2 Ekim 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

FEN Atom Bu da barış çalışmaları... 896 senesi başlarında ,çıkan Ameri- lkan gazetelerınde görülüyordu : «Cisim remiyeti diye bir $ey kalmadı, basit bir âletle herkes duvarların ıçınden evleri seyredebilecek», <«Vere unu Öl. dürmenin çaresi bulundu » Bu haber ler, bir ay önce Alman fızıkçısı Röntgenin keşfettiği ışınlardan bahse- diyorlardı. İlk keşif haberinin uyandır- dığı heyecan dalgası içinde böyle bir- çok mübalâğalı iddialar ortaya atıldı Fakat zamanla ortalık yatıştı ve Rönt- gen ışınlarının — neler yapabilip neler yapamıyacağı anlaşıldı. Biz de buna benzer bir heyecan dalgasını 1945 de seyrettik. Hiroşima- ya atılan atom bombası — gazetecilerin muhayyilesini aynı derecede şiddetle kamçılamış; aşırı iyimser ıddıalar tah- minler birbirini - kovalam <<Atom devri açılmıştır, artık tabıatın bütün kuvvetlerine hâkim olabileceğiz; enerji tamamiyle hallolmuştur; ku- tupların karım eritmek, çölleri münbit ovalara çevirmek, hepsi mümkün ola- caktır; Aya, Merihe gıtmek gün mese- lesidir; v.s....» radan dokuz sene geçtikten son- ra, şimdi, atom enerjisinin bizim Öm- rumuz esnasında nele kadır olacagını nerjisinin savaşçı cephesındekı gelışmeler ilk tah- mınlerı hiç de alancı çıkarmamış, hat- tâ iştir. 1945 de sındekı binaları tamamen tah liyordu. Beş sene sonraki bombalarda bu mesafe 6 Km. ye çıktı. Bu senenin Martında Bıkınıde patlatılan hidrojen bombalarında ise Böyle- ce tahrıp yarı çapı her sene muntaza- man m. den f Şımdıkı halde — bir — tek bombası meselâ bütün Londrayı tahrip etmıye yeter. Üstelik hidrojen bombası, om bombasından çok daha birini yapabilen meden pekâlâ yapıyor. re —Amerikanın elinde n fazla, Rusyanın elinde ise 500 den fazla atom bombası vardır. Bunla- rın hepsi kolaylıkla hıdrOJen bombasına çevrılebılecegı göre, dünyanın bütün büyük şehirlerini oturulmaz hâle sok- mak artık mümkündür. Işte her bakım- dan tatmin edici bir netice. Bundan daha fazlasını beklem ye l üzum yoksa da araştırmalar şüphesiz durmıyacak- tır. Barışçı gelişmeler ise iyimser tah- minleri bu kadar yakından kovalay - madı. Atom eneı]ısı sanayıde kömür ve trolün yerini henüz alamadı. Atom enerjisiyle işliyen ekonomik santraller, bir çıkışta dünyayı bir kaç defa dola- şan uçaklar, gemiler daha yapılmadı. 26 Aya veya Merihe emniyetli bir seyahat hala 100 sene geridedir. Fakat bütün bu hedeflere bizi çok yaklaştıran bir- çok gelışmeler olmadı u gün tom enerjisinin barışçı c hesı başlıca üç şekilde, 1) Sanayide enerji kayı komotıflerde hareket ettirici kuvvet ola- ak, Fizik, kimya, biyoloji, tıp ve sanayıde ara: ştırma ve tedavi vasıtası olarak kendini gostermekte veya göster- miye çalışmaktadır. İlk merhale B ütün bu tatbikat için ilk merhale atom pili (veya reaktörü) dir. Atom pilinde, — çeşidine göre, uranyum, tor- rılan enerji satların her hangi birisi için kullanıla- bilir. Bugün Birleşik Amerika Devle- lerinde, lng'l tere'de, Ruy 'da, Fran- sa'da, Kanada'da, Isv eç'te Norveç'te muhtelıf cıns ve boylarda atom pıllerı çalışmakta ve başka bir çok memleket- erde, meselâ Belçika, Hollanda, İsviç- re ve Hindistan'da pıller yaptırılmak— tadır. Aşağı yukarı kiye'den başk; bu sahaya el atmıyan Avıupa devletı kalmamıştır. Atomun sanayie enerji kaynağı 0- larak henüz girmemiş olmasının sebebi, iktisadi mânada atom santralleri kurma Teferruat- çok tecrübe santralleri kurulması icap Edinilen tecrübelere dayanıla- rak, Amerika'da, iki hafta kadar evvel tam verimle çalışaca ilk endüstriyel atom santralinin temeli atıldı 1957 de bitmesi beklenen bu ral 60.0! lovatlık elektrik eneı]ısı temın edecek— tir. Fa kat bu santral de her halde eko- nomik olmıyacak, ancak ileride başka ekonormk santraller kurulabılmesı çın gerekli bilgiyi verecektir. ü ş h ler Amerk da 964 den ıtıbaren n köm petrol ener- Jılerıyle rekabet edebılecegını söylüyor- lar; daha n şartlarda çalışan hidro- elektnk santrallerle rekabet etmesi ise hiç bekl ada atom enerjisini — büyük mikyasta kullanacak — memleketler, dü- Hosunuza gıttıyse hemen Abone olunuz şük fiyatlı enerji kaynakları azalmış 0- lan sanayi memleketleridir; — İngiltere ve Japonya gibi. lngıltere de kömür fi- yatı gittikçe — arttığı ıçın orada atom enerjisinin önce iktisadi hâle gelmesi beklenebilir. Şimdi, birisi 40 bin kilovatlık olmak üzere, iki büyü tecrübe santralı kurulmaktadır Hollandalılar, lık bir atom santralını önümüzdeki senede kurmayı kararlaştırdılar. Belçi- kalılar da Amerikalılarla ortak olarak bir atom enerji merkezi — kuracaklar. Bilindiği gibi, Belçika Kongosunda bol miktarda uranyum vardır ve bu uran- yumu 1944 den beri Amerika, biraz da İngiltere satın almaktaydılar; — mevcut 100.000 kilovat- 5-8 mukavele bu sene sonunda zamanını dolduruyor; yenilenmesi esnasında Bel- çikalıların, bir miktar uranyumun da kendi memleketlerinde işlenmesi pren- sibini Amerikalılara kabul ettirecekleri anlaşılıyor. Atom enerjisiyle işliyen — gemiler, denizaltılar, lokomotifler yapmak için, başta Amerika, Rusya ve İngiltere olmak üzere bir çok memle- ket, (her halde bir atom piline sahip o- an her memleket) çalışıyor. Fakat ula- şılan merhaleler hakkında fazla bir şey soylenmıyor Bilmen şudur ında — Amerikalılar atomla — işliyecek bır denızaltıyı denize ındırdıler Şubat- a da atom motörünü içine yerleştırdı— ler Jules Verne in meşhur romanında- ki denizaltıya benzetılerek «Nautilus» adı verilen bu denizaltının ilk seyir tec- rübeleri bu sene sonunda yapılacaktır. Portalif Atom — Santralleri ir denizaltı govdesıne ığacak — ka- dar küçük bir reaktör ınşa edebil- mek muhendıslerın hatırına başka bir şey getirdi: Taşınabilir atom santralleri yapmak. Ağustos sonlarında Amerikan Ordusu ile Atomik Enerji Komisyonu, «Paket Güç Reaktörü» adını verdikleri boyle bir pilin imaline karar verdikleri- ni bildirdiler. 1700 kilovat verecek o- enerjisi aşağı yukarı garnizonun — ihtiyaçlarını karşılayabile- cektir. Reaktor 1956 veya 1957 de ha- zır olaca Pıllerde elde edilen atom ener]ısı— n bir kısm radyo r ha- lınde muhtelıf araştırmalarda kullanılı yor. Bu izotoplar, tabiatta bulunm ya çok az bulunan tom çeşıtlerıdır Atom pili yardımiyle suni olarak imal Marifetleri radyoaktıf olmala- izotoplar çeşitli fizik, kim- ya, biyoloji, metalürji ve tıp araştırma- larında, kanser tedavisinde gittikçe da- AKİS. 2 EKİM 1954