7 Mayıs 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

F E Feza Başarısız gayretler Nisanın 22. ünü Amerikalılar Cape Canaveral feza denemeleri İstasyonundan bir Atlas-Agena ro- keti fırlattılar. Geçen Ocak ayında aya doğru yola çıkarılan ve ayın dünyadan görünmeyen arka yüzünün televizyonla fotoğraflarını çekmek üzere gerekli optik-elektronik teçhi- zatla yüklü bulunan RANGER-ILI, roketin ateşleme mekanizmasına ku- manda eden cihazların hatası yüzün- den normalden fazla hızlandığı için, aslında ay yüzüne 5 bin kilometre mesafeden geçip fotoğraflar çekece- ği yerde, tam 35 bin kilometre ufak- tan geçmiş, bu sebeple çekip dünya- ya gönderdiği fotoğraflar istenilen şekilde net ve detaylı olmamıştır. Üs- telik Ranger-Ill, ayın bir peyki ola- rak onun çevresinde harekete başla- yacağına, kazandığı fazla hız yüzün- den ayın çekiminden kurtularak gü- neş sisteminde bir gezegen hâline gelmiştir. Evvelki hafta yapılan denemenin bu yönden önemi büyüktür. Ameri- kalılar o denemedeki o başarısızlığın sebeplerini araştırmışlar, roketin a- teşleme, durdurma ve bilhassa gü- düm kontrolü teçhizatını yeniden gözden geçirmişlerdir. Bu sefer ro- ketin ucunda fırlatılan Ranger-IV'ün ay yüzüne mutlaka erişeceği, görevi- ni de başarıyla yapacağı muhakkak sayılıyordu. o Üstelik Ranger-IVe yükletilen görevler (o evvelkinden de fazlaydı. 350 kilogramlık tifliğini ölçecekti. Ayrıca peykin 125 kilogram, ağırlığında bir kapsülü bu- lunmaktaydı ki, esas gövde ayın ü- zerine doğru düşerken bu kapsül kendi kendisini saatte S bin kilomet- relik hızla ay yüzeyine çarpmaktan ve parçalanmaktan koruyacak şekil- de hız azaltıcı fren roketleriyle omü- cehhez olup, ay yüzüne ancak saat- te 250 kilometrelik bir hızla çarpa- caktı. Bu çarpmaya karsı da önce- den tedbir alındığı için darbenin tesi- riyle aletlerin bozulmayıp bilâkis üç ay süreyle aydan yeryüzüne o çeşitli bilgiler göndermesi bekleniyordu. 'Ranger-IV'un yerle ay arasında- ki 870 bin kilometrelik mesafeyi 66 saatte alacağı hesaplanmıştı. Bu u- zun yolculuk sırasında önce otoma- tik stabilizatörler yardımıyla iki yan- daki kanat şeklinde güneş batarya- ları güneşe çevrilecek, bu sırada yük- sek tevcih kabiliyetini haiz bir veri- ci anteni dünyaya doğrultulacak, se- yahatin son 10 saati sırasında yak- AKİS 7 MAYIS 1962 N da toplanan bilgiler yeryüzüne ulaş- tırılacaktı. Bu sırada yörünge radar yardımıyla kontrol edilerek, görüle- cek sapmalar ufak kumanda roketle- riyle düzeltilecekti. İşte böylece tasarlanan © yolculuk, evvelki hafta pazartesi günü o başla- yıp perşembe günü sonuçlandı. Tam 64 saatte ayın yüzeyine varan Ran- ger-IV'ün, ne yazık ki, hareketinden kısa bir süre sonra telsiz vericisinde arıza olduğu için gönderdiği sinyal- lerin yeryüzünden alınması oimkân- sız hâle geldi. Mamafih gerek Ame- rikadaki, gerekse İngilterede Jodrell Bank'daki dev radyo teleskoplar yar- dımıyla Ranger-IV'ün gövdesi o izlen- di ve ay yüzeyine beklendiği şekil- de çarptığı tesbit edildi. Dökülen milyonlar Amerikan hükümeti -Kongrenin do tesiriyle - yalnız ay konusundaki feza araştırmaları için tam 150 mil- yon dolar harcamağı o planlamıştır. Bu miktar NASA'nın -Amerikan Fe- za ve Havacılık İdaresi- 1962 yılında harcayacağı paranın Onda birinden fazladır. Bu muazzam meblâğın 65 milyon doları ise oORanger projesine harcanacaktır. Önceleri, bu yıl için- de üç deneme yapılması kararlaştı- rılmışken, önceki ve şimdiki iki de- nemenin başarısızlıkla (karşılaşması üzerine deneme sayısının arttırılma- çoğaltıl- sı -dolayısiyle masrafların ması- da düşünülmektedir. Birleşik Amerika, geride bıraktı- gımız hafta içinde odiğer bir peyk Bu peyk MİDAS -güdümlü mermi hücumlarını haber verme sis- temi- serisindendi. Bu çalışmalar ar- tık tamamen gizli tutulmaktadır. A- merika Savunma Bakanlığı bütçe- sinden doğrudan doğruya finansma- m yapılan bu proje için yıl sonuna kadar 201 milyon dolar harcanacak- tır. o Projenin gayesi, Doğu bloku memleketlerindeki üslerden fırlatıla- cak güdümlü mermileri atıldığı an- da haber vermektir. Coğrafi durumu gereğince (o bugün Kuzey Amerikanın, bilhassa (Kuzey Kutbu bölgesindeki üslerden, yahut Atlatikte veya Pasifikte gizlenmiş denizaltılardan (atılacak güdümlü mermilerden korkusu olabilir. o Bu- günkü roket tekniği ve üslerle hedef- ler arasındaki omesafeler obakımın- dan diğer ihtimaller, ihmâl edilme- mekle beraber, pek de önemli değil- dir Diğer taraftan Sovyetlerin de boş durmadıkları görülmektedir. sa son günlerde fırlattıkları da değerli bilgiler topladıktan son- ra tekrar yeryüzüne o indirilmesi de göstermektedir ki, Ruslar yakın ge- lecekte aya hayvanlar ve hattâ in- sanlar göndermek üzere hazırlık yap- maktadırlar. Esasen geçen yıl yap- tıkları bir seri atom denemesi gibi, daha çok halk oyunu heyecanlandı- racak, propaganda değeri büyük de- nemeler onların politikası icabından- dır. Ranger-IIl'ü gösterir şema "Arzdan Aya seyahat?"