1 Kasım 1987 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 39

(ÖPTİONAL) t CROSS5 - RESERVED ÖVERLAY Z v ASA DISPLAY RAM 512K BMEĞG 2MEĞ | 512K c0000 EXPANSIÖN RAM / ÖCTFEFF W Seriee :ııııııııı DEFFFF — 2MEĞ TIME CLÖCK q RÜOM FB 12K FC d AA A — — — ——— — ——— —— VZ MEĞG VZ MEG W2ZMEG dana çıkıyor. Ses kanalları, gerektiğinde 68000'in kendisi tarafından doğ- rudan kontrol edilebiliyor. Böyle bir du- rumda, ses ka- nalları üzerinde tam anlamıyla, kontrol sözko- nusu. Fakat, bu sefer 68000'i başka işler yap- maktan alıkoyu- yorsunuz, Esas kullanılan yön- tem ise daha farklı bir yön- tem. Sesi elde et- mek için gerekli sşes DMA kanal- larını açarsınız, bu kanal hafıza- dan bir tablodan çıkarılması gere- ken dalga türü- nün bir veya bir- kaç periyodunu içeren bilgileri | alır ve sesi oluş- ee turur. Böylece 68000 ana işlem ünitesi, ses ile o 3 sız çalışma kabiliyetine sahip olduk- ları için örneklemeli sesleri verirken bile AMIGA sistemi tam hızında ça- lışmaya devam ediyor. Örnekler ka- nallardan verilirken, ses şiddetini de- ğiştirmek veya geri verme frekansını değiştirmek gibi değişiklik olanakla- rı da mümkün. Sistemin ROM kıs- mında bulunan “ses kontrol rutinleri” sayesinde bu özellikleri daha rahat ve daha yüksek ve kolay anlaşılır bir se- viyede kullanmamız sağlanıyor. Dört adet ses kanalı 0'dan 3'e ka- dar numaralanmış durumda, bunla- rın çıkışları analog sinyallerine çev- rilip ve alçak geçiren filtreler yardı- mıyla süzülüyor. Daha sonra kanal- lar ikişerli gruplar halinde (0 ve 3, 1 * ve 2) karıştırılıyor ve iki adet, stereo kullanabilen, ses grubu oluşturulu- yor. Kullanılan filtrelerin kesim fre- kansı 5.5 ila 7.5 kHz civarında bulun- duğu için daha yüksek frekanstaki sesleri geçirmiyor. Bu yöntem 'alia- sing' adı verilen bozulmaları (distor- tion) engellemekte kullanılıyor. Bu bozulma tipi, genelde düşük hızda ör- neklenmiş sesleri geri çalarken mey- meşgul olmak zorunda kalmaz. Amiga'da her ses DMA kanalı, kendine ait ses şiddet registeri ve ses verileri (bu veriler her defasında bir word — 2 byte olarak alınıyor ve çift adresli bellek birimlerinde bulunma- sı gerekiyor.) göstergeç registeri içe- riyor. Bunlardan başka bir de peri- yod registeri var. Bunun işlevi ses ve- rilerine ait peşpeşe iki byte'ın kulla- nımı arasında geçmesi gereken Za- man. Bu register, her 279 ns sürede bir eksiltiliyor. Sıfıra ulaştığı zaman, bir sonraki veri byte'ını kullandırıyor ve ilk başlangıç değeriyle tekrar yük- leniyor ki tüm işlemler periyodik ola- rak sürebilsin. Veri tablosu gös- tergeci son veri byte'ına ulaştı mı, tekrar veri bloğunun başlangıç adre- siyle yükleniyor. Böylece sesin, (ör- neklenmiş dalga biçiminin) başka kimsenin karışması olmadan devamlı olarak, ta ki tümüyle susturulana ka- dar çalınması sağlanıyor. Sıfır ve iki numaralı ses kanalları, beraber çalıştıkları diğer kanalı mo- düle etme özelliğine de sahipler. (Sı- fır biri, iki ise üçü modüle eder.) Şa- yet bir kanal bir diğerini modüle et- mek için kullanılırsa, buna ait veri- ler artık ses örneklemesi için değil de, üzerinde modülasyon yapılan kana- lın ses şiddeti ve periyodunu belirle- mek için kullanılıyor. Böylece bu de- Berlerle oynayarak, ya genlik modü- lasyonu, ya frekans modülasyonu, ya da her ikisini birden yaratabiliyorsu- nuz, 19. SES YAZILIMI Sistem ROM'unda dört tip ses alt- programı bulunuyor. İlki, kanal re- zervasyon rutinleri. Ses oluşturmak istediğinizde bu altprogramı çağırı- yorsunuz, o da size bir kanalı rezer- ve ediyor ve o kanalı kullanmanızı sağlıyor. Bu arada o kanalınınuma- rasını belirtmiyorsunuz ve hangi nu- maralı kanalın size verildiğini bilmi- yorsunuz bile. Bu yöntemle, aynı an- da dört taneden fazla kanal açtıysa- nız, bunların en yüksek önceliğe sa- hip dört tanesi gerçek kanalları kul- lanma imkanına kavuşacaktır. Diğer- lerinin gerçekte hiçbir çıkışı olmaya- caktır. Ta ki kanallar boşalıp onlara sıra gelinceye kadar veya öncelik de- ğerleri yükseltilinceye kadar. İkinci tip altprogramlar, DMA kontrol programları ile ses DMA ka- nallarını, register'leri değiştirerek ve seş veri tablolarını oluşturarak kont- rol ediyor. Ek olarak, herhangi bir kanalın başka bir programa belli bir durumu belirleyen sinyal biti gönder- mesini sağlayabiliyorsunuz. Bu da başka bir işlemi tetikleyebilir. Diye- lim ki ses kanalı, ses veri tablosunu evvelden belirlenen bir sayıda tekrar- ladı; bu olay asıl programa, bu sin- yal yardımıyla bildirilebilir. Üçüncü tip altprogramlar, olduk- ça akıllı işlemler yapabiliyor. Bunlar sesin şiddetini, herhangi bir notanın gereksinimine göre değiştirebiliyor- lar. Bu altprogramlar dört değişik pa- rametreye gereksinim duyuyorlar. Bunlar, daha evvel de duymuş olabi- leceğiniz ADSR (attack, decay, sus- tain, release) parametrelerinden baş- kası değil. Bu parametreler, sırasıy- la sesin maksimum şiddete hangi sü- rede ulaşması gerektiği; maksimum değerin ne olması gerektiği; bu değere ulaştıktan sonra, notanın esas şidde- tine ne kadar sürede düşeceği; bu esas şiddetin ne olacağı; ve nota bitirildik- ten sonra sıfır seviyesine hangi hızda düşeceğidir. Bu parametreleri bir di- yagramda (zaman, ses şiddeti diyag- ramı) gösterirsek, dört adet doğru parçasına ihtiyacımız olacaktır. AMIGA, bu diyagramı, doğruların . 39