20 Eylül 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

DÜNYADA OLUP BİTENLER, memektedir. Esasen bir harb tehli- kesini göze alarak Lübnan ve Ür- düne asker çıkartan Amerika, Na- sırın uslu duracağı hususunda sağ- lam garantiler elde etmeden tası ta- rağı toplamaya hevesli — görünme- mektedir. Gelgelelim Nasır, Kral Hüseyini mukadder akıbetinden kur- tarmak için gayret göstermeye hiç te hevesli değildir. Kahire Radyosu bile, eski şiddetini azaltmakla bera- ber, Kral Hüseyini iğnelemek fırsa- tım kaçırmamaktadır. Kısaca ne Mr. Dulles, — Nasırın Arap Dünyasında nüfuzunun yayıl- masını durdurmaktan vazgeçmiştir; ne Nasır statükonun — devamına rıza gostermektedır Bu durumda, elbette ki Mr. H.'n yapabileceği faz- la bir şey yoktur. A. B. D. Dulles Meselesi F ormoza buhranı, Hür Dünya lideri Amerikanın dış siyasetini hemen tek başına yürüten yetmişlik Dulles'ı geçen haftanın sonuna doğ- ru dünyanın en çok tenkid —edilen adamı haline getirdi. Gerçi Dulles yıllardan beri bu sıfatı — muhafaza etmektedir. Birçok Asya ve Avrupa memleketlerinde, "Dul — harb" formülü büyük bir şohret kazanmış- tır. Krutçef, komünist lıderlennın bir araya geldikleri zaman, ga rıyla kürei arz üzerindeki nufuzla- rım arttırmayı çok kolaylaştıran Dulles şerefine kadeh kaldırmaktan son derece zevk aldıklarım açıkla- miştir. Amerikalı liberal ve senatörler için Dulles — yıllardır süren bir şikayet mevzuudur. Ama bu seferki tenkidler çok daha de- vamlı ve şiddetli olacağa benzemek- tedir. Maine seçimlerinde 47 yıldan beri ilk defa Cumhuriyetçileri yenen Demokrat Parti, neredeyse Dulles meselesini sonbahar — seçimlerinde başlıca mevzulardan biri haline ge- tirmeye niyetli görünmektedir. De- mokratlar Dulles siyasetinin Ame- rikayı dosdoğru dünya harbine gö- türdüğünü soylemektedırler Çini kaybettiği-için acı acı tenkid edi- len, eski Dışişleri Bakanı Acheson'- un, Dulles siyasetini tenkidi Ameri- kan halk efkârında büyük bir aksi sada bulmuştur. Acheson, görünüşe göre, iki kıymetsiz ada için, Dulles ve Eisenhowerin Amerikan halkının fikrini bile almadan harbe götürdü- ğünü söylemiştir. Nüfuslu Senatör Hubert Humphrey. Dulles'ın Formo- za meselesindeki tutumuna karşı en ağır tâbirlerle ateş püskürmektedir. Humphrey, Dulles'ı "duşuncesız, teh- likeli ve affedilmez" olması dolayı- sıyla "en kötü iki yüzlülük" le it- ham etmiştir. Dulles'ın sahil adala- rım — koruyacağız — dedikten — bir- kaç gün sonra daha karar almadık diye kekelemesi. Humphrey'e göre, Formoza siyasetinin iflâsının en bti- yük delilidir. Dulles idaresindeki A- 24 John Foster Dulles İstenmeyen bakan merika şümullü bir dış siyasete sa- hip değildir. Hâdiselerin vuku bul- ması beklenmekte, son dakikada te- laş içinde alevlerin yayılmasını ön- lemeye çalışılmaktadır O halde ya- pılaca ulles'in- çekılmesıdır Senatöre göre Amerika "daha sene aynı Cumhurbaşkanına sahıp olacaktır. Zira o dört yıl için seçil- Atom konferansı Tağf.. Tâf ... laf... miştir. Ama dört sene aynı dışışlerı bakanını muhafaza etmek için - bir sebep yoktur. Ondan kurtulunursa hiç değilse bazı müşküller hal yolu- na girecektir." Gelgeldım “"harbin eşiğine — ka- dar gitme" siyasetine İncil kadar i- nanan Dulles, istifini bozmamakta- di Zira Eisenhower'm — kendisini bırakmıyacağını bilmektedir. — Esa- sen Cumhurbaşkanını da siyasetine inandırmıştır. Harbin eşiğine kadar gittikten sonra -ki iki külüstür adâ yüzünden bir dünya harbinin çıkma sı mümkündü ve hâlâ mümkündür Dulles, tehlikeli de olsa sertlik siyâ- setinin Çinlileri müzakereye mecbur ettiği kanaatindedir. Bu müzakere- lerde sahil adalarının Milliyetçiler "tarafından tahliyesini pazarlık mev- zuu yapmayı duşunmektedır Kud- retlü Mareşal Çan Kay Şek'in, Ame- rikan halk efkârının tepkileri karşı- sında biraz dolar mukabilinde tes- kin edilebileceğini ummaktadır. Bu haftanın ortasında, Çin ve Amerikan sefirleri Varşovada diplomatik mu- zakerelere başlamışlardır. Tabii atı. arasında çıban haşı teşkil eden iki Çin meselesını kat'l bir hal çaresine bağlamayı Mr. Dulles aklından bile geçırmemekte— dir. 600 milyonluk. Çinin tanınması bahis konunu değildir. — Birleşmiş Milletlerin bu meseleye el atması, kulisteki usta manevralar sayesinde önlenecektir. Dulles için halen en mühim me- sele, harb ihtimallerinin bir müddet gerıye atılmasıdır. Aynı hâdiseler iki ay sonra tekrar patlak ve- rirse, yeniden icabı düşünülecektir. ak, beklenmedik — diğer bir hâdise inin mevcudiyetinin — inkâr edılemıyecegını ortaya koymaktadır. Şö, , Doğu ile Batı, atom dene- melerınm durdurulmasını — kontrol maksadıyla bir teftiş sistemi kur- maya karar vermişlerdir. Rusyanın, Cinde denemelere devamım önlemek için, Çin topraklarında kontrol is- tasyonlarının kurulması zaruridir. O halde Cenevrede yapılması düşünü- len müzakerelere — Çinin katılması zaruridir. Çin hiç şüphesiz, toprak- larında kontrol istasyonlarının ku- rulmasının mukabilinde evvelâ mev- cudiyetinin tanınmasını istiyecektir. durumda — Amerika ya Atom bombası denemelerinin durdurulmâ- sından vazgeçmek, ya Çini tanımak zorunda kalacaktır. Aklı selim el- bette ki ikinci şıkkın kabulıınıı ge- rektirmektedir. Ne çare ki Mr. Dul- les, ne Orta, ne de Uzak Doguda bu zaruri değişmeyi yapabilecek a- dam değildir.. Zenciler eçen 'haftanın sonuna — doğru Yüksek Mahkeme nihayet bek- lenen kararını verdi: Bu karara gö- re zenci talebeler beyaz arkadaşla- riyle birlikte Little Rock lisesine gi- debileceklerdir. İki buçuk yıllık te- hir talebi reddedilmiştir üksek Mahkeme kararını oy AKİS, 20 EYLÜL 1958