA OLUP BİTENLER gu Oo münasebetleri, Silâhsızlanma Konferansındaki gelişmeler, Rusya- nın siyasetindeki yeni unsurlar, NA- TO içindeki dikenli konular birinci faslı teşkil etti. İkinci fasıla (Orta Doğudaki gelişmeler, İsrail ile mü- nasebetler, Mısırın bizimle münase- betini yeniden kurmuş olması, Kıb- rıs işi, Kürtlerin durumu ve tabii Türkiyenin ekonomik meseleleri da- hil oldu. Rusk ile yapılan temaslar- dan anlaşılan, Amerikanın Nâsırı Orta Doğu için "en az zararlı birleş- tirici" gördüğü için desteklediğidir. Ancak bu destek Ürdün ve- ya Suudi Arabistan, yahut İsra- ilin peşkeş çekilmesi hududuna hiç bir zaman varmayacaktır. Sadece, devri geçmiş idarelerin suni şekilde ilelebet muhafaza edilemeyeceği da bir gerçektir. Bu bakımdan, yaşama kudreti bulunan İsrail ile diğerlerini ayırmak gerekmektedir. Türkiye, İsrail ile münasebetlerini tekrar Bü- yük Elçilik seviyesine çıkarmak ar- zusundadır. Kıbrıs kobusu, daha ziyade Erkin ve Home arasında görüşüldü, İngil- terenin mevcut anlaşmalara mutla- ka riayet edilmesi gerektiği tezine s1- kı sıkıya bağlı bulunduğunu görmek türkleri memnun etti. Bu, Kıbrısta- ki güçlükleri hafifletecek ve Maka- riosun şüphesiz hızını kesecektir. Türk ekonomisine gelince.. Misa- firler bunun ilerlemekte ve müsbet yolda olduğunu kabul ettiler. Erkin Amerika Dışişleri Bakanına bizim i- çin hayati bir meseleden o bahsetti: Rus dampingi karşısında türk krom- larının durumu. Bu dampingin sebep lerinden birinin Türkiyenin ihraç et- tiği başlıca maden olan krom ocak- larının kapatılması demek olduğu a- çıktır. Buna rağmen Amerika ve NATO müttefiklerimiz rus kromu- nu, akıl almaz -alır ya... ucuzluğu dolayısıyla satın almakta, türk kro- mu ise elde kalmaktadır. (Halbuki Plânda krom ihracatı geniş ölçüde derpiş olunmuş ve ondan gelecek dö- viz hesaplanmıştır. Amerika tutumu- nu değiştirmediği takdirde hesapla- nanın pek, ama pek çok altında ihra- cat ya yapılabilecek, ya yapılama- yacaktır. Meselenin önemini anlayan Rusk, Washington'a dönüşünde (o meseleyi. tekrar ele alacağını bildirdi, heyete mensup bir sözcü de bunu Associa- ted Presse teyit etti. Şimdi bekle- nen, yardım işinde selâm faslının bi- tip, fili yardımın başlamasıdır. AKİS/15