23 Temmuz 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 32

Tİ YATR 0 Brüksel Belçika Tiyatrosu Mitetlerarası buluşmaların, toplan tıların Batı Avrupadaki en önem” li merkezlerinden biri haline gelen Brüksel, tiyatro bakımından, sâde- ce 310 kilometre güney - batısındaki Parisin bir parçası gibidir. Sokaklar da, duvar afişlerinde sık sık tanın mış Fransız topluluklarının oyunları” nı okursunuz. 8-9 milyonluk müfusu- nun 4, 44'ü Fransız diliyle konuşan Belçika için bundan daha tabii bir şey de olamaz. Onun için Kültür Vakfının 5. yıllık kongresine katılmak üzere Brüksele giden Türk delegeleri, Paris modeli afiş kulele- rinde, tanınmış Fransız aktör - ya” zarı Robert Thomas'nın, kendi yaz” dığı “Dolap” piyesini küçük bir trupla, Brükselde oynamakta oldu” gunu bildiren afişleri görünce buna pek şaşmadılar. Brüksel 1 milyonluk bir şehirdir. Eskiyle yeninin Cermen medeniyetiy- le Lâtin medeniyetinin en güzel taraf” larını kendinde toplayan bu 1 milyon” luk tertemiz şehrin kültürle endüst- sanatla ticareti incelikle mezce- den çok medeni bir çehresi var, Ti- yatro, bu medeni çehrenin kültürle aydınlanmış en Zeki ve sevimli ifa- delerinden biridir, Fransıa tiyatrosunun kuvvetli te- siri, hattâ hakimiyeti altında geliş" Belçika tiyatrosu” nun Maurice Maeterlinck gibi büyük ustaları var, Hemen bütün eserleri, sembolizm çağında, Fransada sahne- ye konulup oynanmış olmakla bs raber, Belçikalılar Maeterlinck'i ye- tiştirdikleri en büyük tiyatro Şaiii olarak anarlar, Hatta bu yıl, Eylül başında, doğumunun 100. yıldönümü münasebetiyle, Gand Üniversitesin- de, milletlerarası bir kollokyum ter- tiplemeğe hazırlanmaktadırlar. Bel çikanın tiyatro alanında ün salmış başka kalemleri de vardır, Bunların başında, sahne için de meni olan, şair Emile Verharen (1855 - 1916) gelir. Sonra, azçok ei sayılan, Meşaleler” yazarı Henry Kistema- eckers (1872 - 1938) var, “Matmazel Beulemans'ın Evlenmesi"'ni yazmış 0 lan Frantz Fonson'ia Fermand Wic- heler var, nihayet Belçika tiyatrosu” na yenilik getirmiş olan Fernand Crommelynek ile Michel de Ghelde- rode var. Bunlar, şönretleri Belçika sıhırlarını aşmış, bütün dünyaya ya” yılmış olan Belçikalı sair ve yazar” lardır, Belçika Milli Tiyatrosunun c- serlerini oynadığı, henüz oyunları bi- AKİS, 28 TEMMUZ 1963 Ze kadar yayılmamış, daha kim bilir me çok değerli yazarları var.., Milli sahne Uzun zaman özel teşebbüsün gay” retleriyle varlığını devam ettir- miş olan Belçika tiyatrosu milli bir sahneye ancak İkinci Dünya Sa vaşından sonra, 1945 de kavuşabil- miştir, O tarihte Kral Naibi Prens Charles, Milli Eğitim Bakanının tek- lifi üzerine, Belçika Milli Tiyatrosu- nu tesis eden kararnameyi, çıkarmış, Milli Tiyatrosunun başına da, Belçi- kalı ünlü sanat ve tiyatro adamı Jacpues Huisman'ı getirmiştir. Fa” kat kurulan Milli Tiyatronun heniz bir binası bile yoktu, Onun için Bel- çika Milli Tiyatrosu, tam iki yıl Brükselin eski tiyatrolarında, şehirlerinde temsiller vermek Zorun” da kalmış, 1947'den itibaren de R& 85- mağaza ile 155 apartman daire“ sini ve 600 iş bürosunu içine alan “Milletlerarası Merkez” blokunun bir parçasıdır. Yeni Milli Tiyatro bina” sının iki sahnesi ve salonu var: biri 786, öbürü 300 seyirci alıyor. Bina” nın en önemli özelliği, her seyirci” mimarinin güzel örneklerinden olan bu salonlar, Milli Tiyatro sa” natçılarıyla sıkı işbirliği halinde ça- lışmış sanat ve teknik adamlarının tiyatro sevgisinden doğmuş ve birkaç yıl içinde gerçekleştirilmiş eserler- dir, İnsan bu güzel binayı gezerken yirmi yıla yakın bir zamandanberi hâlâ bitirilemeyen İstanbul Operası inşaatını acı acı hatırlıyor, Bazı rakamlar... BP Milli Tiyatrosu, son 15 yıl çinde, 16'sı yerli olmak üzete, neye konulmuştur. 27 tanesi Paristen Viyana Sahnesinde “Raşomon” Her yiğidin yoğurt yiyişi sidence tiyatrosuna (o yerleşebilmiş” tir, Belçika Milli Tiyatrosu, modern tesislerden ve imkânlardan mahrum olan bu eski binada tam onbeş yıl kalmıştır. Çalışmalarına yön veren Jacgueg Huisman, aslında elektrik mühendisidir, Ama Brüksel Üniver- sitesinden mühendislik diplomasını aldığı yıl, 1935 de, “Comödiens Rou- tiers Belges” amatör topluluğunu kurmuş, bu toplulukta Jacgues Co- peau ve Löon Chancerel gibi Fransız animatörlerinin sanat ilkelerini tat- bik etmiş, bir tiyatro gönüllüsüdür. Belçika Milli Tiyatrosu varlığını bu” gün onun ve etrafına topladığı bir a“ vuç sanat fedaisinin kahramanca ça- lışmalarıma borçludur. Belçika Milli Tiyatrosu, şimdi, yep- yeni bir binaya sahibolmuştur. 1962 yılının başlarında tamamlanmış olan yeni Milli Tiyatro binası, eski kuzey garının bulunduğu yerde kurulan ve önce Fransız diliyle Brükselde oynan” mış, 37 tanesi de Belçikada ilk defa sahneye çıkarılmıştır. Milli Tiyatro" nun oynadığı klâsikler şunlardır: Mo“ löre, Beaumarchais, Marivaux, Mus- set, Shakespeare, Sheridan, Sophok- les vs., Modern yazarlar arasında da şu adlar başta geliyor : Giraudoux Montherlant, Anouilh, Eliot Morgan, Shaw, Miller, O'Neil, Ugo Betti, Pi- randello, Brecht. Onbeş yılda Belçika Milli Tiyat- rosu 6759 temsil vermiş, bu temsil- leri 4 milyon 559 bin 600 seyirci gör müştür, Belçika içinde ve dışında tem” sil verilen şehirlerin sayısı ise 137'yi bulmuştur, Statüsüne göre, Milli Ti- yatronun bellibaşlı ödevleri şunlar- dır: Üstün seviyede sanat temsilleri vermek ve bu temsilleri (memleket ölçüsünde, her sınıf halka kadar yaymak, yabancı memleketlerde ve- rilecek temsillerle milli prestije hiz” met etmek, yılda en az - 200'ü Brük- 33