GAYRİMEŞRU SEÇİMLER emokrasllerde hükümet edenler Dent rüst olması gerekir. Sııçllııınen ve normal şartluar altında seçllemlye- ! cek olan şahısların meclise sokul- duğu memleketlerde iktidarlar, gay- rimeşrudur. s eçimlerde halk iradesinin serhest- çe tezahürünü önlemek, yolsuzluk lsr ve bankılar yapmak imkânı an- cak iktidar partileri için mevcuttur. — Muhalifler yolsuzluk yapamazlar. Yaparlarna, hükün ıet otorltenl h men harekete geçer ve suçluları zalandırır. Hatalar dünl(lllr Amn yolsuzluk iktidar partisinden gelin- ve, harekete geçmesi gereken hükü- met otoritesi oğu kere — işlemez. Çünkü bu otorite -bilhassa hâkim bağımsız değilse. bizzat suçlunun elindedir Soclm yolsuzluklarının illk şekli, sandıktaki — reylerle — oynamaktır. Bunun memleketimizde de bilinen arasında bir fark yoktur. U—ıulsııı fazla rey atmayı önleyen ve sağlayan vasıta İse - men kütükleridir. Kütüklerde ikti- dar partisi mensuplarının ismi tek- tekrar yazılmakta, ölenlerin 1- simleri silinmemekte, uydurma isim- ter konulmakta ve seçimlerde bu şahıslar adına Tey atılmaktadır. Bundan başka, dünyanın hiçbir _ve-ı rinde, hiçbir seçim çevresinde, kü-' tükte yazılı seçmenlerin tamamı re- yini kullanmaz. İcabında, kullanıl- bu adet de iktidar partisi- reylere eklenmektedir. Bir misal verelim: Bir seçim çevre sinde bir sandık vardır. Kulliklerde yazılı seçmen adedi 30 bindir. Bun- lardan 20 bini reyini kullanmış. 12 bini reyini muhalif x partisine. 8 bi- ni de iktidar partisine vermiştir. Her sandığa 5 rey fazla sokulması, aslında kayhetmiş olan iktidar par- tisi aydaylarına seçimi azandıra- caktır. İşte, seçimler gayrimeşru ol- muş, seçilmeyenler meclise girmiş- . Sandıktan rey çalmakla seçmenin reyini satın almak arasında ise hiç- bir fark yoktur. nde rey san- dığın içinden, diğerinde dışından ça- lınmaktadır. Bu mevzuda. bilhassa geri memleketlerde, şu gelişme kay- dedilmiştir. Fakiden, mreselâ bin ki- şilik seçim bölgesinde her seçmene gu- seçimleri kazanmak şurtiyle, 10 bin lira verilmekte böylece o bölge halkının reyi daha kolıu ve daha emin sağlanmaktadır. Seçmenin reyini parayla alınak- la. baskıyla almak da aynı şeydir. Memur işinden atılmak korkusuyla, Çiftçi hükümete olan borcunun te- cil edilmlyeceği tehdidiyle, tüccar döviz alamamak endişesiyle reyini ik tidara veriyor veya çekinerek reyini hiç kullanmıyorsa, seçimlerde hal- kın iradeslinin tezahür ettiği nöyle- nemez. Sandıktan rey çalarak o lise girmekle, bu şeklideki ldarl bun- neticesinde — meclise mek o T — İ 5 p e B , 5 E B 2 c " u'kill adayı olmak isteyenler de ma- ruz bırakılabilirler. Bu suretle mu- hnalefetin kuvvetlenmesi önlenmiş o- ur. Seçimler üzerindek! baskının di- ğer bir şekli de seçim çevreleriyle oynamak şeklinde kendini gösterir. Muhalefete rey veren vilâyetleri ka- za xaparak cezalandırmak, iktidara rey n kazaları vilâyet yaparak nıııkâratlsndırmak bu usulün klâ- sik misallerindendir. Bunuanla, gele- cek seçimlerde. ahaliden bir kıxmının t lur. Fakat ilk defa Amerikad Mas sachusetts valisi Gartv tarafındnn 1812 yılında buluna: çlın çevreleriyle daha teknik bir şe- kilde ovnamak da mümkündür. Bi- tişik iki seçim çevresi düşünelim: geçim çevresinde, seçmenlerden 25 bini demokrat, 10 bini de cumhu- riyetçidir. B seçim çevresinde İse 5 bin demokrat, 12 bin de cumhuri- yetçi seçmen vardır. Seçim çevrele- rinin sınırlarını değiştirmek suretlle A hölges l di ğ ıııenl B Her ki bol;ı—de de deıııokrutlıır kaıa.n.ı cakt Halk idarelerinde, seçimleri gay- rimeşru kılan sebeplerden bazıları bunlardır. > Alp KURAN G ünümüzde — seçimleri en ziyade gayrimeşru kılan şey, halk ira- desi Üzerinde tek taraflı tesir ve baskı yapılmasıdır. Eskiden demokrasi ile seçim aynı şey telâkki edilirdi. Bunun doğru olmadığı artık anlaşılmıştır. Çağı- mız dlktatorluklerlnln hepsinde He- çim vardır. fakat demokrasi yoktur. Batı demokrasllerl lle diktatörlükle- ri birbirinden ayıran şey. bugün, ânme hürriyetleridir. Bir memle- kette şahıs masüniyeti, söz, basın, toplanma, cemiyet hürriyetleri yok- Ba, seçim sadece bir aldatmadan ve o_vundtuı ibarettir. ylerin 7 99 unu almakla munurdu l-'akat kırşısındı rakip bir adn yoktu ki! seçilel Seçimdi. bu.hıwdehllmek için en ıı iki ra.klp adayın, iki partinin mev- ecudiyetine ihtiyaç vardır. Hattâ bu da kâfi değildir. Partilerin — eşit aynı pro- inti etmesi gerekir. Demokras muhnleletin iktidara gelebildiği bir rejimdir. Bir muhalefet partisi gö- programını hal İktidardaki- lerin hatalarını. hırsızlıklarını, yot- suzluklarını ortaya koy a, hal- kın reyini nesıl alabilir. Portekizde dört muhulefet pam sinin mevcudiyetine Trağmen. Salazar otuz yıllık bir dlktıtdrdür efetin kazanma zınıdır. Muhalefetin halkla menedilmiştir. Ama Başhbakan kitle- Sosyolojik ve ilmi sabittir ki. daima tekrarlanan hu yalanlara halkın mukavemet etme- si, kanmaması imkânsızdır. Faasen işin doğmsıınu halka kimse anlata- maz. Şahık masuniyeti. söz ve bha- sın hürriyeti yoktur. İktidarı tenkit adonlı-rln lıaıı—e alıldığ—ı, toplantı d HERKES gerçeği yazmanın sSuÇ say ıldıkı. muhalefet milletvekillerinin meclix içinde blile susturulduğu bir memlekette, muha- lefetin mevcudiyetinden bahsedile- bilir / Bu durum karşısında, Portekizde 10 lira verilirken, günümüzde, bu pabileceği en akıllıca ve en t bölgeyi peşinden sürükliyebilecek OKUYOR hareket, iktidarın oyununa âlet ol- bir kişiye -köy ağası veya din ada- ma seçimlere girmemektir. L | umr 29 HAZİRAN 1957 1