24 Temmuz 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 33

Yaşar Kemal Hak yerde kalmaz istenirse de, başka ülkelerin işinibi- lir ve bu türden masallara karnı tok film prodüktörleri, yazarın Avrupa- daki menajeri -Yasar Kemalin Avru- pada bir menajeri de vardır- ile te- masa geçerek romanın filme çekme hakkım satın almak i;stediklerini ve en azından bir 60 bin dolar -bizim paramızla yarım milyonu aşkın- ver- meye hazır olduklarım bildirirler. Hele bunlardan biri -ünlü rejisör A- lain Resnais'nin o"Hiroshima, Mon Amour - Hiroshima, Aşkım" filminin prodüktörü M. Alphon- Fransalar- dan kalkıp Türkiyeye gelerek Yaşar Kemali bulur, önce bir sanatsever ağzıyla yazarı hararetle kutlar, son- romanın füme Üstelik "İnce Memed" filmi için ya- zarına İki rejisörden -biri Alain Rea- nais, biri de Luis Bunuel- birini seç- me hakkım da tanır. Resnais'yi ta- nımayan, fakat sinemaseverler tara- fından övgüsüyle kulakları dolu Ya- şar Kemal -daha ihtiyatlı davrana- rak- Luis Bunuel'i "İnce Memed" rejisörlüğüne getirir. (o Getirmesine getirir ama, bu ha deyince, ya da "e- vet, isterim" demekle bitecek gibiler- den değildir. İşin çatal ve "ama"lı bir yanı vardır ki, herşeyden -M. Alp- hon'dan, Alain Resnais'den ve Luis Bunuel'den- önce, asıl bu "ama"mn halledilmesi gerekmektedir. İşin ' 'ama"sı Urü yurt sınırları dışına taşan, ya- bancı prodüktörlerin filme alma AKİS, 24 TEMMUZ 1961 konusunda birbirleriyle yarığa giriş- tikleri roman "İnce Memed" yazarı Yaşar Kemalin malı olmaktan çıkalı tam yedi yıl olmuştur ve yedi yıl Ön- ce Yaşar Kemal beşbin lira karşılı- ğında romanının kme hak- kını prodüktör Seden vasıtasıyla bir Türk film şirketine satmış bulun- maktadır. Gerçi şirket o günden bu- güne "İnce Memed"i bir türlü filme almamıştır ama, bugün, ya da yarın bunu Marya eşimi oç de belli değildi Yaşar Kemal, ağzının suyunu a- kıtan son teklifler (karşısında yedi yıl önce anlaşıp sattığı romanın e nemadaki sahibini arayıp bulur "İnce Memed'in sonunu öğrenmek ister. Gerçekte filme alınması diye li en ufak bir belirti bile yok- zaman Yaşar Kemalin, yürür- hikte olan fakat hiç bir Türk yaza- rmnn başvurmayı düşünmediği ."Fi- kir ve Sanat Eserleri Kanunu" aklı- na gelir ve iki avukatının aracılığıy- la -bu kanunun 58. maddesine daya- narak- film şirketine protestosunu Çeker. Kanunun ünlü maddesi, eseri iktisap eden tarafın en geç iki yıl Mn olması, yazarın eseri üze- rindeki hak vs yetkilerinden fayda- lanmasına engel olmakta, bu da maddi ve manevi menfaatlerini esaslı surette ihlal edip tehlikeye düşürmektedir. İşin doğrusu bu olduğu halde, şir- ket, yazarın protestosunu alır almaz hiç vakit geçirmeden 7 vermiş vs herhangi bir cayma olayı karşı- sında hakkını aram ak için mahke- meye kadar gidileceğini de belirtmiş- tir. Şirket, yazarı iki yoldan sözleş- meye aykırı hareket etmekle suçla- maktadır. Birincisinde Fikir ve Sa- nat Eserleri Kanununun varlığını kesin olarak kabul İkincisinde ise, satılmış olan "İnce Memed" romanının esas hat ve tip- lerinin bir başka film senaryosunda -Lütfi O. Akadın Yaşar Kemalin bir hikâyesine ir senaryosunu çevirdiği "Beyaz Men- dil"de- akl m olduğunu, dola- yısıyla "Beyaz Mendil" filmi piyasa- an çekilene kadar "İnce Meme çevrilmesinin imkansız bulunduğunu ileri sürmektedir. Bütün bunlara karşılık, Yaşar Kemal sözleşmeden cayar daromanmı başka bir yere satmaya kalkarsa, aleyhinde zarar ziyan davası açacağı da şirket no- tasında ayrıca yer almaktadır. Kim haklı? ge iddiasına göre, iki taraf a- rasında romanın filme çekilmesi SİNEMA konusunda herhangi bir süre tâyin edilmemiştir. Bu den de şirket, iktisap edilen hakkını "icabı hale münasip" bir zamanda kullanacağını ileri sürmektedir. Ama bu "icabı ha- le göre münasip saman" yedi yıldan beri bir türlü gelmek bilmemiştir ve bir yedi yıl sonra dana gelip gelmi- yeceği hakkında yazarın protestosu- na karşı verilen cevapta kesin bir şey söylenmemektedir. Şirketin tu- tunduğu tek dal, Akadın filmi "Be- yaz Mendil" ile “İnce Memed" ara- sındaki "tam bir benzerlik" hikaye- sidir ki, film piyasaya çıkıp göste- rilmeye başladığı sırada mahkeme- ye müracaatla bir bilirkişi raporu Si- linmiş ve prodüktör Naci Duru aley- hine dava açılmıştır. Fakat sonra- dan benzerlik iddian ve alman bi- lirkişi raporu yeterli görülmediğin- den takipsizlik kararı verilmiş ve dâva kendiliğinden düşmüştür. Yâni, şimdi Tasar Kemale karşı çıkılan ve bir çeşit cankurtaran simidi durumu* na getirilen Beyaz Mendil - İnce Me- med benzerliği de böylelikle ortadan kalkmaktadır ki, bu durumda yazar sözleşme hükümlerine uymayan şir- kete karşı kanunun kendisine tanıdı- ğı cayma hakkını rahatlıkla kullana- bilecek demektir. Sinemamızda yazar - prodüktör münasebetlerinin bir türlü düşenle- nemediği bir sırada ortaya çıkan bu olay, gelecek için son derece büyük bir önem taşımaktadır. Türkçe ede- biyatla uzak yakın katiyen bir ilgi- si olmıyanların senaryocu olarak as- lan kesildikleri, ya da her rejisörü- müzün kendisini senaryo yazarı veh- mettiği Türk sinemasında, yazar haklarının kanun o yoluyla savunal- mâsı belki bir süre için gerçek yala- ra karşı prodüktörü uzak tutulacak tır ama, bundan sonran için -hiç ol- mazsa- film yapan, yazar haklarına karşı saygılı davranmak gereğini du- yacaktır. Bu da az şey değildir. AKİS - Reklam —79 33