23 Mart 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

> Kotalar Yaratılan endişeler Mart başından itibaren kota çalış- malarına özel sektörde başlan- dı. Bu seferki çalışmalarda liberas- yon üstesinin ele alınmaması da il- gililere o sıkısıkıya hatırlatıldı. Zi- ra, bilindiği üzere, liberasyon lis- tesi yıllık olarak hazırlanmış bulun- maktaydı. Öte yandan, Dış Ticaret rejimiyle İthalât oyönetmeliğinin de birer yıllık olarak hazırlanmış oldu- ğu ilgililere açıklandı. Bu suretle, AKİS'te bundan bir müddet önce, gerek Dış Ticaret re- jimi, gerekse ithalat yönetmeliğinin altı ayda bir değiştirilmesinin istik- rarı bozduğu hakkında yazılan bir yazının doğruluğu anlaşılmış bulun- maktadır. Ancak, konuyu çeşitli yönlerden ele almak ve genel olarak dört bö- lümde mütalaa edilmesi gereken Dış Ticaret sisteminin yürürlük hüküm- leri üzerinde durmak faydalı (o ola- caktır. Tahsisli ithal malları listesi, "1963 yılı birinci altı aylık" kaydı ile çı- bu listede değişiklik yapılması veya hiç olmazsa listenin yeniden, fakat ayni şartlarla ilânı normal ve tabi- idir, liberasyon listesine gelince nun üzerinde de "1963 yılı liberas- yon listesi" başlığı olduğuna göre, bu listenin de bir yıllık bir devreye şâmil olması lüzumu o kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Ancak, burada bir meseleyle karşılaşılmaktadır. Li- berasyon listesi bir yıllık oolmakla beraber, bu listede yapılması lüzum- lu görülen bir değişiklik (o üzerinde durulmıyacak mıdır? Diyelim ki, li- berasyon listesinde bulunan bir mad- denin memlekete serbest bir şekil- de ithalinde mahzurlar var. Bu ma- lın kota listesine geçirilmesi bahis konusu olmayacak mıdır veya aksi- ne, kota listesinde bulunan, fakat gö- rülen lüzum üzerine memlekete bol miktarda ithali gereken bir mal li- berasyon listesine alınamıyacak mı- dır? Piyasada bu husus böyle anla- şılmakta ve ilgililer arasında hoş- nutsuzluğa sebep olmaktadır. Oysa ki, Dış Ticaret rejiminin 2. madde- sinde, "Muhtelif memleketlerle oak- tedilmiş veya aktedilecek çok taraf- lı veya iki taraflı anlaşma ve proto- kolların mal mübadelesine dair hü- kümlerinin tatbik sureti veya tica- ret politikasının icapları dolayısıyla ALEMİ konulmasına lüzum görülecek tertip Ve usüller Ticaret Bakanlığınca tes- pit ve ilân olunur" denildiğine göre, Ticaret Bakanlığının yayınlayacağı tebliğlerle (o liberasyon o listelerinde lüzum gördüğü değişiklikleri (o yap- ması imkân dahiline girmektedir. Bu bakımdan, liberasyon listesinin yıl- lık olmasıyla hiç bir değişiklik ya- pılamayacağı hükmüne varmak doğ- ru değildir. İhracat yönetmeliği Dış Ticaret rejimiyle (o İthalât yö- netmeliğine gelince, bunların bir yılık olması, haddizatında -evvelce de belirttiğimiz o gibi- (memnunluk uyandıracak bir husustur. Ancak, gerek Dış Ticaret rejiminin, ge- rekse yönetmeliğin ne altı aylık, ne de birer yıllık olmasının evvelden kararlaştırılmaması iktiza eder. 1958 yılından bu yana yapılan tatbikat, Dış Ticaret rejimleriyle yönetmelik- lerin önceleri üç ayda bir, ondan sonra da altı ayda bir değişmeleri sistemini koymuş, sonradan bu sis- tem bir prensip haline gelerek, her altı ayda bir hazırlıklara o başlanıl- mıştır. Bunun için rejim ve yönet- melikte yürürlük süresini belirten bir hüküm bulunmaması âdeta ya- dırganmaktadır. Halbuki, aslolan, rarname ve yönetmeliklerin mu- ayyen süreler sonunda değişmesi de- gil, değişmemesidir. Bu sebeple, bu şekildeki bir kararnamenin sonuna "şu tarihe kadar yürürlüktedir" hük- münün konulması beklenemez. Öyle olunca da, bu kararların değişmesi ancak zamanın icaplarına göre ka- rarlaştırılır. Bu arada, İhracat yönetmeliği ü- zerinde de biraz durulması yerinde olacaktır. 1962 yılının 4 Temmuz ta- rihinde yayınlanan İhracat yönet- meliği, 4 Ocakta yayınlanan Dış Ticaret rejiminde aynen tekrarlan- mıştır. Bu suretle, İhracat yönetme- liğinin de bir yıllık olarak çıkarıl- masının saglanması istenildiği anla- şılmaktadır. Ancak, bizim ihracatı- mızın periyodik vasfı oolduğunu ar kıldan çıkarmamak lâzımdır. Yâni, mamul madde ihraç eden bir mem- leket, senenin her ayında, beş aşağı, beş yukarı, aynı maddeleri ihraç e- der. Fakat bizim gibi, döviz getiren maddeleri daha ziyade zirai ürünler olan memleketlerin ihraç rejimlerini o devrelere uygun zamanlarda ya- yınlamaları lazımdır. Eskiden ihraç rejimimiz bir türlü mahsullerimizin piyasaya çık- tığı zamanlara yetişemez, mallar pi- yasaya dökültükten sonra nefes ne- fese Eylül ayında -hattâ bazan Eki- me doğru- yayınlanırdı. o Senelerce AKİS/19