22 Nisan 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

DÜNYADA OLUP BİTENLER Lâtin Amerika Guevara'nın bahçesi Büyük konferans salonunun kür- süsündeki adam, parmağını, kar- şısında oturan irikiyım o politikacı- ya doğru sallayarak, "— Vietnamda demokrasiyi ko- rumak bahanesiyle milyarlarca do- lar harcıyorsunuz. Fakat Lâtin A- merikada demokrasiyi korumak için hiçbir şey yapmıyorsunuz" di- ye bağırdığı zaman, ığı bir Ö- lüm sessizliği kapla Salonda bulunanların büyük bir kısmı, bu sözlere yürekten katıl- makla beraber, bu kadar açıkça ia pek diplomatça bul- muyordu. Bir kısmı ise, varlıklarını irikiıyım politikacıya borçlu olduk- larım pek iyi bildikleri için, açık sözlü konuşmacının büyük biraderi kızdırıp sinirlendirmesinden çekini- yordu. Öyle ya, adam bu sözlere kı- zıp, Lâtin Amerikadan elini eteğini çekerse, durumları nice olurdu? Büyük biradere gelince, bu sözle- rin irikiyım politikacıyı okızdırdığı- na hiç şüphe yoktu. Fakat elleriyle oynamaktan başka hiçbir sinir be- lirtisi göstermemeye özellikle dik- kat ediyordu. Asıl tepkisini saklaya- mayan, büyük biraderin yanındaki bir gülünç adamdı. Domates gibi kızarmış suratındaki, saçsız başın- daki terleri mendiliyle siliyor, sin- yordu. Yukarıda anlatılan olay, geçen hafta Punta-del-Este'de toplanan Lâtin Amerika devlet başkanları konferansında geçti. Kürsüdeki a- çık sözlü konuşmacı, Ekuvadorun genç başkanı Arosemena Gomezdi Tabii, büyük biraderin teksaslı Baş- kan Johnson, yanındaki oyamağın da Dean Rusk olduğunu söylemeğe lüzum bile yok! Uzun bir süredir toplamak iste- diği bu konferansa giderken, Baş- kan Johnson'un sırtında önemli üç kambur vardı. Bunların birincisi, eski Başkan Kennedy tarafından büyük ümitlerle başlatılmış * 'İlerle- me için Birlik" programının uğradı- $ı başarısızlıktı. e Programın başla- dığı günden buyana Lâtin Amerika- da ne bir ilerleme görülmüş, ne de bir birlik havası estirilebilmişti. Bir leşik Amerika, güneydeki komşula- 22 Nisan 1967 Lyndon Johnson Başı dertte rının sırtından yaptığı ticaretle her- gün biraz daha zenginleşirken, kom- şular hergün biraz daha yerlerinde sayıyorlardı. İkinci kambur, Sena- tonun, Başkan Johnson'a Lâtin A- merikaya yapılacak yardım konu- sunda açık bono vermeyi reddet- mesiydi. Başkan Johnson, fakir komşuların kendisinden daha çok yardım istediğini bilmiyor değildi. Fakat Senato bir yıldır Johnson'un bütün gayretlerini uyutuyordu. O nun içindir ki, Başkan Johnson Punta-del-Este konferansında lâtin komşularına ekonomik yardım ko- nusunda kesin bir söz vermedi, Lâ- tin Amerikada bir ortak pazar ku- rulması gibi yuvarlak konuşmalarla ve Güney Amerika ekonomisinin bütünleştirilmesi için gerekli ilk yardımı koparmak için Kongrede elinden geleni yapacağını söylemek- le yetinmek zorunda kaldı. Kendi- lerine yapılan amerikan yardımında elle tutulur bir artma koparama- yan Lâtin Amerika ülkeleri de, bu- na karşılık, Başkan Johnson'un or- tak bildiriye okonulmasını istediği bazı konulara ellerini bile sürmedi ler .Örneğin. Başkanın ümitsiz bir destek peşinde koştuğu Vietnam konusunda kendilerini bağlamak- tan dikkatle kaçındılar, hattâ Lâtin Amerikadaki komünist hareketleri bile takbih etmeden, yalnızca "de- mokratik kurumların kuvwvetlendi- rilmesi" gibi (temennilerde bulun- dular. Kambur kambur üstüne Ancak, Başkan Johnson'un Punta- del-Este'ye giderken sırtındi taşıdığı okamburların en büyüğü, hiç şüphesiz, çeşitli Lâtin Amerika ülkesinde bir süredir görülen ge- rilla çatışmalarıydı. Hızlı nüfus artışı, fakirlik ve iş- sizlik, yabancı sömürmesi, çoktan, Lâtin Amerika ülkelerinde de ko- münist partilerin kurulmasına yol açmıştı. Fakat Venezüela dışında, bu partilerin, kurulu düzene karşı çete harekâtına giriştikleri görül- memiştir. Hattâ Venezüela komü- nist partisi de son yıllarda çetecili- gi durdurmuş, iktidara parlâmen ter düzen çerçevesi içinde gelmek yolunu seçmiştir. Lâtin Amerika komünist partilerinin bu uysal tu- tumlarında Moskovanın Washing- ton'la bu yüzden bir hır çıkarmaya niyetli oOolmamasının büyük payı vardır. Bununla birlikte, Kübada Cast- ro rejimi kurulduktan, özellikle Castro'nun sağ kolu Ernesto Che Guevara Havanadan kayıplara ka- rıştıktan sonra, merikada bir gerillâ harekâtıdır başlamıştır. Arjantinde doğduktan sonra Boliv- ya, Peru, Ekuvador, Panama ve Kostarikadaki yeraltı çalışmalarına katılan ve 1956 yılında oMeksikada Castro biraderlerle birleşen gerilla- cıların şahı Che Guevara'nın orta- dan kaybolması, şimdiye kadar çe- şitli yorumlara yol açmış bulun- maktadır. Bilindiği gibi, Castro bi- raderlere katıldıktan sonra Gueva: ra aynı yıl onlarla birlikte Kübaya 15