11 Ocak 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

i Ş Kararnameler Çık içinden, çıkabilirsen ' Temiz ayı içinde. T.B.M.M. taralın- dan kabul edilen 281 sayılı kanun gereğince ihraç edilecek sınai mamul- lerimizde vergi iadesi hakkında Ba- kanlar Kurulunun bir kararname ya- yınlaması gerekmekteydi. Aradan altı aya yakın zaman geçti ve nihayet Res- mi Gazetede ihracata vergi iadesi şart- larını belirten kararname yayınlandı. Yeni kararnameyle sinai mamul ihra- cı. tabiatiyla biraz daha imkân dahi- line girmiştir. Buna rağmen, sinai ma- mul ihracatının tam randımanla sağ- lanabileceğini iddiaya pek imkân gö- rülmemektedir Bu imkânsızlık neden ileri geliyor? Evvelâ, kararnamenin maddeleri a- rasında çelişmeler görülmektedir Mes- selâ, birinci omaddenin A - bendinle "Nevileri bu karara ekli | sayılı- listede gösterilen vergi resim ve harçların ih- raç mamulleri üzerindeki yükü bun- ların ihracından sonra ihracatçısına bu yüke eşit bir ödeme, yapılmak sure- tiyle giderilecektir" deniliyor; o Aynı maddenin b fıkrasında, bu muameleyi apacak makam, c fikkrasında ise 1 sa- yılı listedeki mükellefiyetlerin mamule ne miktarda tesir ettiği ve bunun tes- piti usülleri gösteriliyor.. Şimdi gelelim d fıkrasına: "Ekli | sayılı listede -yazılı kanunlarla baş- ka kanunlarda yer alan ihracat muaf- lık ve istisnalarıyla ihraçla ilgili ver- gi iadesi hükümleri. 261 sayılı kânun ve hu karara göre ihraç edilecek ma- müller hakkında uygulanmaz. İhraç et- tikleri mamüllere yukarıda sözü edilen hükümlerin uygulanmasını isteyen ih- racatçılar keyfiyeti yazılı olarak Ba- kanlığa, bildirirler. | Bu takdirde bu müracaatı yapanlar eme bu ka- rar hükümleri uygulan u maddedeki a ve ve d belitlerini telif etmeye imkân yoktur! A fıkrasında, "I sayılı listedeki ver- giler ihracâttan sonra iade edilir" de- niliyor. d fıkrasındaysa, özet olarak, "1 sayılı listede yazılı kanunlarla baş- T cek mamüller hakkında uygulanmaz" deniliyor. Böylece, aklın alacağı şey değil a- ma, a fıkrasına göre | sayılı listedeki vergiler iade edilir: d fıkrasına görev- se 1 sayılı listedeki kanunlarla başka kanunlarda yer alan vergi iadesi hü- kümleri bu karara göre ihraç edilecek mamuller hakkında uygulanmaz deni- A L E liyor. Yani meraktan çatlamamak iş- ten değil! Vergi iadesi yapılacak mı, yapılmayacak mı? Aslında kararnamede şu husus an- latılmak isteniliyor: 1 sayılı listede gösterilmeyen kanun- larda yer alan ihracat muaflıkların- dan istifade edecek mamuller, bu ka- nun ve kararnamedekilerden istifade edemezler Ama bunu bu şekilde anlayabilmek için insanın ermiş olması lâzım. Asıl korkulacak husus, vergi iade- sini yapacak makamların, karardaki bu çetrefilliğe takılıp müşkülât çıkarma- ları tehlikesidir. Maksat iş yapmak değil mi? Listelenin mahiyeti K ekli dört liste var. Bu listelerden bir tanesi ihraç edilecek mamullerde iade yapılacak vergi kanun larının hangileri olduğunu belirtmek- tedir. İkinci liste, vergi iadesi yapıla- cak maddeleri göstermektedir. Epeyce madde var ama, sadece tekstil grupuna ait... Pamuklu mensucat, yünlü mensu- cat, trikotaj ve çorapta yapılacak ver- gi iadeleri bu listede ayrı ayrı göste- rilmiş oluy Tl in listede. o ihraç edildiği takdirde vergi iadesinden istifade e- demiyecek maddelerin isimleri ve güm- rük tarife numaralan belirtilmektedir. IV. sayılı listedeyse, lo gereğince, TI sayılı tab- iade edilecek vergi için- gösteril- deki belediye hissesi nispeti mektedir. M İİ Anlaşıldığı üzere, en önemli liste vergi iadesi yapılacak maddeleri gös- teren ll sayılı listedir. Bu listede en. mühim cihet; iade edilecek vergi mik- tarlarının kuruş olarak belirtilmiş ol- masıdır. Vergi sistemimizin adyalorere olmasma karşılık, iade sisteminin s0s- sifik yapılmasındaki hikmeti anlama- ya imkân yoktur. Advalorem sistem- de ihracatçı ne kadar yüksek fiyatçı ne mal ihraç ederse o kadar fazla ver- gi iadesi, alabilecekti. Oysa ki. spesifik sistemde maktu bir vergi iadesi yapıl- dığı için, ihracatçının yüksek fiyatla mal satması teşvik edilmemiştir. Bun- dan başka, maktu şekilde yapılacak vergi iadesinde ihracatçının yüksek fi- yatla, ihracat yapması da teşvik edil- memiştir. Ayrıca, maktu fiyatla ya- pılacak vergi iadesi, kalite farkını da bertaraf etmiş olmaktadır. Yani yük- sek kaliteli malın ihracında da düşük kaliteli malın ihracında da ayni mıs- tarda iade yapılmaktadır. Kısa ve uzun kollu kazak yandan, bazı maddeler, meselâ kâ aklar, parça- başına- vergi oiadesi- ne tâbi tutulacaktır. Yani ağırlıkları ayrı ayrı olan iki kazak ayni şekilde vergi iâdesine lâyık görülmektedir. Bu suretle ,tekstilde genel olarak fiyat göz önünde tutulmadan, kilo başına yapı- lan vergi iadesi, trikotajda kilo da göz önüne alınmadan tamamen maktu bir şekilde yapılmaktadır. ir diğer mesele de, meselâ, neden uzun kollu erkek kazağına ihracâtta vergi iadesi yapıldığı, buna karşılık, kısa kollu veya kolsuz kazak ihracı ü- zerinde durulmadığı hususudur. Fil- hakika bu gibi belirtilmeyen madde- ler için kararnamenin 1. maddesinin i fıkrasında hüküm mevcuttur. 'Buna göre, n ve İll sayılı listede yer al- mamış bulunan mamullerden, olup, bu kararın yürürlüğe girdiği tarihten iti- baren ayni ihracatçı tarafından bir yıl içinde ihraç edildiği ihracat belge- leriyle tevsik edilen ve milletlerarası tasnife göre ayni sanayi grupuna giren mamullerin ihracat fob bedejleri top- lamı, 90 bin T.I. ve daha yukarı bu- lunanlar hakkında, ihracat vergi iade- si miktarı yüzde 10 dur denilmekte- dir. Böylece, ayni maldan 90 bin lira- lık ihracatta yüzde 10. yani 9 bin lira iade edilecektir. İş buraya kadar -normaldir. Fakat maddenin sonunu okuduğunuz' zaman işin önemi meydana çıkıveriyor. Komis- yon, yüzde 10 iadeyle ihraç edilen bir maddedeki vergi nispetini tespit ettik- ten sonra Il sayılı listeye ilâve ede- AKİS/19