15 Mart 1936 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 9

KOÇ aa - | iyan Habeş kavgası çıktı. ME emeebetle bütün gözler, ika eskiden ismini bile işitmediğimiz Ha- beşistana çevrildi. (e Habeşistanı, en ufak noktalarına kadar, öğretmek ve öğrenmek âdeta günün modası oldu. Habeşistanın haritada yerini bile bil- — bir kimse şimdi, en küçük şehir- İer evkiini, Habeş sosyal ve kültürel haya vee Son antesde Uzak Doğuda bazı gü- rültüler irana Mogollar, Habş vaziye- tinde... Habeşistanda mevzuunu tüke- ten kalemler Mogolistana dönüyor. Simdi bizde elimizden ei kadar Mogolistanı izaha çalışalı Mogolistan, 1921 Ga adan iti- baren müstakil ve kendi halinde bir devlet olarak görünüyor. Fakat karışık ve uzun bir tarihi vardır. Bu tarihi, bütün inceliklerile izah edecek değilim; onu salâhiyetli kalemlere bırakıyorum. Fakat (O Mogolistandan e keogizi hatırlamamak mümkün, Bun 700 sene önce, “bir Mogol lm cengâver ve cesur Türk sakar lerile birleşince, neler yapmamıştı. Koca Asya, baştan başa bu iki cemiye- tin yekvücut olarak salladığı kılıçlarla parlamıştı. b ilini Hazere, İrana kadar a bu cengâverlerin bir Gam ark Cengiz Türk değildir. Fakat onun devlet Türktür. Türkler bu sülâlelere Tatar #dedikleri için, bunlarla idare edilenler atar ismini almıştır. Fakat Anadolu bu isimden kurtuldu. Çünkü Anadolu bir man Mogollar tarafından idare edilmedi. Me Mogolistandan Meri hicret eden Şüleleleri idaresindeki Türklerdir... Cengizinğahfadından Kubilây, Çinde bir devlet kurdu. Bir başkası Volgada Altın ordu devletini; diğer biri de İranda İlhaniyan devletini kurdu. Ku- bilây, Pekinin yumuşak ve sefahat havası içinde biraz bozulur gibi oldu. Bundan sonra Asyada bir Timür haki- miyeti başladı. Daha sonra Mogollar yine Çinde bir aralık hâkim oldular. Nihayet Çinliler Mogolları hâkimiyetleri altına aldılar (1919). İki sene Çin idare- sinde yaşayan Mogollar 1921 de tam bir istiklâl kazandılar. Merkezi Uban-Bator Khato olan bir Cumhuriyet kurdular 1,525,700 kilometrelik bir sahaya 2,0 -3 milyon nüfus yayılmıştır. Bunlar 24 kabileye ayrılmıştır. Mogolistanın hariçle münasebeti az olduğundan, bu insanlar âdetleri ve giyinişleri itibarile hususiyet arzederler. Mogolistanın tabii zenginliği hak- kında kat'i malümat yoktur. Fakat Jehol hudutlarında altın madeni olduğu muhakkâktır. Vaktile oralarda “Mogol ur,, ismi verilen bu madenleri, Ameri- kanlar işletiyordu. Altından başka gü- müş, bakır ve taş kömürüde vardır. Mogolistan, zengin ormanları, balık dolu nehirleri; at, deve ve koyun sürülerile meşhurdur. Mogol develeri bir hörgüçlü ve güzeldir. Hem yazın sıcağına, hem de kışın fena soğuğuna tahammül ederler. Kışın uzun yünlerle örtülerek güzelleşir; yazın bunları döker. Mogolların atları da meşhurdur. Çok güzel değil, ufacıktır; fakat müte- hammil ve kanaatkârdır. Mogollar çocukluktan itibaren üzerinde yaşarlar. Bütün işlerini atla görürler. Bu hususta bir Amerikan gezgini şöyle diyor: “Mogollar attan hiç inmezler. Ata çok bindikleri için yürüyüşleri de tuhaftır. Hattâ bunun neticesidir ki bacakları da biraz dir, eğri- ogolların en iyi eğleneesi at koşuları ve cirit oyunlarıdır. .. Mogolların dini Budizmden çıkan bir Tiybet mezhebidir. Lâmalar (papaslar) halk arasında bü- yük bir nüfuza maliktirler. Onun için kurnaz Mogollar lâma olmak isterler. Manastırlar büyük ve zengindir. Halk, “büyük çadır gibi- yurt dedikleri oda- larda yaşarlar. Havanın sertliğinden istifade eden Lâmalar, halkı çok kan- dirırlar. Güya fena ilâhların şerrinden onları muhafaza ederler, Ralimani kudretin yeryüzünde mü- messili yaşayan Budadır. Bu, Lâmalar arasından yetişir. Kendisi için bir halef hazırlar. Ölünce, onun ruhu halefi ilâh- laştırarak, yaşayan Buda yapar. Her ilk- baharda yaşayan Buda karşısında Lâ- malar, hususi elbiselerile şeytan dansı yaparlar. Bu hal şeytani kuvvetlerin mağlup edildiğini ve onların kışla be- raber gittiğini gösterir. . LAL ogol misafirperliği Uzak Doğuda meşhurdur. Her Mogol kendisine gelen misafire yurdunda bir yer ayırmağı, ve gın başına oturturlar. Biribirlerine itimnikrinden ikram ettikten sonra, ekşimiş at sütünden likörler takdim ederler. Yatmak zamanında yurt bir perde ile ortadan ikiye bölünür. Bir tarafa kadınlar, bir tarafa da erkekler yatar. Sabahleyin yurt sahibi misafiri uğur- lar, vazifesini e için de kendini bahtiyar addeder