8 Aralık 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 8

YURTTA OLUP BİTENLER | Adnen Menderes Kan çimentodan dıkları zahmetle pişman olmadılar. Zira gördükleri manzara maneviyat- larım yükseltti. Otomobillerin ekzos borusundan fırlattıkları dumanı ade- ta memnuniyetle ciğerlerine doldurdu lar. İçlerinden bir kaç kişi kırmızı plâka üzerinde altın yaldızdan numa- ralarla sahiplerinin hüviyetini — belli eden bakan otomobillerini alkışladı. Köylülerin memnuniyeti sebepsiz değildi. Onlar, Ankaradan 170 kilo- metre uzağa böyle muhteşem bir tö- ren kervanını bindirilmiş olarak gön derecek benzin ve lâstiği bulan hükü- metin kendilerine de gazyağı temin edebılecegını düşündüler. Altın yal- ızdan numaraları pırıl piril otomo- billerle geçenler bu kadar benzin yak- maktan çekinmediklerine göre ben- zinden kahveye kadar bundan böyle her şeyin kesad olacağını söyleyen- ler her halde kötü niyetli birer ya- lancı idiler. Vadideki milyonlar Sarıyar Barajına giden yol, Beypa- zarını aştıktan sonra renkleri kır- mızı ve yeşil kadifeyi andıran tepe- ler arasında dümdüz uzanıyordu. Nal lıhana bir kaç kilometre kala araba- lar sola sapıyorlar ve dar bir boğaz- dan kıvrılarak Sakarya vadisine ini- yorlardı. Baraj, iki yüksek tepe ara- sına sıkışmış dar bir vadide kurulan heybetli bir beton kaleyi andırıyordu. Barajın yolunu tıkadığı Sakarya su- ları tepeyi delen tünelden öbür tara- elektrık çıkarılıyordu. kim tepe üzerine 10 milyon liraya malolan güzel binalar yapılmıştı. Gü- zide misafirler bu binalarda ağırla- nıyordu. Santrale ve baraja sarfedi- len 270 milyon liranın büyük kısmı ise çelik, beton ve emek halinde Sa- karyanın dar vadisinde yatıyordu. nutkunu söylüyor biraz pahalıdır Öğleye doğru tepe ve etekleri ta- amen insan, otobüs, kamyon ve o- tomobillerle dolmuştu. Bütün kalaba- lığın gözleri vadideki milyonlara dö- nüktü. Yüksek barajlar arıyar, bazılarının iddiaları fına gerçi Avrupanın en yüksek bendi değildi. Avrupanın ve dünya- nın- en yüksek bendi halen İsviçrede, Lozan civarında yapılıyordu. La Grande Dixence adındaki bu baraj 300 metreye yakın irtifadaydı. 1 mil- yon 700 bin metre küp su istiap ede- bilecekti. Senede bir buçuk milyar kilovat istihsal edebilecek bir sant- ral ile mücehhezdi. Tek başına, Tür- kiyedeki bütün — santrallerden fazla enerji yaratabilecek kabiliyetteydi. Eser, Amerikadan yardım görmemiş olan küçük İsviçrenin mahsulüydü ve hıç şüphe yok açılış merasimi bu gi- bi' hadiseleri süslemesi gereken teva- zünün bütün izlerini taşıyacaktı. Ama açılmakta olan Sarıyar bendi de İsviçredeki ağabeyinden çok daha kendi halinde olmakla beraber yük- seklik itibarile sayılı barajlar arasın- da yer alıyordu. İrtifar 110 metrey- di. Göl hacmi 1.900.000 metre küptü. Projelere nazaran santrallerin 420 milyon kilovat elektrik çıkaracağı hesaplanıyordu. Fakat santral tesis- leri tam olarak kurulmadığından is- tihsal fiilen 200 milyon kilovat civa- rında kalacaktı. Bu miktar, Türkiye- deki mecmu istihsalin yedide birine tekabül ediyordu Eseri yaratanlar arıyar Barajı için tetkiklerin yir- mi senelik bir mazisi vardı. Arazi çok uzun bir müddet incelenmişti. Bu gibi eserlerin projelerini kısa zaman- azırlamak imkânı yoktu. Bu pro- jeler eski iktidarın mesuliyet mevki- hilâ- h hazırlıkları inden ayrılırken türk milletine yaptı- ğı son klarnetti. Yalnız barajın inşa- sı için lüzumlu tetkikler ve değil, ayni zamanda 104 milyo iktisadi yardımın ihzari temasları da p C.H.P. iktidarına rastlıyordu. Bu tamamlayan ve tatbik mevkiine koyan ise D.P. iktidarı ve D.P. iktidarı içinde gü Hür. . nin kurucularından eski İşletme- ler ve Ekonomi Bakam Prof. Muhlis Ete idi. İnşaatta müşavir mühendis- lik, , hizmetine mukabil 11 milyon türk lirası karşılığında dolar ödenen bir amerikan firmasınca yapılmıştı. Malzeme Kırıkkale, Avusturya, Al- rta Doğu buhranı, Lozan kon- feransının toplandığı tarihten beri, türk hariciyesinin geçirdiği en çetin imtihandır. udutlarımız civarında cereyan eden hâdiseler, dünya sulbünü tehlikeye düşüren bir vehamet arzetmektedir. Orta Doğu devletleri arasındaki gerginlik, iki sene — evvel, Bağdad paktının imzalanmasıyla birdenbi- re artmıştın Arap âleminde, pakt aleyhine şiddetli bir propaganda fa- aliyeti başlamıştın Kaynağı Mısır- an gelen muhalefet cereyanı, diğer arab devletlerinin pakta iltihakla- rını önlemiştir. Muahedenin bozul- ması için, İrak üzerinde devamlı bir tazyik icra edilmiştir. Arap devlet- lerinin menfi haletı ruhıyesını ya- tıştırmak üzere türk hariciyesi ta- rafından sarfedılen ısrarlı gayretler neticesiz kalmıştır. Arap âleminin Bagd ad paktına karşı gösterdiği infial, siyasi çevre- lerde hayret uyandırmıştır Zira, bu pakt, arap devletlerının meşru mıyordu İsrail'in kendi toprakları- na göz-koyduğundan endişe eden Orta Doğu Memleketleri hesabına, Bağdad paktı müessir bir teminat mahiyetinde idi. Arap devletlerinin pakt camiasına katılmalarıyla, At- lantik sahillerinden Pasifik- suları- na kadar uzanan geniş müdafaa çenberinin bir boşluğu doldurulmuş olacaktı.. Mısırın Bağdat paktını niçin be- nimsemediğini anlamak için, Nası- rın imzasını taşıyan neşrıyatı tet- kik etmek lâzımdır. Orta Doğu si- yasetini kendi mı, kanaatlerini iki sene evvel yaz- dığı kitapla açıkça izah etmiştir. Nasır, o vakittenberi, Orta Doğu petrollerını bir siyasi sılah olarak kullanmak kararındadır. Gemiler- borularla İrak ve A- müdafaasının ve ikti- diyatının zayıf düşeceğine kanidir. Mısırlı devlet adamı, Orta Doğudan AKİS, 8 ARALIK 1956