26 Temmuz 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

kapılarını kapatmıyor, bilakis daha e yüksek merhalelerle açıyor- Önümüzdeki — mevsim — açılacak mektebe orta okul talebesı almamak kararı da bundan uç kadar ö verilmiştir. Bundan üç yıl önce tatlı bir ilkbahar gü nunde cıvarın en gü- zel tepelerinden biri üzerine dı- kilmiş bir binada ıkı adam büyül bir ciddiyet içinde koııuşmuşlar— dı. Adamlardan ©0 boylu, top- I esm olanı, şimdiki hali- ne nisbeten çok daha az çökmüş, İ görünüyordu. ira ilk Eğitim Bakam Celâl Yardımcı İstanbul Robert — Kolejini kendisini pek yıpratan malüm ve mahut Kü- balı hadısesınden tam üç yıl önce zi- yaret etmişti. 1956 yılında Yardımcı 1957 Genel seçimlerinin yıpratıcı sa- atlerini de yaşamamıştı. Yardımcının rt Kolejin Dırekt Duncan S. Ballantine'dı. Yard “misli — görülmemiş kalkınma"dan bahsediyor ve dolayısı ile Türkiyenin dis yetıştırebılecek bir sevi yeye ulaş- tırılabilmesi için Ballantine'a temen nilerde — bulunuyordu. Yardımcının ziyaretini müteakip, — Ballantine'nın başkanlığında bir heyet, koşar adım- larla Ankaranın yolunu tuttu. Milh Eğitim Bakanlığında Yardımcı ile yapılan müzakerelerle, Robert Kole- jin bir yüksek tahsil müessesesi ha- Tine gelmesi yolunda yeni merhale - ler katedildi. Zaman geçti. Yardım- in koltuğa yerleşen Tevfik İleri, selefinin — şampiyonlu- ğul yaptı fikri kendine bayrak seçmekte kusur etmedi. Neticede 1957 senesinin ağustos ayında Resmi Gazetede neşredilen bir kararname ile Robert Kolejin, 'Yuks k tahsıl veren sınıflar açmasına" müsaade dildi. nlar Kurulu — kararnamesi zihinleri, beyinlere — saplı şüphe 0- kundan kurtaramamıştır. Halk ara- sında hâlâ sorulmakt: adır e lerin Türkiyede Yüksek tahsil veren bir okul açması Lozan muahedesine aykırı mıdır, değil midir?" Mesele- nin ciddiyeti hukuk tahsil etmemiş olmakla beraber, birazcık olsun mü- rekkep yalamış insanların muahede- lerin anayasaların dahi üstünde ol- duğunu, kararnamelerle, hattâ ka- nunlarla dahi tadil veya tatil edile- miyeceğini bilmelerinden — ileri gel- mektedir. Meselenin esası ozan Muahedesinden önce, Türki- edeki yabancı mezhep, tedris. sıhhat ve hayır muesseselerı imti- saltanatını sür- mü: mme hizmeti gormelerıne ve umumi hükümlere rağmen devlet AKİS, 26 TEMMUZ 1958 Celâl Yardımcı Yol açtı! murakabesinin dışında kalmışlar ve ya kalmasını bilmişlerdir Kahramanı D.P. ikti darının kâbusu İsmet Inonu oldugu için şimdilik res- mi yıldönümü dahi yapılmayan Lo- zan Konferansının yürürlüğe girme- si ile kapitülâsyonlar kalkmıştır. Böylece yabancı hayır, tedris, sıhhat ve mezhep müesseseleri, - dünyanın her yerinde olduğu gibi, hükümet mürakabesi altına girmiştir. Fakat o zaman, İtilâf Devletleri, Türkiye- deki hayır, tedrıs, sıhhat ve mezhep müesseseleri için, özel bir rejim is- temişlerdir. Ancak Türkiye — Büyük Millet Meclısı Hükümeti Hariciye Ve- kili, Mebusu İsmet Pasa, kumranlığımıza halel getırebılecek böyle bir teklifi şiddetle reddetmişti. Neticede de, mesele muallâkta kal lmış- tı. Sonradan, dışardan gelen ısrarlı teşebbüsler üzerine, İnönünün İtilâf Devletleri temsilcilerine gönderdiği ve Lozan Sulh Muahedesine raptedi- len mektuplarla mesele halledilmiş- tir. İnönünün mektubunda, 30 aralık 1914 tarihinden önce mevcudiyeti tasdıklı ve "bir İtilâf Devletine men- sup müessesatı mezhebiye, tedrisiye, sıhhıye ve ha yry in — mevcudiyeti- tal nınacagı ve vazıyetlerinin ka- nun dairesinde "hayırhanane" tetkik edileceği Türkiye Büyük Millet Mec- lisi adına bildiriliyordu. 24 temmuz 1923 ten 1957 ağus- tosuna kadarki tatbikatta, Türkiye- de kaç tane yabancı tedris müesse- hafaza edilmiş ve böyi e tarzına, bir mıll” polıtıka olarak sa- YURTTA OLUP BİTENLER dakat gosterılmıştır Gerçekten, zik- i geçen müddet zarfında, tek bir yabaııcı mektep açtırılmamıştır Şim- di, Robert Kolejin yüksek tahsil ve- ren okul seviyesine ulaştırılması, hem Lozan Muahedesının lafzına de- gılse bile ruhun a aykı davra- nış, hem de 34 senedir hassasıyetle takip edilen ve gayesı abancı okul- ları çoğaltmamak olan bir milli poli- tikaya sırt çevirmek mahiyetini ta- şımaktadır. Uzlaşan menfaatler R obert Kolejin bir yüksek tahsıl veren okul hüviyetini kazanm: idarecilerinin tam dört senedenberı kalblerinde ,yatan bır aslandır. Bo- ğaziçinin yeryüzü cennetini an- dıran Bebek ve Rumelihisarı arka- sındaki sırtlarda kâin Robert Kolej 1.200 talebesinden topladığı astro nomik taksitlere -nehari 1.200, ley li 3.250 lira. rağmen — masrafların kurtarmaktan çok uzaktır. Taksıtler umumi rafların ancak 2 35 i karşılayahılmektedır Robert Kolej geçimini Birleşik — Amerikadaki te sislerden ve hayır müesseselerinde sağladığı yardımlarla temin eder. eselâ geçen sene Robert Kole_ıı Birleşik Amerikadaki Mütevelliler Heyeti, takriben 150.000 dolarlı yardim sağlayabilmiştir. Birleşik A- merikadaki tesisler ve hayır mües- nizam seselerinin — ekseriyetinin nameleri — "ilmin inkişafına — hiz t den yüksek tahsil — ve ren okullara yardım yapılması derpiş etmektedir. Böylece, devam edebılmek için, Robert Kolej akıntı a karşı yüz kten vazgeçmek bu statusunu, tesısl ayı müesse selerini nin m l uydur mak zaruretı ıle karşı karşıya kal mıştır. Cumhuriyet Hükümetinin tel kini ile Allah tan gece guııduz niyet edilen, ayağın dıbıne ge iş menfa atler uzlaşmış v ert Kolej, yüksek tahsil veren okul haline geçi vermiştir. Yüksek tahsil Veren okul hüviye tini kazanması ile Robert Kolejin er kek kısmı öğretim sisteminde öne değişiklikler yapılmıştır. Millf Eği- tim Bakanl AĞN T retim sistemi değişikliklerine göre 1958 - 59 ders yılından itibaren öğ rencinin kabul edilemiyeceği orta kısım, kademe kademe lâğvedilecek tir. Robert Kolej Idaresı, orta kıs mın lâğvedilmesini üç senede ta mamlamak — azmiyle, oğrencıler kalmadan sınıf terfi etmelerini sağ lamaki ıçın her türlü imkânı verecek tir. Böylece, halen orta kısıma kayıtlı olanlar, hemen hemen o- tomatikman sınıf — geçeceklerine hiç şüphe yok ki, dünyanın en şanslı ve rahat ogrencılerıbun dan böyle, Robert Kolej, or- ta okul veya lise mezunlarını kabul edebilecektir. Orta okul mezunları tâbi olacakları lısan imtihanını ve- remedikleri takdirde, liseye başla-