31 Temmuz 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 17

wtor'un nasıl ol lerecede un düş sidir ve inmesini veltir 1» Newto- ik adım- yan. bir meseleyi kten s0. rat ede &amerin, devrini diyar dı, cedisince nalümdu. r hesap den ayn liği için ve neti ulduğun le malik çarı News a çıkardı, ar doğrü diyordu za doğr anal bi kil almiş zuvlar ne ı etrafı çekmeğe ül maa ii Meselâ: Arz elmayı çektiği gibi, ayni zamanda, elmada cesim Arz kütlesi de ona doğru geliyor. Umumiyetle iki karşılıklı olarak çeker, Fakat araların- daki mesafe ne çalışır. cisim yekdiğerini kadar uzak olursa çekme kuvveti de o kadar az olur. Ayni zamanda pek aşikârdır ki hanği cismin kitlesi büyük ise o cisimde çekme kuvveti daha çoktur. Bunun için Arz elmayı kendisine doğru gelmeye icbar ediyor. Bir okka tuzu tarltığımız zaman kefelerinden her ikisi de ayni sevi- yede olduğu için cazibei arziye tuz ile dirheme ayni tesiri icra ediyor Bunları“ Mon-Blân ,, da olursak bir Çünkü uzaktır. Daha demektir. tartacak okkadan az geliyor. merkezi oArzdan uzaklaşacak olursak luzun vezni daha azalacaktır. Fakat vezninin azaldığını biz hissedemiye- ceğiz. Çünkü dirhemleri ve tuzu çeken cazibe kuvveti ayni mikdarda az kefeler hiç bir vakıt müvazenelerini bozmazlar, Vakta ki bir okka tuzun lığı için arzın cazibesinden uzak olmayınca, tuz da vezin kal- mayacak ve cisim de sukut elmiye- cek, istikbalde kamere seyahat edi- lecek olursa Arz ve Kamer cazibe kuvvetlerinin bir birini ifna ettiği noktada seyyahların, hava filosunda, esrarengiz bir hal aldıkla- ri görülecektir. İçi su dolu olarak havada serbest bırakılan bir bardak sukut etmeksizin muallakta yüzecek- tir. Bardak baş aşağı vakıt su akmayacak, seyyahlar bulunduğu yerlerden havaya doğru uçacaklar, ve zavallı çevrildiği kuvvetli bir surette başlarını hava filosunun tavanlarına çarpacaklar, bir saat kadar sihir- lenmiş gibi zor bir vaziyette mual- lakta kalacaklardır. Arzımızın sikleti, Münihte Fizik profesörü “Yolly,, tarafından 1881 senesinde tartılmıştır. Yirmi beş i metre yüksekliğinde bir kuleye dört kefeli bir terazi, kefenin ikisi yukar da, ikisi de aşağıda konulmuştur, Profesör “Yolly” beş olmak üzre Profesör Yolly, her iki kolunda ikişer kefesi olan 25 metre irtifa- ında bir terazi yapmıştı... kiloluk iki ağırlığı aşağidaki kefele- re koymuş olsa tabii her iki kefe ayni seviyede muvazenelte kalır, ve aşağıdeki beş kiloğramları alıp rzı altı kere tarttı, ve hepsinde ayni neticeyi buldu. yukarki kefelere konmuş olan yine Fakat beş taraftaki sol muvazene bozulmazdı. kilonun birisini kefeye diğerini de yukardaki kefeye koyduğru zaman muvazene buzulmuş soldaki vezin sağdaki vezinden daha ağırlaştığı görülmüştür. aşağı HAYAT, 17. Soldaki veznin biraz daha ağır- laşmasındeki zine sebep, Arzın merke- diğerinden 25 metre daha Profesör muva- yukardaki daha mecbur olmuştur. Yolly muvazeneti bozmak yakında olmasıdır. zeneti temin etmek için kefeye bir miklar koymağa bir ikinci defa için bir büyük kurşun oyuvarlağını alıp aşağıdaki sol ketenin altına koymuş, ve aşağıya doğru indiğini görmüştür. Çünkü kitlesinde terazinin muvazenelini bozacak ca- tekrar sol kefenin kurşun hassas zibe kuvveti vardır. Kurşun beş kiloğramı yarım miliğarm bir fazla kuvvetle aşağıya doğru çekiyor o, halde kefeyi cezbettiği kuvvetin kiymeti adediyesi Arzın kurşunu ve ile kurşunun kefeyi cezbeliği kuv- velin kıymeti adediyesi arasındeki mukayese, hisabı meydana çıkarıyor: neticesi, şu harikulâde LA ÖR LAL ONA OMÜ ONU OC MOR ilmgeramı. dakikada bir kâğıl üzerine yüz çizgi çekerse bu rakka- mı durmaksızın bir İnsan her milyar senede tamamlar. Profesör Yolly müteaddit defalar bu tecrübeyi yapmış ve hepsi de ayni neticyi vermiştir. Hulüsi Mehmet