31 Temmuz 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 4

ez GM EE aç Ek Ama İğ eya - ni (Maruf bir Eransız münakkidi Paul Souday, yeri dolduru- lamayacak büyük bir münakkit idi. Tenkit san'atında gösterdiği incelik, kabiliyet ve eseri zekâ bütün muharrir ve ediplerin hayret ve takdirini celpetmiş- tir. Edebi eserlere karşı büyük ve samimi bir aşkı vardı. Ede- biyata pek büyük hizmetler et- miştir. Bir münekkidin . eserinde daima gizli ve anlaşılması güç noktalar vardır. Kariler bir mu- harririn vuzuh ile izhar edilme- yen fikirlerini, sırlarını bir ro- manın ve yahut bir şiir kitabı- nın sahifeleri arasından öğre- nebilir. Fakat bir münekki idin eseri daha kapalıdır. Münekki- din fikirleri, Kisleri kolay kolay anlaşılmaz. ul Soudayin ölümünün ferdasında, mazinin ve zamaâ- nının, 6Gerlerini tenkit hususun- daki yazılarından onun şahsiye- tini tebellür ettirmek için pek az zaman geçmiştir. Daima objektif olmaga gayret ederdi. Fakat edebi ve siyasi hırsları ekseriya çok kuvvetli idi, ve bu hal lâzım gelen sükünetini ihlal erdi. Paul Souday, her şeyden ziyade, fikirleri severdi. Roman- lara karşı daima ufak bir husu- met izhar ederdi. Şiir için bü- yük bir alâka ve tehalük gös- terirdi. Şiirde zekânın bir şek- lini görür, ve onda vicdanın halini tasvir etmek hassasını inkâr ederdi. Souday, büyük bir fikir is- tiklâline malikti. Daima büyük muharrir ve ediplerin eserlerini tetkik eder ve onları tanımak isterdi. Opinion gazetesinde bir müddet staj gördükten son- ra kânunusani 1921 tarihinde Paul Souday Bizde tenkidin mana- sı yalnız hücumdür.Hal- buki ölümü henüz pek yeni olan Paul Sou- day, hakli devirmek değil, hatta onları müdafaa etmek için kalemini kullanmış- tır. Tenkidin memleke- timizde de böyle tecel- lisini bekleyenler çok- tur. şöhretleri Tempsg gazetesinde vazife kabul etmiştir. İlk seneden itibaren Temps gazetesinin sahifelerinde atideki şahsiyetlerden bahset- meye başlamıştır: Leon Bloy, Claudel, Francis Jammes, Paul Fort ve saire; ertesi sene Andre Gide, Jules Romains, Charles Louis Philippe. Bu şahsiyetler hakkında yazmış olduğu yazılar pek müsaadekârane idi. Yazı- larında bir çok muharrir ve münakkitlerde tesadüf edildiği gibi, sertlik ve huşunet mev- cut değildi. Hatta ekseriya ya- mlarına karşı infial ogösteren- lere hayret ederdi. Paul Souday'in kalemi bir az sertti. Fakat kendisi bunun farkına varmazdı. Bazı muhar- rirlerin husumet ve hiddetini celbeden fikirlerine karşı, şah- siyetlerini nazarı itibara alna sızın, hücum ederdi. Takip ettiği usul bir muhharrir ve edibin fikrini tetkik etmekten ve bu fikir kendince kiymeti noktalardan birine umumi haki- katten inhiraf ettiği zaman ona HAYAT, 4. şiddetle hücum etmekten iba- retti. Hakikati son derece sever ve hakikatten uzaklaşmamak için bütün gayretini Paul Souday. çizmiş hakikat güç programını sına koymağa muvaffak olmuş- tur. Yakın bir atide onun ede biyat ve büyük tenkit âleminde n biryer işgal etmiş oldu- ülecektir. ırındaki fikirlerine iştirak edilmezdi. Fakat bir az sonra (vicdanına, malümatına ve bilhassa f kirlerindeki incelik ve isabete hak verilirdi. Münekkitler için lâzım olan nadir bir hassaya malik idi; Karileri yazılarile alâkadar eder- di. Bir münakkit için en birinci ve yazılarını merakla ookut- enkit abstre bir öyun- duk halbuki Okariler okonkre şeyleri sverler. Paul Souday bu oyunu pek mahirane oynardı. Kariler yazılarını merakla hiç bir satır atlamadan sonuna ka- dar okurlardı. Yazılarında mür- talea edilmemiş satırlar bulun- mazdı. Üslübu daima dolu idi Bu münekiitlerin pek güçlükle elde ettikleri nadir vasıflardan biridir. Paul Souday, hayatının son senelerinde, şahsi yetini daha kapalı olarak izhar etmiştir. Şahsına karşı yapılan hücum- lardan ziyade üstatlarına vaki olan hücumlardan nefret eder- di. ÜUstatlara dokunulduğu zâ: man son derece ıstırap duyar ve merhametsiz kesilirdi. Hugo' yu, ve Paul Valery” yi nasıl bir istical ve şiddetle müdalas ettiği her kesçe malümdur. Bakınız, o tenkit hakkında nasıl beyanı mütalea ediyor: Yüksek hakimiyetlerin hakimi: EEE