20 Eylül 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

İKTİSADİ Dış Yardım İkinci Perde W ashington'daki üç günlük gö- rüşmelerini bitiren Polatkan ve beraberindekiler bu haftanın — orta- sında, Pariste daha güç bir mesele- nin halline hazırlanmaktadırlar. Fransız, İngiliz, İtalyan ve İsviçre temsilcileriyle Oğuz Gökmen heye- tinin yapmaya başladıgı muzakere— ler hakikaten çetin olacaktır. İngil- tere hariç, bu memleketler NATO'- nun Orta Doğudaki bekçisinin akı- betine omuz silkmekte, işle Ame- rika ilgilensin demektedırler Bu memleketler, A a İktisadi İşbir- liği Teşkılatı çerçevesinde — yapılan 100 milyonluk yardım — anlaşmasın- dan hisselerine düşen birkaç milyon- luk doları vermekte bile isteksiz gö- rünmektedirler. Polatkanın mahare- Amerikanın ısrarı tinden çok, anc tüccar gibi düşünmekten vazgeçmi- yenlerin isteksizliğini yenebilecek- tir. Fakat asıl çetin mesele 3-4 yüz milyon doları bulan ticari borçların nasıl ödeneceğidir Pariste — varılan prensip anlaşmasından sonra Türk Hükümeti bu borçların ödenmesini durdurmuştur.Ödemelerin kesilmesi, Almanya dahıl Avrupa memleketle— rinde çok kötü bir tesir yaratmış. öfkeli seslerin yükselmesine sebep olmuştur. Hattâ Avustur rya, İtalya gibi bazı memleketler, yeni ihracat- tan eskisi gibi arıyerelere ayrılan payı kesmekten çekinmemişlerdir. Türk Heyeti bu borçların 10 yıl bir müddetle, hiç değilse 1961'e ka- dar tecilim temine çalışacaktır. Ama Avrupadaki kötü hava ve homur- danmalar bu talebin kabulünü son derece güçleştirmektedir. Ancak A- ahhüt etmesi, Avrupadaki havayı az çok değiştirebilir. Gelgelelim rikayla yapılan — görüşmelerde bu mevzuun bir neticeye bağlandığı sa- mlmamaktadır. Bu durumda Polat kan ve beraberindekiler — bir hayli ter dökeceklerdir Güçlükler Polat- kanı belki de Parise gitmekten bile vazgeçirecektir. u satırların yazıldığı sırada Ma- liye Bakanı New —Yorkta Washing- ton üzakerelerinin yorgunluğunu çıkarmakla meşguldür. Amerika, I love you P olatkanın Amerika seyahati. Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü kıskandıracak bir Türk - Amerıkan dostluğu — havası içinde eç 1957 Ekiminde Amerikaya giden Polatkanla, şimdiki Polatkan sanki aynı adam değildi. O tarihte ona lâ- alettayin bir misafir bakana göste- rilen itibardan fazlası esırgenmıştı Halbuki Polatkanın aya AKİS,20 EYLÜL 1958 şimdi VE MALİ larının altına kırmızı halı yayı- lıyordu yük misafir- ler için apılan bir Jesttı Nuri Saidin gaybubetınden beri am Amca anlaşılan bir hayli değiş- mişti. Çarşamba günü Washington'a varan Polatkan hava — meydanında Maliye Bakam Anderson, Dulles'ın İktisadi — meselelerdeki — yardımcısı Dillon ve Orta Doğu masası şefi Rountree tarafından karşılandı. Ür- güplü, bu şahısları Polatkana tak- dim i k Maliye Bakanı hava ala- nında mütad bir beyanat verdi: Tür- kiyenin yeni iktisadi - programım kaynakları ve vasıtalariyle yurutecegım söyledi. ikinci cümlede programın, "dost memle- ketlerin yardımı olmadan yürütüle- Hasan Polatkan Amerikayıfeth etti miyecegini" — hatırlattı! — Yardımda bilhassa Amerika başrolü — oynı caktı. Tabii ki meydandakıler iki cümle arasındaki tenakuzu görme- mezlikten geldiler. Polatkan Turki— yenin coğrafi ve stratejik mevkiini hatırlatmayı da unutmadı. Üç günlük ziyaret Export - Im- pon Bankası Direktörü Samuel Wa- ile yenen bir öğle — yemeğiyle başladı Ogleden sonra — Polatkan. Dulles ve Maliye Bakanı — Ander- soun'u ziyaret etti. Ertesi gün An- karayı pek iyi tanıyan Orta Doğu Masası Şefi Röuntree ile 40 dakika ve yardım kesesini elınde tutan Dul- les'ın muavini Dillon ile iki saat sü- ren bir görüşme yaptı I C. A. Baş- kam James Smith ve Para Fonunun SAHADA büyükbaba tipli Per Jacopsen'l ile konuşmayı unutmadı. Polatkan 'O gü- r akşamı, resmi davetlilerin misa- fır edıldıgı Blaır House'da Anderson ve Dillon'un şerefine bir ziyafet ver- di. ününü Dünya — Bankası Direktörü Black ve Export - Import Bankam Direktörü Waugh ile bir- likte geçirdi. Cuma akşamı Urgup— lünün verdiği bir Zıyafetle Uç gün- lük ziyaret kapanmış o Amerikan Maliye Bakanının da- üzerine yapılan üç günlük zi- yaretin resmi sebebi, Parıste yapı- lan yardım anılaşmasının tatbike konması gosterılmektedır Polatkan netıce için demektedir. "Yakın kan dostlugu muvacehesınde bu başka türlü olama Washington'da, 284 mılyon larlık Amerikan yardımı bağlanmıştır. Amerikanın Türkiye- ye bundan evvel açmış olduğu kre- diler 10 yıl tecil edilmiştir. Bunla- rın dışında taze yardım olarak. Kal- kınma İkraz Fonu, Türkiye Sanayı Bankasına 10 mılyo dolar vermeyi kabul etmiştir. Amerika ayrıca Tür- kiyeye elinde bulunan ve nasıl har- canacağım bilemediği 225 milyon Türk lirası verecektir. Bu 225 milyon liranın iktisadi — tesirleri, — Merkez Bankası emisyonundan fark olmı- do- sağlama yacaktır. Seyahatın resmi hikâyesi bundan ibarettir. Sahnenin gerisindekiler ma biç kimse, koskoca Maliye Bakanının esasen — alınmış bir yardımın tatbike konması için Was- hıngtona kadar gitmesine lüzum ol- duğuna inanmamaktadır. Dışişleri Veya Malıye Bakanlığının — yüksek teknik meseleleri pekâlâ bakansız halledebılırlerdı Bu sebep- le ziyaretin sebebinin daha "derin" olduğu düşünülmektedir. AKİS'in istihbarat servisinin top- ladığı bilgi de bu ihtimali kuvvet- lendirmektedir. Anlaşıldığına — göre İktidar, dış yardımın verilmesi için şart koşulan — tedbirlerin uyandırdıgı kötü tesirlerden endişe- ye düşmüş, şartların hafifletilmesi- ni temin maksadıyla Maliye Bakan nı Washington'a davet Başlıca endişe mevzuları, dondurulması li meselesidir. Kredilerin 30 Haziran seViyesin— de dondurulması piyasada sonsuz şi- kâyetlere sebebiyet vermiştir.. Ban- kalar devalüasyon şayiaları ve Or- ta Doğu buhranı dolayısıyla banka- ların kredileri azaltmak zorunda kaldıkları bu devrede kredi sevıye— sinin çok şük olduğunu ileri sür- mektedirler. Bu yüzden iş hayâtı felce uğramıştır. İhracat yapılama- maktadır, — sanayiciler — sıkışmıştır, ithalâta gümrükteki malım çekame- 21 ettirmiştir. kredilerin ve dış borçların teci-