15 Haziran 1939 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 22

ME 19 Mayıs Kıyılarından: Yirmi Yıl Önceye Ait Hatıralar azan: Hulüsi GÜNAY — Geçn sayının devamı — e — Anadolunun inkılâp başlangıcı bu #uretle devam ederken, biçbir hakka istinat etmiyen İzmir işgalinden müte- vellit teessür alab ime büyüyor, bu da, gittikçe artan bir intikam hissi doğu- ruyordu. Küçük Havzada gördüğü şu samimi ve fili temayülâtın, necip ve milli tezahüratın ika ettiği tesir, Pa gayı mütehassıs ettikçe maksatlarını, emellerini açıktan ve sarahaten izah etmekten Güliümsiyorlmrdi "Bu sıralarda Mustafa Kemal Paşa ile temasta bu- lummak üzere civar kasabalardam da bazı hey'etler geliyor ve müşarünileyh- ten talimat alarak avdet ediyorlardı..,, 7 Haziran 435 tarihi, İstanbulun esir muhitinden kurtularak Anadoluya Samsun sahilinden ayak atan Atatürk'ün ilk fili hareketine tesadüf eder. Bu gün de, ebedi Şef, Diyarbakır havali- sindeki Türk kıtaatından yabancı kuv- vetler tarafından cebren alınarak Sam- suna sevkedilmekte olan on binlerce mekanizmayı taşıyan mekkâreleri Hav- zada tevkif ettirmiş, Türk kıtaatından zorla alınan eşyayı yine zorla istirdat etmiştir. Bu hâdise, o günlerde Merzi- fonda bulunan yabancı millete mensup mümessil teratom duyulunca derhal İstanbula bildirilmiş ve orada asabi bir hava husule getirmiştir. “Yurdumuz, isimli kitabın muharriri Zübeyir oğlu Fuad, eserinde, bu hâdiseyi Ouzunuza: dıya izah ettikten sonra devam ediyor: “ Havzada bu işler olup biterken, Erzurum kongrasına ait hazırlıkların itmek üzere Oolduğu (bildiriliyor, - Müşarünileyh, Erzurum ile daimi mu: habere halindeydi. - Ve Mustafa Ke- mal Paşa davet olunuyordu. Paşanın bu açık hareketlerinden kuşkulanan siyasi mümessillerinde mütemadiyen Babiâliyi tazyik ve tahrik etmekten geri durmadıkları anlaşılıyord Bugünlerde Mustafa Kemal Paşa, aldığı bir şifreyle merkeze davet olun- muştu. Müşarünileyh 24 Eylül 340 tari- hinde Havza nutkunun işinde sarahaten ele üzere Babıâli, Paşaya: “ba mühim mesail hakkında görüşülmek uyu, itimat ettiğiniz bir zata bileli İstanbula gelmenizi rica ede- riz.,, demiştir. Diğer münevveran mütefekkiranımızın uğra adı karşılaştırılmak istenilen Paşa, bu şif- reyi ve bunu tevali eden şifreleri hiçe saymışlı. Şurasınıda kaydetmeliyiz ki bir taraftan Havzanın sahile olan mü- nasebatı kurbiyesi, diğer taraftan Mer- zifonda epiyce yabancı kuvvet bulun- 9: Paşanın Havzadaki vaziyetini belki tehlikeye düşürebilirdi. Esasen rzurum kongrasinın içtima günü te karrüp ettiğinden bütün bu mecburi- yetler Paşayı seri bir karar ittihaz et mp ii 12 n günü nezdine son ve fa dahil EL zi zevatla, ve samimi bir hasbuhalde Dülünduktan sonra ertesi günü Amasyaya gidecek- lerinden bahsederek cümlesile, ayrı ayrı veda ettiler. Ve son söz olarak da; — Bugün artık bir üniforma sahibi değilim, Size evvelce de bildirdiğim gibi sadece bir millet adamıyım, muşlardı. Paşa, bu sözleriyle rl bis vazifei resmiyesi bıâliye merbut bi ms 3 Haziran cuma günü, al milletin ikbali gibi yeni açılmağa ba layan güneş, dağları, ufukları Salk kalmadığını ve Ba- r memur olmadığını Anadoluya Samsun sahilinden ayak basın Afalürk siddi ve mütefekkir çebresile halkı ,, askeri selâmlıyan ve“A sık söyliyen bu taribi kumandanın ne kese ilgayı emniyet ve itimat eden cip mevcudiyeti önünde her kalb | hür metle ei gayri ihtiyari hareke ön eller bu büyük Mn elâ Penye u. “Yirmi gün ve k tarihi ve mümt; misafirimizi,, Memduhiye önüne kadır teşyi ettik.. burada tekrar veda eder ken, belediye reisine tamim edilecek bazı notlar kaydettiriyordu. Bu esnadı Merzifondan gelen iki otomobilde bı. zı ecnebilerle tercümanları, Paşanın yüksek bir sesle re ez bu nat ları işitmek ihtimalile bu aralık Paşa. ya eğilerek hafif röplemesin rica eb mişken, paşa: “saklı, gizli birşeyimiz yok. Hepsi işitsinler, atan İŞ işten geçti.., dümişle rdi. .. Atatürk, bundan sonra Amasyaya muvasalat etmiş ve daha sonrada, ta rihi nutuklarında Slüğaciiz yolları takip eylemiştir. Anadolu içinde kur- duğu Milli teşkilâta ilk olarak Samsun ilhassa Havzadan başlamış olması, Milli tarihimizin bu kısımla olan büyük alâkasıni tesbit in kiymetli bir ve sikadır. Büyük Ata, Havzadan ayrıl Şından beş yıl sanra e tarihi beldeyi tekrar, Salak bu defa muzaffer bir kur mandan, şerefli bir im reisi sıfatila ziyaret etmiş ve istiklâl tarihimizin bu belde ile olan alâkasını veciz bir nutukla daha kuvvetli bir şekilde ve Za ir e silmil 25 eylül tarihini taş teler, ajansın şu telgrafını etnişmzdi Reisicümhur hazretleri, bugün öğ leden sonra emsalsiz tezahürat içinde Havzayı teşrif ettiler. Bütün caddeler binlerce halkın “yaşa, vak rl > çınlıyordu. Paşa hazretleri alkış a e belediyeye iimliler, Dın beled ve cemiyet erkânını kabul ölür belediye namına irad ol nan nutka cevaben Hemialerdiz ki: “Havzalılar.. sizinle en elemli ve yeisli günlerde tanıştım, aranızda gün“ lerce kaldım. Bana mazinin hatıratını hatırlatan şu daire içinde kıymettar me" sai ve muavenetinizden pek müstefit oldum ,, Müteakiben İstanbula neden ve niçin çağrıldığını izah ettikten son: a da şu suretle devam a: vE Her Havzalıların o samimi ve metin hüsnü Kabulleri olmasa ve eğe zanın nâfi ve şifalı kaplıcalar: ahvali sıhhiyem üzerinde müsbet bir tesir bırakmasaydı, emin olunuz ki inkılâp için çalışamıyacaktım. Bundan dolayı” dır ki Havzaya ve Havzalılara çok borç luyum. Kalbi rabıtamı ebediyen saklı" yacak ve sizi hiç a emmiyacağım Muh: terem Havzalılar : İlk cür'eti, ilk ces- reti gösteren, ilk teşkilâtı yapan sizler siniz. İnkılâp ve Cümhuriyet tarihinde kahraman Haa ve Havzalıların büyük bir yeri vardır.,