19 Ocak 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

luk lie sİPRAŞ- k Rafinerilerin i kurulmasıyla birlik- te, yabancı şirketler Türkiyedeki fa- aliyetlerini arttırdılar. Geniş tevzi şebekeleri kurdular. Türk petrolünü dağıtan Petrol Ofisi, ellerindeki göz- le görülen ve görülmeyen korkunç imkânlar sayesinde oçok geride bı- raktılar. 1952 senesinde Petrol Ofis 353 bin, Mobiloil 279 bin 100, Shell 86 bin 300, British Petrolium 66 bin 300, Türk Petrol adını taşıyan ve şimdi Mobiloil ile iş yapan küçük bir şirket 45 bin 700 tonluk akarya- kıt satmaktaydılar. Yani piyasanın yüzde 42,5 im Petrol Ofis beslemek- teydi. Sekiz sene içinde Petrol Ofi- sin beslediği piyasa nisbeti yüzde 28,3 e düştü. Akaryakıt ihtiyacı 1952 de 830 bin 400 ton iken 1960'da I milyon 649 bin 500 tona yüksel- mişti. Buna rağmen Petrol Ofisin satışları ancak 467 bin 500 tona çı- kabildi. Mobiloil 481 bin 200 ton ol- du. Shell 224 bin 300 tona çıktı. Bri- tish Petrolium 172 bin 800 (on oldu. Türk Petrol bile 142 bin 400 tona yükseldi. (Petrol Ofisin piyasa kay- bı son iki sene içinde de devam etti. Nisbet bugün, yüzde 24 civarında- dır. Buna mukabil yabancı sirketler ilerlediler. Petrol (o Rafinerijini Bunun bir sebebi, devlet teşekkü- lü mahiyetindeki Petrol Ofisin bün- yesindeki (o aksaklıklardır "basiretli bir tüccar" edememişidir. o Simdi neral İhsan Miyanoğlunun sindeki Petrol Ofis, klâsik dev- let teşekküllerinin bütün rahatsız- lıklarıyla Oo malüldür. Ancak ikin- ci ve asıl önemli sebep, inanılmaz kudrete sahip petrol şirketlerinin türk piyasasına geniş ölçüde para dökmeleri,uzun vadeli yatırım yap- maları, gerektiğinde zarara çalışma- yı göze alabilmeleridir. . Bunların bol para harcıyarâk kurdukları bü- yük satış istasyonlarının sayısı her geçen gün artmaktadır. Bugün, iki buçuk milyon liraya çıkmış istasyon- lar vardır. Kudretli yabancı şirketlerle Pet- rol Ofisin mücadele imkânı yoktur. Meselâ geçen yıl British Petrolium Orta Doğudaki kazancını Türkiyede yatırım yapmaya tahsis etmiştir. Böylece, parasını İngiltereye çekti- ği takdirde vereceği (oyüksek vergi- den kurtulduğu gibi, uzun vadeli de olsa kendisine yeni kazanç Sahaları bulmaktadır. Diğer şirketler de ay- nı durumdadır. Simdi Petrol Ofis Batman ve İP- RAŞ'ın ürünlerini Oo dağıtmaktadır. YURTTA OLUP BİTENLER Petrol Dairesi Adam Smih! Ruhun şâd olsun! ATAŞın sahibi olan Mobiloil, (Shell ve British Petrolium ise kendi ürün- lerini o satmaktadırlar. o Türkiyenin bugünkü ham petrol ihtiyacı 2,5 mil- yon ton, sadece ATAŞ ın kapasitesi ise 3 milyon 200 bin tondur. Bu de- mektir ki ATAŞ, yani Mobiloil, Shell ve B. P. kendi ham petrolleri- ni Mersine getirebilirler, orada işler- ler, mükemmel tevzi teşkilâtıyla bü- tün Türkiyenin ihtiyacını karşılaya- bilirler. O takdirde Türkiye Petrol- leri T. A. Ş. ne türk petrol kaynak- larını, yani okuyuları kapatmaktan başka iş kalmayacaktır. Türkiye Petrolleri T. A. Ş. bu va- siyet karşısındadır ki alarm zillerini çalmak mecburiyetini duydu. e mek lâzımdır ki Türkiye, 1962 y lında kendi kaynaklarından Ml milyon tonluk ham petrol ihtiyacını karşılamıştır. Mersine ham petro- lün tonu" CIF olarak o 16.71 dolara geldiğine göre bu, o sekizbuçuk mil- yon dolarlık bir faydalanma demek- tir. 5 Yıllık Plânın sonunda, aşağı yukarı 5 milyon tonluk ham petrol ihtiyacının 2 milyon tonu kendi kay- naklarımızdan karşılanacaktır ki bu 88 milyon dolar demektir. Ya- bancı şirketler bu kaynaklan kuru- tabildikleri takdirde, Türkiyeye M* nede 33 milyon dolarlık fasla ham petrol satabileceklerdir. Rakamların azameti, şu sırada başlamış bulunan Petrol Gerillasının hem mahiyetini, hem de silâhlarını gözler önüne sermeye yetecektir. İhsan Mizanoğlu Jete karşı, kağnı