1 Eylül 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26
MUSİKİ İ Festivaller Salzburg'da “modern”ler İlhan K. (Baleburg - Aguat'os.. Mimaroğlu yazıy b alzburg festivalinin programları- ruhafazakâr zihniyet hâkiım. hı'nııncı asır eserlerinin icra edildiği pek nâdir. Bunların da çoğu, “yirmin- Ci asır eseri” sayılmıya lâyık olmı- yan, gerici besteler. Piyanist Glenn Gould'un programına bır Schoenberg koyması gı.bi istisnalar yok denecek a . Bu b Salzburg, bir musiki şehri olarak ta.şıdığı bütün ehemmiyete rağmen, günümüzün mu- sikisini a&qettırmesı ba.kmımdan bir Parisin, bir New Yoxk 'un, yahut bir Darmstadt ın karakter New rk Filâ ber, Beı'nstem ve Şostakoviç olsun, Heimo Erbse'nin dünyada ilk icrası yapılan “Julietta” operası olsun, Fr- anz Schmidt'in “Das Buch mit sieben Siegeln” oratoryosu olsun, Yirminci asır musikisini temsil eden eserler değil, ”Jdîietta"vı tenkidç“ler yerin dibine batırdı akat şunu belirt- dibine batıı'dııar l'a.kat şunu *ent- mek gerekir ki davranışların, muha- fazakâr görüşler değil, baştırısız bir eserin verebileceği infial ayarladı. Sehmiadt'in oratoryosu ise, Yirminci asır musikisiyle uzak yakın hicbir alâkası bulunmıyan, Ondokuzuncu a- sır ölcülerine vurulduğunda da hiçbir ehemmiyet taşımadığı ortaya çıkan, Dimitri Mitropulos idaresindeki Vi- yana Filârmoni Orkestrasının ve ta- rihi “Singverein der Geselleschaft der Musikfreunde” korosunun, Hilde Anton Dermota, —Walter Berry gibi seckin solistlerin Vayret- lerini boşa cıkartan bir ese Kemancı Wolfgang Schneiderhan'- m, proğramı Mozart, Beethoven, Sc- hübert ve Brahms sonatlarından mey- dana gelen resitali. bu büyük keman- eıdan beklenenlerin gerçekleştiği bir konser oldu. Mozart ve Schubert'in serin musikisi, Beethoven ve Brahms'- ım taşkınlıklarına kıyasla, kemancı- nın mizacına, daha uygundu. Resital her bakımdan tatmin edici olamadıy- sa bunun başlıca sebebi piyanist Carl Seeman'ın erbeder çalışıydı. Tat- min edici olmakt'm cok uzak bir kon- sor de, Strasbourg Katedrali Koro- unun köngeriydi. Alelâde, üstelik iyi rnlı mamış bir koro, Abb& Alphonse Hoch'un şahsivetsiz, heyecansız ida- resi, Camerata Academica orkestra- sının falsolu çalışı, ancak romantik eserlerde başarı gösterebilen ve 'ba- y Fransız musiki anlayışı hakkında hiç de müsbet bir fikir ver- miyordu. VUAKİS, 1 EYLÜL' 1959 Salzburg'da “Aydaki Duuya” Reinhardt âismine yeni bir şeref Operalar aBİzburg 1959 festivalinin temsilleri, umumiyetle den daha yüksek başındı Richard SehiWweigsame-Frau” - “Sessiz Kadın” perası gelmektedir. “SŞessiz Kadın” Richard Strauss'un tanınmış operâ- ları ârasında değildir. Bunun sebebi, opera , konserler- alitededir. Bunların Strauss'un “Die egerin librettosunu yazan Stefan Zweig'in yahudi olmasıdır. Nazi ha- boyunca, haddini bilen hiç kinliyeti kimse bu eserin adını ağzına alma- miş, Strauss'un Alman biyografları bu operadan bahsetmemeyiçtercih et- mişlerdi. “Sessiz Kadın”ın Ben Jon- Bon'dan alınmış kizinci asır “îtrauss un musikisi, yük besteci yapan b lerine rağmen, komik unsuru akset- tirememekte, bu yüzden “Sessiz Ka- dın” bir “Salome”'den veya bir “Hlektra'dan ayrı bir karaktere sa- hıp olamamaktadır. Ne var ki ese- vin Salzburg'daki icrası, musiki ile ti- yatronun tam' bir uyuşma halinde b'rleşmesi olmuştur. Günther Reünert eğeri usta bir' tiyatro rejisörü davra- nışıyla sahneye ioymuş, başta Hans Hotter olmak Üzere bütün oyuncular mükemmel birer şarkıcı-aktör olarak vazifelerini yerine getirmişler. orkest- ra, şefi, Karl Böhm munkal bhthnlu- Üü ol canlı, sürükleyici bir ; toplu icra cıkm.ı——:mı sağlamıştır, #“Sessiz Kadın” yanında Salzburg Festivaline bu vıl seçkinliğini veren della Mevzuu gene klâsik asır komedisi olan “Aydaki Dünya”, zengin bir ihtiyarın kızlarıyla evlen- mek istiyen — delikanlıların, ihtiyarı kandırmak için ona aya. gittiği inti- baıhi vermek maksadiyle çevirdikleri oyunları anlatıyor. Eserin Salzburg temsilinin bir hususiyeti, Georg Rein- hardt'ın -Max Reinhard'la akrabalığı yoktur- mizansenidir; eser getek mü- siki, gerekse tiyatro bakımından mMmüÜ- kemmel 'bir icraya kavuşmuş, buni- danbaşka Haydn operalarının daha sık oynanması lüzumunu ispat etmiş- tir. Salzburg'da iki Türk ; alzburg şehri, festivali yanında, yıl boyunca çeşitli sanat hareket- lerine sahne olmaktadır. Devamlı ©- larak verilen konserler ve opera tem- silleri yanında, yazın, tanınmış Öğre- ticilerin “dersler verdikleri kurslar, dünyanın her yerinden bircok öğren- ciyi Salzburg'a çekmektedir. Bunlar arasında, bilhassa alâka çeken, Oskar Kokoschke'nın öğretmenlik yaptığı resim kursu ve Mozarteum'da yapı- lan musiki kurslarıdır. Mozarteum'un Milletlerarası Yaz Akademisinde bir de orkestra şefliği kursu vardır. Bu kursun iki öğretme- ni Erich Leinsdorf ile Gerhard Wim- berger'dir. Kursun cçeşitli mılletlerden Gevamlıları arasında iki de Türk vi dır: Cumhurbaşkanlığı Orkestraaı Başkemancısı Sedat Hdiz ile İstanbul Şehir Orkestrası yardımcı #efi e- mirhan Altuğ.. İkisi de. Salzburg'daki öğretmenlifi dışında New York Şehir Operası Musiki İdareciliğini yapan Erich Leinsdorf gibi değerli bir şefin yanında şeflik eğitimlerine devam et- mektedirler, Festival konserleri ya- de kimlerin sönüp gideceğini, kimle- rin başarmya ulaşacağını: kestirmek, dinleyiciler için zevkli bir meşğgale olmaktadır. 21
