28 Ağustos 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 12

dar belki hiçbir şahsa verılmedık de recede geniş yetkiler alan Meniı France'dan, herkes, Avrupa Savun Torâulugu konusunda da mucize beklı— yor Fakat, Hindiçini'de bir aya kadar barış sağlıyamazsa; daha sonra, almak istediği iktisadi tedbirler için kendisine tam yetki verilmezse, istim edeceğini söyliyen yeni Fransız Başbakanı, Av- rupa Savunma Topluluğu konusunda ayni atılganlığı göstermemişti. Başka- ları kendisinden mucize bekliye dur- sunlar, o, bu konuda herhangi bir mu- cize vaadetmeye yanaşmıyordu. Faka Ağustos cumartesi günü, sabahın erken saatlerinde, de Gaulle'- cü üç Fransız Bakanının, Avrupa Sa- vunma Topluluğu konusunda Başba- kanla anlaşamadıkları için istifa tikleri Başbakanın da bu istifaları ka- bul etmekle berabe yeni tayınler yapmadıgı duyulunca, Mendes . France'a bağlanmış ümitler yeniden canlandı. İstifa eden üç kabine üyesi, Savun- me Bakam General Joseph Pierre Koe- ning. Bayındırlık Bakanı — Jacgues Chaban.Delmas, ve İmar Bakanı Mau- rice Lemaire îdi Mendes . France, 19 Ağustos günü Brüksel'de toplanacak 6 devletler kon- feransında görüşülmek üzere, Avrupa Savunma Andlaşması için tadil teklif leri hazırlamıştı. Bu tekliflerin hem diğer beş üye tarafından kabul edile- bilecek kadar önemsiz, e Fransız Meclisinin andlaşmayı kabul etmesini sağlıyacak kadar önemli olmaları ge- rekiyordu. Bu iki şartı bagdaştırmak son derece güçtü. Mendes . Fran tarafından hazırlanan tadil teklıüerı— nin, Üç de ü Bakanı istifaya sevkedecek mahıyette olması, Başba- kanın, Fransız Meclisinden çok diğer beş uye devletın zihniyetini gözönün- de tuttuğu; ona rağmen tekliflerini Meclıse kabul ettirmek hususunda ken dine güvendiği yolunda bir intiba u- yandırdı Fakat, Fransız hükümeti tarafın- dan hazırlanan tadil tekliflerinin ma- hiyeti açığa vurulduktan sonra, böyle bir intiba edinmiş olan iyimser çevre- ler, yanıldıklarını anladılar. O kadar ki, bu tadil tekliflerini in- celiyenler üç de Gauwlle'cü Bakanın neden istifa ettiğine bile akıl erdire- mediler Belki de bu istifalar, göz bo- yapmak için başvurulmuş bir tertipten ibaretti belkı endes , Frence, hari- bu. tekliflerin bile Meclisten zor- lukla geçebileceğini göstermek istemiş- " Bir başka izah şekli de şu idi: Men- des - France, nasıl olsa bu tadil teklif- lerinin Brüksel'de kabul edilmiyeceği- ni, hattâ Fransa aleyhinde kuvvetli bir tepki uyandıracağını biliyordu. O zaman Paris'e dönüp, 28 Ağustosta bu meseleyi görüşmeye başlıyacak - olan Fransız Meclisine, diyebilecekti, n tadil lerin Brüksel'de, hattâ Washington'da AKİS. 28 AĞUSTOS 1954 çünkü Washington'un da bu teklif- lerı hoş karşılaması beklenemezdi — e kadar menîî karşılandıgını gördü- nuz Bu yapılacak iki şey vardır: Ya, A vrupa Savunma Toplu'u- ğu andlaşmasını oldugu gıbı tasdik et- mek ut ta 'nıin — kendi başına ve bizim kontrolümüzden) aza- de bir şekilde silâhlanmasına razı ol- mak!..» Mendes . France'ın bu iki zihniyet- ten hangisiyle hareket ettiği, AKİS'in u sayfalarının baskıya verildiği ana kadar belli olmamıştır. e Mendes - Franceın tek- edilmemiş, ve Brüksel konferansı hiç bir fayda sağlamadan dağılmıştır France'ın Brüksel'e gö- türdüğü tadıl tekliflerinin ana mad- deleri şöyle özetlenebilir: * Andlaşma tasarısı gereğince, üye devletler - ordularım müşterek talim ve terbiye esaslarını kabul etmeleri ve her bakımdan standard hale gelmeleri istenmektedir. Fransızlar, tadil teklif- lerinde, bu standardizasyonun tatbiki- ne ancak bir başlangıç devresınden sonra geçılmesını bu devrenin ne ka- dar süreceğini de, kurulacak Bakanlar Konseyinin oybırlıgıyle kararlaştırma- sını ileri sürmektedirler.. Bu, üyeler- den her birine veto hakkı tanınması demektir. Böyle bir veto hakkını kul- anmakla Fransa, üye devletler ordu- larının standardlaştırılmasını, canı is- tedıgı kadar gecıktırebılecektır Andla üye devletler ordu- larının 18 ay mıllı hüviyetlerini muha- aza edebilmeleri derpiş edilmişti. Fransa, bu müddetin de sınırlandırıl- masını ileri sürmüştür. Fransa böyle- likle, milli orduların integration'unu istediği kadar geciktirebilecek, ve Av- DÜNYADA OLUP BİTENLER rupa Savunma Topluluğunun hikmeti vucudunu ortadan kaldırmış olacaktır. aşma — gereğince, müşterek bir savunma bakanlığı hüviyetini haiz olacak bir komiserlik kurulacaktı. Fransa, üye devletlere, bu komiserli- ğin kararlarını tanımamak hakkının verilmesini istemiştir. Bu Fransız tek- lifi de, topluluğun uluslar üstü mahi- yetini ortadan kaldırma gayesini güt- mekt dir. * Andlaşmada, bir üye tarafından andlaşmanın ihlâli hâlinde, diğer üye- lere, kurulacak müşterek 'bir mahke- meye müracaat hakkı tanınmıştı. Fran sızlar, bu hakkın, 8 yıl müddetle kal- dırılmasını istemektedirler. Bu Fran- sız teklifine göre de 8 yıl muddetle butun üyeler, Avrupa aşmasını 1hlal edebılecekler dem * Fransızlar, andla: şma yururluge girmeden önce milli orduları bulunan devletlerin, — kurulacak Avrupa ordu- sundaki subaylarım tayin, terfi ve azil yetkisine sahip olmalarını istemekte- dirler. Batı Almanya'nın, andlaşma yürürlüğe girmeden önce kurulmuş bir milli ordusu yoktur. Diğer beş uye— ninse milli orduları vardır. re, Avrupa Savunma Topluluğu ıçınde yalnız Almanlar, kendi subaylarının tayin, terfi ve azline karar verme yet- kisinden mahrum kalmış olacaklar de- mektir. * Andlaşma tasarısına göre, bir üye devletin toprağında ağır teçhizatın i- mali için o devletin müşterek bütçe- ye vereceği para tutarının yüzde 115 inden fazlası sarfedılemıyecektır Gene andlaşma tasarısına göre, ya'nın stratejik bakımdan tehlıkelı bır mevkide bulunduğu göz önünde tutu- larak, burada ağır askeri teçhizat imal ıstedıklerı gıbı Spaak — Mendes France Ellerine bakmayın... Uyuşamadılar