23 Haziran 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 10
YURTTA OLUP BİTENLER asyon ithâl mallarında derhal tesiri- ni gösterdi. Ecnebi kitap ve mecmu- aların fiyatı müthiş arttı. 1 liraya alınan Time'ın fiyatı 3 liraya çıktı. 174 liraya yapılan İstanbul . Parıs yolculuğu için 1372 lira ödenmey başlandı. Dış memleketlerde tahsıl müthiş guçleştı Amerikada evvelce yda 400 lirayla okuyan talebenin aylık istihkakı 1277 lıra oldu. İlâç fiyatları bir facia hâline geldi. 75 kuruşa satılan Asprin Bayer'in fiya- tı 2.5 lirayı buldu. Büyük müstehlik kütlesini ilgilendiren — "gazyağı"nın fiyatı yüzde 65 nisbetinde bir zam görerek 34 kuruştan 56 kuruşa sıç- radı. Bunu gıda fiyatlarında buyuk bir yükselme takip etti. 1958 Eylülü başında serbest bırakılan fasulya pi- rinç, zeytinyağı, ayçiçeği yağı, ka- -ar peyniri fiyatları yarışa başladı- lar. Yarış o kadar hızlı oldu ki idare ma kurnazlığı kimseyi — aldatmadı. AKİS'e Ağrıdan mektup yazan bir vatandaş kalabalık ailesinin yegâne gıdasının ekmek olduğunu, günde kilo ekmek yediklerim, şimdi sâdece ekmeğe ayda 180 lira ödemek zorun- da kaldığını yana yakıla anlatmak- tan kendini alamadı. Bütün Türkiyede durum aynıydı. Antalyada 637 gramı 40 kuruşa Sa- tılan ekmeğin ağırlığı 520 grama dü- şürüldü, fiyat yüzde 20 yükseltilerek ekmeğin kilosu 77 kuruştan satılma- ya başlandı. Eskisehirde zam yüz- de 30'u buldu. Ekmekler 740 gram- dan 715'e indirildi, fiyat 40 tan 50 ye çıkarıldı. Bu suretle Eskişehirli- ler, İstanbullular gibi ekmeğin kilo- sunu 70 kuruştan . 1950 de 33 kuruş- tu . yemeğe başladılar. Buğday am- barı Konya da bu yükselişten hisse- Nereden nereye? 950 den beri degışmeyen bolluk ve refah vaadlerine Tağmen va- tandaşın ekmeği gittikçe kuçuluyor— u. 1950 Temmuzunda fiyatı İstan- bulda 30 kuruş olan ekmeğin ağırlı- ğı 900 gramdı. 19566 Temmuzunda ekmek 800 grama indirildi, aynı yılın Ekim ayında biraz daha ufaltılarak 730 gramlık ekmekler imaline baş- landı. 1957 Haziranında ekmeği daha da ufaltmak zarureti ortaya çıktı. 1950 nin 900 gramlık ekmeği 580 grama indirildi. Bütün bu hal, İkti- darın "ekmek fiyatını sabit tuttum" diye övünmesine mâni değildi. Ek- meğin fiyatı hakikaten 30 kuruş üze- rinde sabit kalmıştı! Ama son zam- lardan sonra, ekmek gramajını 500 gramdan aşağıya indirmek teknik ve psikolojik bakımdan uygun görülme- diğinden, gramaj düşürülmesinin yanı 5'e adamları paniğeuğradılar. Kurtu- sini aldı. Ekmeğin fiyatı 50 kuruş- sıra, ekmek fiyatı30 dan 35'e çıka- luş yolunu Si rıldı. sizliği — müteaddit Her işin başı defa denenmiş Mil NEREDEN NEREYE? anılar — sâdece li Korunma — mev- büyük — vatan- zuatına sarılmakta YIL daş kütleleri ara- buldular. Ama bu İhtivaclar : Artış endeksi sında değil, D. P uzun sürmedi, gi- iyaçlar : 1950 1958 (1950 — 100) teşkilâtı içinde de da maddeleri İi- (kuruş olarak)|(kuruş olarak) büyük bir şaşkın- yatlarının yük- lık yarattı. Mües- selmesine çare- Cay (kilo) 1600 4000 250 sif uçak kazasın- siz. Tazı — olundu. Kibrit (kutu) 2;5 10 400 dan beri manevi- 8 Kasım 1958 de Bafra (paket) 35 90 251 yatı az çok kuv- beyaz peynir 350 Yeni Rakı (70 el) 400 1200 300 vetlenen teşkilât, kuruştan 500'e ka- Bira (Şişe) 35 100 286 paniğe uğradı. En ar 625 den 750 Ekmek (kilo) 33 V 70 212 imanlı partililer ye, yumurta - 20 Koyun eti (kilo) 234 700 300 bile "bizi zamlar den 30 a zeytinya- (İstanbulda) yıkacak" — demeğe ğı 450 den — 570'e Kesme şeker (kilo) 186 358 192 başladılar. En i- yükseldi. Sıra iki Toz şeker (kilo) 158 323 204 yimserler, P. hafta sonra -20 Yumurta (tane) 8,9 30 337 Genel — Başkanın- Kasım 1958 de- Zeytinyagı (litre) 234 570 247 dan mucizeler bek şekere ve inhisar Beyaz peynir (kilo) DD0 500 227 lemeye — koyuldu- maddelerine geldi. Petrol (litre) ZZ 58 254 lar: Bu işe bulsa, Şeker fiyatları ki- Havagazı (m) 13,7 43 314 bulsa, Menderes lo başına 100 ku- Serj kumaş (metre) 1360 5000 368 çare bulabilirdi. ruş artarak kesme Basma (metre 88 200 227 Durum utlak şeker 358'e, İOZ Kaput bezi (metre) 55 190 382 Beyfendiye — arze- şeker de 323e Ey kirası (4 odalı) dilmeli. — zamları tı. 1950 de kılosu (İkinci derece semt- geri alması veya 16 liraya, 1957 d ler) 2700 25000 926 durdurması isten- 25'e satılan çaya meliydi Ama va- 40 lira fiyat bi- İ , ziyeti biraz daha iyi gören D. P. çildi. Sigarayı —ucuzlatacağız vaadi — ta sabit tutularak, gramajı 950 den — (ijer, zamlardan dönüş yolu ol- ile İktidara gelenler, 1950 de 20 ku- — 650 ye düşürüldü. Yüzde 36 yı bulan ma(lığını biliyorlardı. Kimsenin ya- ruşa satılan "İkinci"yi 1954 te 25'e, bu zamdan sonra buğday müstahsi- — pabileceği bir şey yoktu. Zam- 1955 te 30 'a ve nihayet 1958 de S0 Ji Konyalılar ekmeği, İstanbul ve —lar 9 yıllık murakabeden uzak, kuruşa yükseltilmekte mahzur gör- — Ankaralılardan pahalı yiyeceklerdir. enflâsyonist gidişin mecburi bir ed. 70 santimetre küplük Yeni — zira 1 kilo ekmeğin fiyatı Konyada — neticesiydi. Her zam bu yanlış politi- Rakı şişesinin fiyatını bir çırpıda 770 kuruştan 12 liraya çıkardılar. Aradan çok geçmedi, sıra zehir İÇİ nakliye fiyatlarına geldi. Dolmuş, otobüs, tramvay, vapur fiyatları bü- yük ölçüde arttırıldı. Elektrik ve ha- vagazı zamları unutulma Nihayet kök kömürü. P. T. T. et fiyatlarından sonra ekmek de zam kervanına katı Ekmek tarımı kmeğe zam bütün vatan sathında bomba tesiri yaptı. D.P.nin en büyük, keşiflerinden biri olan fiyatı sabit tutup ekmeğin ağırlığı ile oyna- 10 artık 82 kuruşa gelmektedir! Bu arada İktidarın zihniyetini gösteren tipik bir hâdise de açığa çıkarıldı. Bundan bir ay evvel Anka- ra ve İstanbulda ekmek gramajının sessiz sedasız' indirildiği — öğrenildi. mek Ankarada 580 gramdan 550 ye, Istanbulda 550 den 570'e düşü- rülmüştü. Ama iktidar bunu ilan etmeye gerek görmemiz mümkün olsa bu son zammı da elbette saklı- yacaktı. Fakat bu sefer ekmekler o kadar küçülüyordu ki en dikkatsiz gözün bıle bunu farketmemesine im- kan y kanın tevil götürmez bir itirafıydı. D P. idarecileri de bunun farkınday- dılar. Bu sebeple bayram arifesinde, D. P. Genel İdare Kurulu, kabine toplantısının yanı zira, başbakanlık- ta "olağanüstü" bir toplantı yaptı. Toplantının siklet merkezini zamla- rın parti yönünden vatandaşa izahı teşkil ediyordu. Öyle ya, Meclisin tatile girmesinden sonra milletvekil- leri seçim bölgelerine gidecekler ve seçmenlerin nabzını ölçeceklerdi. zamları seçmenlere nasıl anlatacak- lardı? Talihsiz seçım bölgesi ziya- retçilerine, bir "mucip sebep" bul- mak lazımdı. D.P. Genel İdare Ku- AKİS, 23 HAZİRAN 1959
