16 Nisan 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA. nın yükü orta ve az gelirli sınıf m o- yüklenmi: ştır. Fi ar- zlarına y tışlarından en çok vatandaşlar mek d ğ u olmaz. Kaldı ki katlan- dıkları külfetin nimetinden faydala- nanlar da kendileri değildir. Hiç bir külfete katlanmadıkları halde ziraat erbabı, iler, pri gı'i)ı yollardan şimdiye ka d la nimet elde etmışlerdır. Spekülâtif yollardan kazanç temin eden kimse- ler de bunlara ilâve edilebilir. Memleketimizin gerçekleı'ı hesa- ba katılarak düşünülecek olur: liberal esasları müdafaa eden goru- şün, ne de vasıtalı vergilerin arttırıl- masını tavsiye eden fedakârlık tezı- nin, tatbik edildikleri takdirde, netıceler vermıyeceklerı tahmin edi- amızın — hızını S mız için bu hız fedakârlığı zaruri kılmakta- dır, mesele hangi kitleye kemerleri sıkmak lâzım dıyebılmenın kestiril- esidir. İkinci Cihan Harbi ve harp sonrası kalkınmanın fedakârlığı hep dar ve değişmez gelirli vatandaşlarla Orta sınıf halkın omuzlarına yüklen- miştir. Buna mukabil serbest meslek erbabı, tuccar harbin aşırı kazançla- âsyonun nimetlerinden fazlası ıle istifade etmişlerdir. Onun ıçın anaatimizce bu kitleler zirai işletme sahibi vatandaşlarımızla birlikte fedakarlıga davet edilmeli- dirler. Enflâs hususi ekonomide yatırımların lıakıkı istikametlerini kaybettirmiştir. Keza hususi ekono- mide bir sermaye terakümü değil bir etimi — (disinve stnıent) veya yeni veı'gilerın i ye terakümüne, mani olacak ve ne de dolayısiyle iktisadi inkişafımıza engel teşkıl edecektır Üstelık enflas- e indirilmesi a adalet gecikmiş olacaktır. Gecikmiş adalet de adaletsizlik değil midir? İsveç Mecburi tasarruf İsveçte Maliye Bakanlığı bir kanun tasarısı hazırlamıştır. Bu tasarıya göre, belli bir müddet İçin istihlâki kısmak maksadiyle tasarruf mecbu- Tİ tutulacaktır Daha şimdiden mez- kür arı ban makamlara ve teş- kılata tevdı edilmiştir. Hükümet ilgi- mların ve teşkilâtın bu mese- le hakkını:la mütalâalarım inceledik- 12 ten sonra lâyihayı tekrar ele alacak- ır İsv veç, Malıye Bakanlıgının bildir- diğine göre kan 1955 te yürürlüğe gırecek ve bı buçuk sene müddetle vergilerde ?5 10 nisbetinde ir artırma yapılacaktır. Sonra her mükellef vergi tediye birlikte artırılan paranın ve faiz nisbetini gösteren başka bir makbuz alacaktır. Faiz nisbeti 1955 te 20 10, 1956 da 2 6 dır. Vergi ka- nalıyla cebri olarak yapılan tasar- ruflar 1958 yılının Ocak - Haziran ayları arasında devletçe tediye edile- cektir. 50 kurona kadar olan borç- lar kuron ile, 50 urondan yüksek 0- lan meblağlar devlet tahvilleriyle ö- denecektir. Isveç, Iskandınav memleketlerı a- rasında devri bütçe tatbik eden bir memlekettır. Devri butçe, bılındı- ği gibi, iktisadi hayatın bir devre zar- fında muvazene halinde tutulmasını istihdaf eder. Devri bütçenin tatbik edilebilmesi için bazı şartların mev- cudiyeti lâzımdır: bir kere devri büt çe tatbik edecek memleketin parası mustakar olmalıdır. Yanı uzun di reler zarfında para sa alma gü- en kaybetmemelıdır Saniyen lıutçenın fazla ile kapandığı devre- lerde millet vekillerinin aşırı mas- raflar talep etmiyecek kadar siyasi ruşte ulaşmış olmaları gerekir. duğu uzere milk ikti isadiya- tutulabilmesi için aktıf bır rol oynayabılır, Bütçenin bu ü oynaması bütçe gelir ve gıdeı'le- rının de ayni rolü oynamasiyle müm- ündür. Devletin ıstıkrazları, kendi- ne varidat temin etmek için akdetti- ği devirler geçmiştir. Devlet zama- nımızda varidat temini için değil, ik- devlet re mıllı iktisadiyat birbirin- den ayrı ola mütalaa edilemez. Devletin borçlanması, borçlanmanın zamanı ve tarzı, amme masraflaı'ı hep mıllı ıktısadıyatın sıh- hafaza için baş vurulan başlıca vasıtalardır İsveç bu vasıta- ları şimdiye kadar en iyi kullanmış memleketlerden biridir. Fransa Poujade'in grev emri Poujade tarafından ortaya atılan e yeni mali hükümleri protesto et k gaye sini güden tacirlerin mil- revin muva sebeplerınden biri gıda maddeleri sa- tan tacırleı'ın dükkânlarını kapama- Dükkânlarını kapatanlar zı tezahüratta bulun ratta unanlar küçük sanat bı ile tacirlerdi. Pou_ıade tarafından verilen grev em ri milli bir mahiyet taşıdığı için Paristen gayri vilâyet- lerde ne derece başarı gösterdiği sa- rahaten bilinmiyor. Yalnız bazı vilâ- tacirleri greve Ti t edeceklerini i - lerdi. Buna mukabil Nancy vilâyeti- nin ticaret birliği greve riayet İ yecegını beyan etmiştir. Lüle şehrın- ehrin merkez kısmındaki mağa- zaların büyük kısmı açık kalmıştır. Kapanan dükkânlar daha ziyade şe rin kenar mahallerindedir. Bu semt- İsveçten bir görünüş Avrupanın Amerikası AKİS, 16 NİSAN 1955