17 Ağustos 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 29
Ss i N Filmcilik İlk Liste H“ yılın ancak Eylül ayı başların- da açıklanmasına alışılmış olan yeni mevsimin yabancı filmleri liste- sinin ilki, gelenek dışı olarak, geri- de bıraktığımız haftanın son günü Türkiyenin en büyük gazetesinde ya- yınlandı. Listenin gelenek dışına çı- kısı yalnızca Ağustos ayı içinde ya- yınlanması değildi. Ayrıca, getirici şirket yine ilk olarak seyircisine lis- tesindeki bütün filmleri "tam ve ek- siksiz" olarak göstermeyi "taahhüt" ediyordu. liste sahibi getirtici şirket, bu alanda daha yenidir ve getirticiliğe başlıyalı aşağı yukarı üç mevsim ol- muştur. Başlangıç yıllarında pera- kendecilik yapan büyük getirticilerin almayıp da üste dışı bıraktıkları filmlerle küçük Avrupa ve İngiltere ürünü filmleri devrişen "Konak", gi- derek "Özen Film" in elinde tuttuğu Üniversal—International ile nin geçmiş yıllardan kalma—dolayı- sıyla ucuz—filmleriyle yeni o filmle- rini Üstelemiştir. 1963—64 listesi bu yüzden karma bir liste hüviyetinde- dir ve meselâ Elia Kazan'ın 1957 ü- rünü "Baby Doll—Taş Bebeğm"i ile Millard o Kaufmann'ın 1962 ürünü "Convicts 4—Dört Mahküm" u liste- de yanyana yer almıştır. Ondokuzluk listede çoğunluk Üniversal—Interna- tional'ın geri kalanlardan bir kaçı Warner Bros'un ve Rank dağıtanı İngiliz filmleridir. Nihayet "Spartacus" yz seyircisi iki usta sinema Sa- natçısını, senaryocu Dalton Trum- bo ile rejisör Stanley Kubrick'i, ilk defa "Spartacus—Spartaküs" de ta- nıyacaklardır. "Life" in fotoğrafçılı- gından sinemaya yirmiyedi yaşında geçen ve ilk filmi The Killing — Gangsterler Tuzağı" ile hemen ilgiyi üzerine çeken genç Kubrick"in "Spar- tacus", "Pâths of Glory—Zafer Yok- ları" ndan sonra çevirdiği o üçüncü filmidir. Birinci ve ikinci filmleri o- lan "Gansterler Tuzağı" ve "Zafer Yolları", Türkiye Oo sansürü tarafın- dan — birincisi seyirciyi soyguncu- luğa teşvik ettiği, ikincisi ise çavaş aleyhtarı bulunduğundan —gö rilmesi yasaklanmıştır. "Spartacus" ün ikinci önemli ada- nı, Dalton Trumbo adını taşıyor. Ge- E M A çen mevsim oyuncu Kirk Douglas ve rejisör David Miller'den gördüğümüz "Lonely Are the Brave—Yalnız ve Cesur"un işiniibilir senaryocusu, geç- miş yılların hikâyesini anlatan "Spar tacus" da büyük bir rahatlıkla gü- nümüzün çağdaş sorunlarını ele al- masını ve hikayeye o gözle bakma- sını bilmiştir. Howard Fast'ın ayni adlı roma- nından alman ve prodüktörlüğünü de oyuncu Kirk Douglas'ın yaptığı "Spartacus" tarihteki ilk köle isya- nını hikâye etmektedir ve hayli ka- labalık bir oyuncu kadrosuna sahip- tir. Süper—Technirama 70 üzerine çekilen—bizde (gösterilecek olan si- nemaskop kopyasıdır — "Spartacus" de Kirk Douglas'tan başka Laurence Oliver— Marcua oCrassus—, Charles Laughton—Gracchus—, Peter Usti- nov—Batiatus—, John Gavin—Julius Caesar—, Tony Curtis —Antoninus — ve Jean Simmons, Herbert Lom, Nina Pooh ve John Ireland de oyna- maktadırlar. "Spartacus", herşeyden önce alışılmış spectacle'lerden değil- dir ve benzeri italyan filmleri, ya da Cecil B. De Mille âyarı bir film bek- leyenleri büyük bir rahatlıkla hayal kırıklığına uğratabilir. .. ve ötekiler istenin "Spartacus" dan sonra en ilgi çekici filmleri, Kazan'ın ge- cikmiş "Baby Doll—Taş Bebeğim"i, yine Douglas Sirk'in gecikmiş Erich Maria Remargue uyarlaması "A Ti- me To Love And A Time To Die— Ölmeyen Aşk" ı ve Orson Weiles'in "Touoh of Evli—Gölgedeki Adam'ı- dır. Kazan'ın filmografisinde son yap- tıklarıyla kıyaslandığında bayağı ö- nemsenen bir film niteliğindeki "Baby Doll—Taş Bebeğim" in konusu Gü- neydeki iki çiftçi aile arasında geç- mekte ve baş rollerinde Carrol Ba- ker, Karl Malden ve Eli Wallach oy- namaktadırlar. Fransız Yeni Dalga rejisörlerinin kalem bileyip yetiştikleri dergi olan "Cahier du Cinema" nın rejisör ola- rak göklere çıkardığı A. B. D. li Do- uglas Sirk'in ünlü romancı Erich Ma- ria Remargue'dan sinemaya aktar- dığı aynı adı taşıyan "A Time To Love And A Tüne To Die—Ölmeyen Aşk" gerçi Remargue'in romanları arasında zayıf sayılmaktadır oama. Sirk, elindeki oyunculardan gereğin- ce yararlanmasını bilmiş ve ortaya, ahım şahım olmamakla birlikte, ra- hat seyredilir bir film koymuştur. "A Time To Love And A Time Die— Ölmeyen Aşk" — "Sevmek ve Ölmek Zamanı" ya da "Ana Baba Günleri" diye adlandırmak varken şu "Ölme- yen Aşk" a bakın siz! — roman ola- rak Remargue'in yazarlık hayatı bo- yunca sürdüregeldiği ayni havayı bütünlemektedir. Remargue yine sa- vaşa karşıdır, yine insanların birbir- lerini sevmelerinden . yanadır, o yine bir savaş çerçevesi içinde savaşın acı- larından, kötülüklerinden söz etmek- tedir. Fransız Yeni Dalga rejisör ve tenkitçilerinin başarılı rejisör (o diye pek tuttukları Douglas Sirk, çok ta- bii olarak Remargue'in söylemek is- tedikleri, ya da ortaya attığı prob- lemiyle ilgili değildir. Sirki ilgilen- dren, cephe dönüşü gelen askerin yeni aşkı ile eskisi arasındaki boca" laması ve bir de öğretmeni rolünde yazarın, Erich Maria Remargue'm bizzat oyuncu olarak filmde rol al" maşıdır. Orson Wellesten sonra Türkçe adıyla "Gölgedeki oAdam" olan Welles'in "Touch of Evil" i listenin önemli filmlerinden biridir ama, Welles tutkunlarını, yine hayal kırıklığına uğratacak bir film olmak- tan öteye gidemiyecektir. Senaryosu- nu yazıp, rejisörlüğünü ve oyunculu- gunu yaptığı bu A. B. D. ürünü Wel- les filminde "sinemanın dâhi çocu- gu", eskileriyle kıyaslandığında (o ge- rileme belirtileri göstermektedir. A» ma yine buna karşılık, filmini sağ- lam bir sinema mimarisi, kof hikâ- yesini çeşitli inişler ve çıkışlarla se- yircisine rahat rahat seyrettirmek- tedir. Listede ayrıca Peter Ustinov'un 1962 ürünü "Billy Budd—Genç Kor- sanlar"ı, Stanley Donen"in "The Grass is Green— Yeşillikler (o Üstün- de"si, J. Lee Thomson'un 1958 ürünü "Ice Cold in Alex—Çölde Öldürücü Soğuklar" ı, David Miller'in "Back Street—Arka Sokak" ı ve Robert Mulligan'ın "The Great Impostor— Büyük Sahtekâr"ı da yer almakta- dır. AKİS/29
