5 Ocak 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

DÜNYADA OLUP BİTENLER Kongo Silâh sesleri "Bir müddetten beri Birleşmiş Mil- letlere mensup askeri birliklerin kontrolü altındaki Kongoda silâhlı mücadeleye son verilmiş, uzun vade- li bir barışın ilk adımını teşkil etmek üzere taraflar arasında bir anlaşma- ya da varılmıştı. Bu anlaşma, Katan- ga ile Kongo arasındaki münasebet- leri, birliğin kurulmasını teşvik edici istikamette düzenlemek arzusuyla hazırlanmıştı. Bu maksatla Katan- ganın, gelirlerinin bir kısmını Kon- godaki merkezi hükümetle paylaşma- sı hakkında bir hüküm de konulmuş- tu. Fakat .Çombe, anlaşmanın yapıl- dığı günden bu yana, gelirlerin pay- laşılması konusunda hiç bir ciddi a- dım atmadı. Belçika ile Fransanın tasvip edici sükütları, Çombenin bu maddeyi ihmal etmesine yardımcı ol* da. Böylece, Katanga ile merkezi Kongo hükümetinin birleşmesi ümi- di epeyce uzak bir ihtimal halini al- dı. Netice olarak, Kongo meselesi, yeniden ele alınıp halledilmesi gere- ken bir mesele haline geldi. İşte bu sırada, geçen haftanın so- nuna doğru, bu ihtilaflı konunun ye- ni bir çözüme bağlanmasına çok el- verişli bir fırsat ortaya çıktı. Katan- ga jandarmaları, Birleşmiş Milletler kuvvetlerine karşı ateş açtılar. Tabii, Birleşmiş Milletler Kuvveti de buna mukabele etmekte gecikmedi. Böy- lece iki taraf arasındaki o çarpışma- lar yeniden başlamış oldu. Bu çarpış- malar sonucunda Katanganin statü- sünde önemli değişmeler olacağı, bu arada Kongo ile birleşme konusunda ciddi adımlar atılacağı tahmin edile- bilir. İki günlük bir mücadele sonunda Birleşmiş Milletler oinzibat kuvveti, Katanganın başlıca kilit mevkilerini ele geçirdi. Milli Banka, Çombenin sarayı» kuvvet kumandanlıkları o sü- ratle teslim oldular. Başkan Çombe, Güney Rodezyanın başkenti Salisbu- ry'ye kaçtı. Birleşmiş Milletlere ait isveç jet uçakları, Katanga hava Ku vetlerini hemen hemen tamamen imha e Kongodaki B. M. kuvvetlerinin Ganalı kumandanı Robert K. A, Gar- diner, B. M. in geçen defaki hatasını şimdi tekrar etmiyeceğini bildirdi. O- na göre bu hata, bir ateş-kes anlaş- ması yaparak Çombenin kuvvetlerini toplamasına imkân verilmesinden ibaretti. Gardiner: " — U Thant plânının -bu plân Kongonun birleştirilmesi için hazır- lanılmıştır. Katanganın zengin ma- den gelirlerini Kongo ile paylaşması- nı ve silâhlı kuvvetlerini (oKongoya devretmesini derpiş etmektedir- tat- bikatı sağlanıncaya kadar, mücade- le etmeye kalkıştıkları her yerde on- ları önleyeceğiz" dedi. Bu arada Kongo merkezi hükü- met Savunma Bakanı bir bildiri ya- yımlayarak, Katanga Ordusu men- subu subay, assubay ve erleri Milli Kongo Ordusu saflarına davet etti. Aynı şekilde B. M, tarafından yapı- lan bir radyo yayınında Katanganın 18 bin kişilik Polis kuvvetinden Çom- beyi terketmeleri ve Kongonun par- çalanmasını sağlamak isteyen o "ya- bancı menfaatçiler"e karşı savaşma- ları istendi. Radyo, yabancı menfa- atçilerin kimler olduğunu söylemedi, fakat Katanganın fevkalâde zengin maden yataklarından onların istifa- de etmeye çalıştıklarını ifade etti. Radyo B. M. kuvveti hakkında da şunları belirtti: — B. kuvvetleri, her ne şe- Kilde olursa olsun, size bir zarar vermek niyetinde değildir. Aksine, güçlükleri halletmekte memleketi- nize yardım etmek üzere buraya gel- mişlerdir. Sizin de amacınız bütün Kongoyu kurtarmak olduğuna göre. onlara katılımı." Çombenin sonu B. M. kuvvetlerinin Katangada du- ruma hâkim olmaları üzerine il- gili, büyük devletler hemen harekete geçtiler, İngiltere B. M. deki başde- legesine U Thant ile temasa geçmeli ve ateş kesilmesini sağlaması konu* sunda talimat verdi, İngiltereden sonra Paul Henri Spaak' ın Belçikası da teşebbüse seçti, Bu konuda bir basın toplantısı yapan B. M. deki da- imi Belçika heyeti sözcüsü, olayı Ge- nel Sekreter nezdinde protesto etmek üzere talimat aldığını açıkladı. Söz- cü Belçikanın bu meseledeki görü- şünde bir değişildik olmadığını, Ka- tanganın Kongo camiası içinde yer almasının, ancak barışçı yollarla sağ- lanması gerektiğine inanmakta de- vam ettiğini ifade etti. Tabii bu, işi çıkmaza sürmekten başka bir şey değildi. Nitekim U Thant, Kongoda- i B. M. kuvvetleri kumandanı Ro- bert Gardiner'e gönderdiği tebrik me- sajında, askeri kuvvete (başvurmak zorunda kaldıkları için üzüntülerini belirtti ve "Bu tedafüi harekete giri- şip girişmemek bizim elimizde değil- di, buna mecbur kaldık. oElizabeth- Paul H. Spaak bir toplantıda Açıkgözün biri AKİS/27