2 Mart 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

DÜNYADA OLUP BİTENLER Irak Yeni liderler Artık Irakta ihtilâl bitmiştir. Bağ- dat sokaklarındaki silâhlı milis kuvvetleri yerlerini sokak satıcıları- na, günlük hayatı yaşayan halk ka- labalıklarına terketmiştir. Silâh ses- leri kesilmiş, barikatlar ortadan kaldırılmış, şehir o eski fakir ralı hüviyetine yeniden obürünmüş" tür. İhtilâli sakin ve ihtiyatlı bir şe- ilde karşılayan ıraklının gözleri şimdi yeni liderlerin üzerindedir. Yeni hükümet daha şimdiden et- rafının bu güçlüklerle başladığım hissetmektedir. sağlam bir politikaya bağlanması gereken meselelerden ilki, kürt is- yanıdır. İhtilâlin ilk günlerinde zım- ni bir anlaşmayla ateş kesen kürtle- rin uzun vadeli olarak itimadını, da- ha doğru bir ifadeyle, silâhlı omüca- deleye son vermesini osağlamak za- ruri bir hal almıştır. 1961 yılından beri Barzaninin liderliğinde savaşan I milyon kadar ıraklı kürdün dâva- sı, Irakın kuzeyinde muhtar bir kürt devleti kurabilmektir. Bunun için I- rak ordusunun bu araziden çekilme- sini, kendi bölgelerindeki petrol ku- yularının gelirim Irakla âdilâne öl- çüler içinde paylaşmayı ve Bağdatın politika değiştirmesi ihtimaline kar- şı bir kürt ordusuna sahip olmayı is- temektedirler. Kasım, kürtlerin taleplerini red- dederek silâhlı mücadeleyi tercih et- mişti. Fakat kuzey Iraka gönderdiği iki tümen bu meseleyi halletmeye kâ- fi gelmedi. Şimdi ıraklı liderler, kürt- lerim, teklifleri üzerinde düşünmenin mi, yoksa Kasımın yapamadığını i- şi sıkı tutarak, yapmanın ma daha akıllıca bir tercih olacağını hesapla- , Kürtlerle daha zordur. Çünkü böyle bir harp- te lraktaki ve dışarıdaki komünist- lerin Barzaniyi kuvvetle destekleye- ceklerine şüphe yoktur. İhtilâlden Önce komünistlerin, yapılan O bazı tahminlerin aksine, kürtleri destekle- medikleri bugün anlaşılmıştır. As- lında milliyetçi bir hareket olan kürt betmişti. Halbuki bugün durum ta- mamen aksidir Irak hükümeti için kürtlerle bir harbi göze almak ne kadar güç ise, kürt taleplerini de yerine getirmek o kadar tehlikeli bir iştir. (Kürtlere muhtariyet tanınması halinde içeri- deki Irak milliyetçileriyle dışarıda- ki arap milliyetçilerinin nasıl tepki gösterecekleri şimdiden kestirilemez. Zaten hükümetin de kürt talepleri- ne sempatiyle baktığını söylemek mümkün değildir. Bu talepler üze- rinde en azından büyük değişiklikler isteyeceği muhakkaktır. Kürt meselesi Barzaninin Kürt Demokrat Parti- si ile yeni rejimin liderleri oara- sında gayet dostane mesajlar alınıp verildiği ve Irak hükümet o sözcüsü bir anlaşma ümidinden bahsettiği halde, Kasım tarafından hapsedilen 5000 kürdün büyük bir çoğunluğu Yeni hükümet hiç hâlâ hapistedir. olmazsa iyi bir pazarlık konusu teş- kil edebilecek olan kürt mahkümla- rının bu durumunu devam ettirmek- te fayda görmektedir. manında hapsedilen bütün siyasi mahkümlar gibi onların da tahliye edileceğini ümid eden kürtler ise a- çıkça ifade etmedikleri bir kızgınlık içindedirler. Bununla beraber Irak hükümetiyle kürt meselesini ve ko- münistlerin durumunu görüşmek ü- zere Bağdata gelmiş olan kürt tem- silcileri şimdilik, hiç olmazsa bası- na yaptıkları beyanatlarında mute- dil bir lisan kullanmaya dikkat et- mektedirler. Geçenlerde kürt heye- tine başkanlık eden Telibani, Irak hükümetiyle yaptığı ilk temasların (AKİS - 106) AKİS/19