1 Kasım 1987 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 52

1541'i Anlamak (5) TUNA ERTEMALP Merhaba arkadaşlar... Bu ayki ko- numuza başlamadan önce, ufak bir yanlış anlamayı düzeltelim. Eğer bu yazı dizisinin devamlı okuyucuların- dan (eskilerin deyimiyle, müdavimle- rinden) iseniz, geçen sayıda yayınla- nan dördüncü bölümün son bölüm olduğunun açıklandığını hatırlarsı- nız. Hem de iki kere, hem yazının ba- şında hem de fihrist bölümünde... Şimdi de karşınıza pat diye beşinci bölümü getiriyoruz. Olay şuradan kaynaklanıyor. Bendeniz yaz boyun- ca İsviçre'de yaz stajımı tamamlama- ya gitmeden önce dizimizin ilk dört bölümünü yazıp teslim etmiştim. Döndüğümde devam edeceğimi de belirtmiştim. Ancak, o sıralarda as- kerlik görevini sürdüren yayın yönet- menimiz Ziya Bayman, benim bu be- lirtmemi duyamamış, dördüncü bö- lümü dergiye basarken elinde beşin- ci bölümün olmadığını görünce de, biraz da askerlikten yeni çıkmış ol- manın getirdiği sarhoşluktan olsa ge- rek, dizinin bittiğine kanaat getirmiş- tir. Neyse, düzeltir, okurlarımızdan özür dileriz... Gelelim bu ayki konumuza. Artık gittikçe ciddileşiyoruz. Bugüne ka- dar, genel disket tarihini ve yapısını, BASIC kullanarak 1541'e hitap etme- yi ve bu alete değişik komutlar gön- dermeyi öğrendik. Şimdi ise, diske- timizin derinliklerine inip, dükkân- dan aldığımız o dışı kare içi plak şek- lindeki şeyin 1541 tarafından nasıl kullanıldığını, bilgilerin üzerinde na- sıl organize edildiğini açığa çıkaraca- Bız. Bu araştırmamızda yalnız olma- yacağız. Bize DISKMON adını ver- diğimiz bir program yardımcı olacak. DISKMOÖN da ne? diyorsanız, yazı- mızin geri kalanını da okumanızı tav- siye ederiz. Artık işe girişelim... Daha ilk bölümde, bilgilerin dis- ketlere belli bir düzen içinde yazıldı- Bını, bilgilerin disket üzerinde TRACK ve SECTOR adını verdiği- miz bölümlere kaydedildiğini belirt- miş, ama pek de fazla derine inme- miştik. Acaba TRACK gerçekte ne- dir, ya SECTOR ne ola? Bir disket fabrikadan çıktığında TRACK/SECTOR nedir, bilmez. Bu tamamen, o disketi kullanan disket sürücüsünün (bizim durumumuzda 1541'in) yorumuna, disket üzerinde- 3 ki manyetik maddeyi kullanmasına bağlıdır. Bilgisayar disketiyle karşı- laştırma konusunda klasik örneğimiz olan müzik plaklarını (ama yeni tek- noloji ürünü CD'leri değil, ataları- mızdan kalma koca siyah şeyleri) dü- şününün... Onlar da fabrikadan boş plak olarak çıktıklarında pırıl pırıl bir yüzeye sahiptirler ve ancak özel bas- kı yöntemleriyle üzerlerine müzik 'kazınınca' hepimizin gördüğü çizgi- ler ortaya çıkar. Disketlerde de du- rum buna benzer. Ancak bir farkla, disketlerin üzerine fiziksel olarak ka- zınan bir şey yoktur. Tüm işlemler manyetik partiküllerin etkilenmesi sonucu gerçekleşir. Ayrıca, plaktaki izler dış kenarda başlayan ve içeri gir- dikçe küçülen bir spiral oluştururlar. Diskette ise iç içe girmiş manyetik halkalar vardır. İşte bu halkaların her biri TRACK adını alır. Bir diskette kaç TRACK olacağı, daha önce de belirttiğimiz gibi, tamamen onu kul- lanan disket sürücüsüne bağlıdır. O disket sürücüsünün okuma/yazma kafasının ne kadar hassas olduğu, birbirine ne kadar yakınlıktaki TRACK''ların bilgilerini ayırt edebi- leceği, TRACK sayısını belirler. Disketin merkezine en uzak olan en dıştaki TRACK'ın en uzun, merkeze en yakın en içteki TRACK'ın da en kısa TRACK olacağı aşikâr. Buna bağlı olarak da, her TRACK'ın ala- bileceği bilgi miktarı değişecektir. Ancak gene de, en kısa TRACK'ın alabileceği bilgi miktarı bile oldukça fazladır. Burada karşımıza bir opti- mizasyon sorunu çıkıyor. Belki bili- yorsunuzdur, bilgisayarlar, kayıt araçları ne olursa olsun, bilgiyi kay- dedilmek üzere belli uzunlukta bilgi kümeleri haline gönderir, tekrar geri okuma işleminde de aynı uzunlukta- ki bilgi kümeleri olarak ökur. Bir başka deyişle, hiçbir kayıt aracına bi- rer birer byte gönderilmez, daha fazla sayıda byte BLOK'lar haline getirilip gönderilir. Bu blokların uzunluğu 128, 256, 1024, 2048 veya 4096 byte olabilir. Bu, bilgisayarınızın büyük- lüğüne ve kayıt cihazınızın kapasite- sine bağlıdır. Diyelim ki, kayıt ciha- zınız 256 byte'lik bloklar halinde bilgi bekliyor ve siz sadece 200 byte (hat- ta dilerseniz 1 byte deyin) kaydede- ceksiniz. Bu durumda geriye kalan 56 byte (ya da 255 byte) boşa gitmiş ola- caktır. Bir sonra göndereceğiniz bil- gi bloku eski bilgi blokunun kaldığı yerden değil, yeni bir fiziksel blok başlangıcından itibaren kaydedilecek- tir. Bu nedenle kayıt aracınızda mut- laka hafızanın boşa kullanılması ola- yı ortaya çıkacaktır. Önemli olan, o sistemin özellikle- rini, sistemde kullanılan programla- rın uzunluklarını ve kayıt aracının ka- pasitesini gözönüne alarak, uzun va- dede en verimli sonucu verecek blok uzunluğu saptamaktır. Bu, bilgisayar mühendislerinin ve sistem dizayncı- larının işi. 1541'de bu uzunluk 256 byte olarak tanımlarımıştır. Tabii bunda COMMODORE 64'ün 8 bit'- lik bir alet olmasının da önemi var. 256 byte'lik bir bilgi yığınını 8 bit'- lik indeks yazmaçları ile makine di- linde işleme tâbi tutmak çok daha ko- lay. Dediğimiz gibi, en kısa TRACK bi- le 256 byte'dan çok çok daha fazla bilgi alabilir. Bu durumda her bir TRACK'ı 256'şar byte'lik SEC- TOR'lere bölmenin zamanı geldi de- mektir. Neden BLOK adı dururken SECTOR adını kullanmaya başla- dık? BLOK ile, disketin üzerindeki herhangi bir 256 byte'lık bilgi küme- sini adlandırıyoruz. Ancak, birazdan da göreceğiniz gibi, her bir TRACK'"- ıin içindeki SECTOR'lere birer sıra numarası vererek disketin üzerinde- ki BELİRLİ bir bloku adreslememiz mümkün olacak. Bu sırada kavram kargaşasına düşmemek için, BLOK ve SECTÖOR ayırımı yapıyoruz. 1541, disketleri toplam 35 TRACK olarak kullanır. Bunlar, 01, 02,... 3$ olarak numaralandırılmıştır. En dış- ta bulunan en büyük çaplı TRACK'a 1 numarası verilmişken, en içteki er kısa TRACK 35 numarasını almıştır. Şimdi de bu TRACK'ları SEC- TOR'lere ayıralım. 1-17 arası numa- ralandırılmış TRACK'lar en uzunla- rı oldukları için, en fazla sayıdaki SECTOR bu TRACK'larda yeralır. Tam 21 SECTOR. Bu SECTOR'ler- de de 0-20 arası sayılarla numaralan- dırılmıştır. Sonra 18-24 numaralı TRACK''lar gelir. Bunların da her bi- rinde 19 SECTOR vardır ya 0-18 ara- sı numaralandırılmışlardır. 25-30 nu- maralı TRACK'lar ise 0-17 arası nu-