19 Ocak 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

Afrika ( Birliği gerektiğini ileri pah azınlıkların da içinde düşünülmesi sürdü. Bunları, bir ihtilâli zorunlu kılan sebepler olarak görmek mümkün de- ğildir. Bu durumda, akla, ihtilâli yapanların iktidara sahip olmak ar- zusuyla hareket ettikleri gelmektedir Fakat yapılan açıklamalarda bu ih- timal reddedilmektedir. . Askerlerin idareyi yeni bir sivil hükümete di - retmek niyetinde oldukları mıştır. ti kurmaları için yurt dışındaki si- yasi liderlere (o başvurulmuştur. İlk olarak eski Başbakanlardan ve To- go İlerici Partisi lideri Nicolas Gruntzky'den hükümeti Kurması is- tenildi. o Gruntzky, öldürülen Cum- hurbaşkanı Olimpio'nun kayınbira- deridir ve birkaç yıldan beri Togonun komşusu Dahomey de siyasi mülteci olarak bulunmaktadır. Gruntzky, teklife hemen müsbet bir cevap vermedi. Halkın desteğini elde edebilecek bir siyasi liderin bu- lunmasına çok önem veren ihtilâlci- ler, bunun üzerine, daha önce Ha- naya iltica etmiş olan Antoine Meat- chiyi bu göreve çağırdılar. Meatchi 27 yaşında, Fransada tahsil etmiş muhalefet liderlerinden birisidir. GGö- revi memnuniyetle kabul edeceğini bildirdi. Bu arada Gruntzky de ka- rarını değiştirdi, hükümeti kurmak üzere Dahomeyden o Togoya doğru hareket etti. İhtilâlciler, Gruntzky'- nin Başbakanlığını tercih ettiler. Arap saçı Togo ihtilâlinde Gananın bir rolü o- lup olmadığı meselesi henüz ay- dınlanmış değildir. e Fakat iki dev- let arasında süregelen gergin müna- sebeti bu konuda bazı şüpheler ya- ratmaktadır. Bu gerginliğin başlan- gıcı 1958 yılında bağımsızlığına oka- vuşan İngiliz Togosunun Ganaya il- tihak kararını verdiği tarihe kadar indirilebilir. Togonun fransız sömür- ge idaresi altında yaşıyan kısmı Ga- naya iltihak etmek niyetinde değil- di. Nitekim 1960 da bağımsızlığına kavuşunca bunu açıkça ilân etti. zamandan beri iki devlet arasında bir soğuk harp cereyan etmekteydi. Ganadan kaçan Nkrumah'm muhalif- leri Togoda yerleşerek faaliyetlerine devam edebiliyorlardı. Buna maka- bil Olympio ya karşı mücadele eden- ler de melce olarak Ganayı kullanı- yorlardı. Bu durumdan şikâyet eden Gana, bir ay kadar önce verdiği sert bir nota ile Nkrumah'ı öldürmek is- teyen Ganalı politikacıların Togoda üslenmelerine göz yumulmasını şid- detle protesto etmişti. Şimdilik. Togo ihtilâlinde ne de- receye kadar Gananın parmağı oldu- gu bilinmemektedir. Fakat yeni hü- kümetin takip edeceği dış politika ile bu meselenin de kısa zamanda aydınlanması mümkün olacaktır. Bu ihtilâl karşısında Batılı dev- letlerin tavrı pek müsbet olmadı. Es- ki Cumhurbaşkanı Olympio'nun Bir- leşik Amerika ve Fransa ile arası gayet iyi idi (Bu devletler de Olim- pio'yu, kendisine güvenilir bir lider olarak (görüyorlardı. / İngiltere ve Birleşik Amerika, ihtilâlcilerin Batı devletlerine cephe almayacaklarını a- r Olympio sert tepki gösterdiler. - Birleşik Amerika Dışiş- leri Bakanlığı, (o yayınladığı tebliğde hadiseden büyük üzüntü duydukları- nı ve Olympio'nun Afrikanın büyük liderlerinden O birisi olduğunu ifad' etti. İngiltere Dışişleri Bakanlığı ise daha ileri giderek, Cumhurbaşkanı nın öldürülmesini "cürum" olarak ve Bu sert çıkışlar karşı- idareciler bir açıklama yaparak Cumhurbaşkanının bir ka- za neticesinde öldürüldüğünü, ihti- lal plânında böyle bir hedef tesbit e dilmediğini söylemek sorunda kaldı- lar. Kongo Oyun bitti U Thant'ın hazırlayarak sahneye koyduğu oyun bu hafta içindi. Salı günü büyük bir başarı ile sona erdi. Katangaya bağlı Kohwezi'de kü- çük bir gazeteci grupu ile- bir basın toplantısı yapan Başkan Çombe, bek- lenen mesut sonu obizzat açıkladı Katanga, ayırıcı politikasına son ve- riyor; Kongo ile birleşmek için ge- reken kararları alacağını ilân ediyor- du. Çombe, basın toplantısına elinde- DÜNYADA OLUP BİTENLER ki Uç sayfalık beyanatı okuyarak başladı. Sesinde hiç bir Heyecan işa- reti yoktu.Önce, savaşın Katanga için ne kadar pahalıya mal olduğu- nu anlattı. Sonra Katangadaki ida- recilerle teması hiç bir zaman kay- betmediğini açıkladı. .Kongonun bir- leştirilmesi hakkındaki kararı kabi- nesine mensup Bakanlarla birlikte vermişti. Bu karardan Başbakan A- loula, Genel Sekreter U Thant, İn- giltere ve Belçika hükümetleri ile Fransa ve Birleşik Amerika oCum- hurbaşkanları hemen haberdar edil- misti. Başkan Çombe, Katanganın "yabancı kuvvetler menfaatine" Kon- go halkını bir felâkete mek için üzerine düşen görevi. yeri- ne getirdiğini açıklarken metni yavaş yavaş okumağa bir itina gösterdi. Çombenin Kongo ile birleşme konusunda aldığı kara- rın bir tek şartı vardı: Kendisinin, hükümeti üyelerinin ve emrinde ça- lışan bütün vazifelilerin, U Thant plâ- nı gereğince, affedilmeleri... Çombenin aldığı karar bütün dün- yada geniş bir memnuniyet yarattı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri U Thant, bu olay karşısında duydu- gu büyük sevinci açıklarken, merke- zi Kongo hükümeti adına Başbakan Adoula, Çombeninhayatınınteminat altına alındığını bildiriyordu. Şimdiki halde, Kongo hükümeti- nin temsilcileri, idareyi devralmak için Katangaya gelmeye ( başlamış- lardır. Uzun müddettenberi süregelen Kongo buhranının çözülmesiyle Bir- leşmiş Milletlerin prestiji biraz da- ha artmıştır. Böylece, gerektiği za- man duruma ciddiyetle müdahale et- me imkânına sahip bir milletlerarası organın sağlayabileceği faydalar bir defa daha anlaşılmıştır. Kazancın bu tarafı, Kongoda barışın sağlan- masından daha az önemli değildir. AKİS/23