18 Nisan 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

İKTİSADİ Mecburi zam G eçen haftanın ortasında — pancar fiyatlarına yapılan yüzde 33 nis- betindeki zam kimseyi şaşırtmadı. Zam, çoktan beri bekleniyordu. Zira pancar ziraati kârlı bir is olmaktan çıkmıştı. Müstahsil pancar ekmeme- yi düşünüyordu. Nitekim 1957 yılına nazaran 1958'de. o tarihe kadar her yıl hızla artan pancar ekimi 4743,1 hektar -yüzde 3.3 nisbetinde- az ol- Türkiye Şeker Fabrikaları A. Ş. nin 1958 yılı faaliyetine ait — İdare Meclisi raporu bu azalmayı "çeltik ve şair rakip mahsullerde pancar fi- yatına göre aleyhteki fiyat tezahür- leri diğer bir kısım fabrikalarda da noksan ekim yapılmasına sebep ol- muştur" cümlesiyle ifade etmektedir. " ancara zam şehirlerde, — şeker rifesinde biraz telâş yarattı. ye Şeker Fabrikaları A. Ş. n saplarının tetkiki, ilk bakışta böyle bir zamma lüzum olmadığı intibaını uyandırmaktadır. Filhakika panca- ra yapılan kilo başına 3 kuruş zam ve diğer primlerdeki çok ufak yük- selmenin mali portesi 100 milyonu aşmamaktadır. Halbuki seker fiyatı- na yapılan 1 lira zam, şirkete yılda 300 milyon lira munzam gelir temin etmektedir. Gerçi Türkiye Şeker Fabrikası A. S. —nin şu veya bu k. lem altında Merkez Bankasına bır hayli borcu gözükmektedir. Ama ne de pancar fıyatlarının yukseltıl— mesinden sonra, şekere zam yapıl- ması bir zaruret halinde gözükme- mektedir. İhracat Rekoru! hracatımız son aylarda ya- bancı dostlarımıza bile endi- şe verici bir şekilde azalır ve altın hesabıyla Balkan Harbi yıllarındaki seviyenin dahi al- tına düşerken başını kuma gömme üstadı Zafer - Bak: 12 Nisan 1959 Pazar, sayfa 1 - "İhracat Rekora" diye başlık atabilmektedir! Ama insafla düşünülürse, Zafere kızmamak lâzım gelir. Zira daha birkaç gün önce Ticaret Bakanı Hay- rettin Erkmen de "İhracatımı- zın seyri memnuniyet — verici- dir" dememış miydi? " m tebessüm edince cemaat, elbette böyle kahkaha- lar savuracaktır ve asıl rekor, bu zihniyeti ihraç edebildiğimiz gün kırılacaktır 20 VE MALİ Yüksel ki yerin... Y ksek irtifalardaki — hava tazyikinin hafızalardaki ra- kamlar üzerinde şişiricı bir te- sir yapıp yapmadığını ilim a- damları araştırsalar yeridir. Hava yolu ile Amerikaya giden Fatin Rüştü Zorlu. Detroit İk- tisat Kulübünde bakın ne di- "Ekılmış arazi yüzde 100 artmış, hububat ıstıhsalınde en kurak senede bile 1950 yo na- zaran yüzde 110 nisbetinde bir artış kaydedilmiştir". Sayın Zorlunun resmi ista- tistiklerde bütün ekilen saha- ların yüzde 46, hububat ekili sahaların ise yüzde 50 arttığı- nın, hububat istihsalinde de de 1950 ye nazaran en kura yıldaki artışın ancak yüzde 21 olduğunun yazılı bulunduğunu ve Amerikalıların elinde bizim resmi istatistiklerden bol bol mevcut olduğunu (elbette bil- mektedir. Şu halde Sıra buğdayda P amuktan sonra zam sırası buğ- daya gelmektedir. Haziranda buğ- day fiyatlarına zam yapılması kaçı— nılmaz bir zaruret olara orta çıkmıştır. AKİS'in muhtelif Vesıle— lerle belirttiği gibi, ul- leri Ofisinin buğda larını 40 kuruştan tutmasına imkân yoktur. Yalnız buğdaya zam, gerek portesi, gerek ekmek tîyatlarına in'- ikâsı yüzünden çetin meseleler or- taya çıkarmaktadır. Hükümet köy- lüyü memnun ederken, şehirliyi te- dirgin etmemek ve 1st1krar polıtı— kasını tehlikeye atmamak gibi so erece çapraşık meselelerı halletmek zorundadır. Hele mlar dolayısile bir taşla iki kuş vurup ara seçim- lerine gitmek kararından henüz ca- yılmadıysa... Kalkınma Uyuyan fabrikalar Seker Fabrikaları Anonim Şirketi- dar gelişi güzel seçildiği hakikatini bir kere daha gözlerin önüne serdi. Bunu anlamak için fabrikaların yıl- k Eskişehir, Turhal, rak 150 gün çalıştıkları halde, dört yeni fabrika -Elâzığ, Erzıncan Er- zurum, Malatya, ancak 168 gün ça- lışmıştır. Bilhassa Elâzığ fabrikası yılda 25 günlük çalışmasıyla beynel- milel bir istirahat rekoru kırmakta- SAHADA dır. Çalışma temposundaki bu fark, tabii fabrikaların çeker istihsalinde de gürülmektedir. Eski dört fabrika 1058 de 139 bin ton seker istihsal et- tikleri halde yeni dört fabrikanın is- tihsali ancak 26 milyon tona yüksel- mektedir. alışma tempoları ve istihsal miktarları arasındaki bu muazzam fark hiç bir tevil kapısı bırakma- maktadır: 4 yeni fabrika, seçim fab- rikalarıdır. Mamafih 4 Ağustos kararlarından bu yana Şeker Fabrikaları Anonim Şirketinde bir toparlanma — gayreti görülmektedir. "Hükümetimizin, ge- rek memleketimizin ekonomisi bakı- mından haiz olduğu büyük ehemmi- yeti dolayısile ve gerek yukarıda i- zah ettiğimiz istihlâk artışını karşı- lamak gayesiyle şeker sanayiinin daha üç şeker fabrikasıyla takviye- sini karar altına alarak, Ankara, A- dana ve Kastamonuda birer fabrika- nın kurulması hakkında şırketimize ereklı direktifler verdıgı mle- gözden geçirilmiştir. lığının da tasvip ettiği karara göre, yerleri direktifle tesbit eden An- kara ve Kastamonu fabrikalarının inşası geciktirilecektir. Hele Adana fabrikasının tesisinden belki de vaz- geçilecektir. Ankara ve Kastamonu fabrikalarının isletmeye 1961 yılını bulacaktır. kası için ise, kışlık pancar yetişti- rilmesi denemelerıne kati bir netice alabilmek gayesiyle asgari üç sene daha devam edilecektir Bunun dışında fabrikaların kurul- ması için ecnebi firmalarca istenen Koordinasyon! Haber muteber Zaferın 8 Ni- san 1959 ta çıktığı için, "maksa la uydurulmuş”" olması tehlike- sini hiç aklımıza getirmeden gönül rahatlığı —ile sütunları- mıza aktarıyoruz: "Gelen mallardan bir kısmı- nın kota numaralarıyla güm- rük numaralarının biribirini tutmaması karşısında Ticaret Vekâleti, ihtilâfları uzun ya- zışmalara Jlüzum — kalmadan mahallinde — halletmek ve sü- ratle neticelendirmek — üzere gumruklere birer memur gön- dermiştir İyi, hoş' Ama Zaferde yaz- madığı için anlıyamadığımız bir nokta var: Acaba gümrük numaraların tutan kota nu- maraları vermek, her gümrü- ğe memur yollamaktan çok mu daha zordur? AKİS, 18 NİSAN 1959