10 Ocak 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

masının güçleşeceğinden korkan İn- giltere rupa memleketleri arasında Mü rek Pazarın sebep olduğu 1htılaf'la— rın artık kolayca tatlıya bağlanabi- lecegını düşünen Amerika sevincî— ni, saklamamaktadır. Hem sonra A- merikan mamullerini Avrupa ya sat- mak artık çok daha kolaylaşacaktır... BÜTÇESİ Mİ milyon 1liradan 700 milyon liraya çıkarak, 500 milyon lira artacagı ve ithalde alman istihsal vergisinin de 230 milyon liradan 780 milyon lira yükselip 550 milyon lira arta- cagı derpiş edilmiştir. Bu vaziyete göre, ithalât ile ilgili vergilerin ha- sılatında 1 milyar 50 mılyon lıralık bir artışın meydana gelec tah- mın edılmıştır Anlaşıldıgına gore bu inler 4 Ağustosta elde edil- dıgı 1lan edilen dış tediye imkânla- rı muvacehesinde tanzim edilen 630 milyon dolarlık ithalât programı- nın Önümüzdeki mali yıl zarfında tahakkuk edecegı farazıyesıne da- yanıyor. Kanaatimizce, aylar zarfında geçırılen tecrubeler ışıgm— da ve önümüzdeki yıl zarfında çe- şitii kaynaklardan elimize geçmesi mümkün olan döviz tutarının 630 milyon dolardan alçak olması ihti- mali karşısında umulan kıymette ithalât yapılamıyacaktır. Dolayı- siyle, ithalât ile ilgili vergilerden elde edilecek hasılat hükümet tah- mininden alçak kalacaktır. Dahili 1St1hsa1 ile ilgili Vergılere Ve bu arada vasıtasız vergileri lelim. Mazıde bu vergilerin hasıla— tında yıldan yıla vuku bulan artış- ların, çok geniş ölçüde takip edilmiş olan enflasyonca siyasetin tesiri al- tında meydana geldiğini unutma- mak gerekir. Filhakika, enflâsyon eşya ve hizmetlerin fıyatlarının dur- madan yükselmesine sebebiyet ver- miş, kıymet üzerinden hesaplanan vergi matrahları bu yuzden yüksele gelmiş ve dolayısıyla vergi varidatı da artmış idi, 4 Ağustostan sonra takip edilmek istenen siyaset ise enflâsyonu durdurma siyasetidir. Böyle olduğuna göre, bundan sonra enflâsyon neticesinde fiyat seviye- sinde yeni yükselmelere —müsaade edilmiyecektir. O halde, gelir ver- gisiyle dahili istihsal ve istihlâk ile ilgili vergilerde hükümet tarafın- dan vuku bulacağı tahmin edilen hasılat artışları nasıl izah edilebi- lir? Hükümet, gerekçede, bu tah- minleri müdafaa ederken, geçmiş yıllarda artış seyrinden ve ilerdeki müsait inkişaftan bahsetmektedir. Bu izahları tamamen kifayetsiz bulduğumu kaydetmeliyim. İsti rar programı tatbik edilirse, Vergı matrahları, fiyat hareketi yüzün- AKİS. 10 OCAK 1959 Nitekim dolar sıkıntısı — yüzünden, başka yerlerden fiyatı pahalı ve ka- litesiz.. mal almaktan çekinmiyen Fransa, dış konvertibilite kararıyla birlikte, dolar bolgesmden ıthalatın yüzde 40'ını mıştır. aksilik olmazsa bir müddet daha da arttırılacağı şüphesizdir. C) Osman OKYAR den artmıyacağı gibi, istihsal hac- minin beklenen nisbetlerde artarak, vergi matrahlarını yükseltmesi im- kânsızdır. O halde? O halde, önümüzdeki bütçe için yapılan varidat tahmin- lerinin tahakku etmemesı fılı varidatın tahminlerin çok altında almasa kuvvetle muhte meldır' Ne kadar altında? Bunu kat'iyyetle tahmin etmek çok güçtür; İthalât ile ilgili olmayan vergiler hasılatı- nın halihazırdaki seviyelerinde ka- lacağını, ithalât ile ilgili vergilerin ir milyardan az artacağını kabul edersek, ilk nazarda 600-700 milyon lira kıym tinde bir açığın mevzu- ubahis olacağı meydana çıkar. Şimdi -mesele şudur: 1959 büt- çesi Meclisten aynen çıkarsa ve bu- nun tatbikatı sırasında, yukarıda işaret ettiğimiz olçude bir açığın belirmesi tehlikesi gerçekleşir ise, hükümet ne yapacaktır? İki sı ık var: Bütçenin aynen tatbikinde 1s- rar edilirse, yeniden emisyona baş- vurmak zarureti hasıl olacaktır. Bu hareket, hükümetin kredi veren ecnebi devletlere karşı taahhüdün- den ayrılmasına sebep olacağı gibi istikrar programını altüst edecek e Türk konomısının yenıden enf- lasyon felâketin© — sürüklenmesine sebebiyet verecektır İkinci şık, masraf seviyesini kısarak bütçe he- saplarını denkleştirmektir. . Bütçe tatbikata girdikten sonra, masraf- ların gözden — geçirilmesi ve kısıl- masının büyük güçlüklere sebep olacağı barizdir. İşte, bunun için, istikrar hedefi tahakkuk edinceye kadar, bütçe masraflarından tasar- ruf yapmak zarureti ile karşı kar- şıya bulunuyoruz. Tasarrufa mev- zu teşkil edebilecek yegâne şey .ya- tırımdır. Bugün belki yatırımdan a daha mühim bir şey vardır, o da cesaretle hareket ederek hesap— larımızı düzgün bir hale getirmek- tir. He halde bugünkü yapısıyla yeni bütçe bir istikrar bütçesi de- ğil, bir istikrarsızlık bütçesidir. X (Daha fazla tafsilat arzu eden okuyu! Ocak -tarihli Forum dergısınde "Varidat — Tahminleri" baslığı altında çıkan notu tetkik edebilir.) Bu serbestinin herha ngi bir sonra İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Sen Çal Ben Oynıyayım! I çışlerı Bakanı Dr. Gedik, Bütçe Komisyonunda söz imar . yıkım mevzuuna gelip dayanınca demiş ki: "Halkımız imardan o kadar memnundur ki, hattâ, parasını almadan, istimlâk muamelesi tamamlanmadan, belediyelere, müracaat ederek, paramı ne zaman olsa alırım, vakit geç- mesin gayrimenkulumu alın, imar yavaşlamasın diye müra- caat edilmektedir. Bugüne ka- dar hiç bir istimlâk şikâyeti de almış değiliz". Doğrudur! Evı yıkılıp ça- aile ke- türküsünü akşama oynamakta- sabahtan kadar şıkır şıkır dır!. İlk partide serbest bırakılan mal- lar arasında muk pazarı dikkati çekmektedir. Pamugun serbest — bı- rakılmasının,Fransız mensucat sana- yicilerini, mubayaalarını dolar böl- 'Savcılık eliyle aldığımız tekziptir" M ecmuanızın okuyucu mektup- ları sütununda çıkan ve ismi - mi taşıyan yazı tamamen uydurma ve başkaları tarafından bir tertip mahsi 1 dür. Ben d ha evvel partiden ter- tipli maksatlarla üç defa atılma- a simdi aramızdan ayrılmış bu- lunan fevzı lütfi. — karaosmanoğlu emil olmuş, bu kararada benim ka- ayın muzaffer kurbanoğlu ü- zülmüşlerdir. Üç defa atılmış bu- lunmama rağmen bu gün şerefli D, P. safları arasında merkez il- çe üyesi bulunmam mefküreye sa- dakatimi ispat eder. ne gazeteni- ze böyle bir yazı göndermiş nede başka birisine söylemiş — olmadı- ğımdan bu yazımın aynen neşrini rica ederim. Enver Gediz gesinden yapmaya sevkedeceği mu- hakkaktır. Zira Amerikan pamuğu fiyat bakımından ucuz, kalite bakı- şlından yuksektır Bu. takdirde Tür- kiye, başlıca pamuk müşterisini kay- betmek tehlikesiyle karşı , karşıda- dır. .İtalyanın da Fransanın izinden gideceği şüphesizdir O halde önü- müzdeki yıllarda Türkiye pamuk ıs— tihsalini umulduğu gibi büyük öl- çüde arttırmaya muvaffak olsa bile, pamuğu satmakta eskisine nazaran çok daha büyük güçlüklerle kargı- 21