2 Ağustos 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 27

KAPAKTAKİ MUZAFFER ilâk Korunma Kanununun son tadilâttan sonra süratle yürür- lüğe gırmesı, fiat yüksekliği ve ih- tikarın gemi azıya almasına sed Müeyyideler çok sert, ceza- lar agırdı Esnaf ve tüccara yeni şartlara intibak için bırakılan za- pek azdı. Yeni kanunim tatbıkatta faydalı olup olmaması murakabe cihazının çalışma tarzıy- la sıkı sıkıya alakalıydı Gevsek rakabe, maddelerini tesırsız hale getırebılırdı Bu se- beple belediyeler. Milli orunma Kanununun tatbiki işinde en büyük vazifeyi — yüklendiler. Kanundan beklenilen neticelerin istihsali be- lediyelerin çalışmasına ve sıkı iş birliğine ihtiyaç gösteriyordu. Bu sebeple büyük şehırlerın belediye reisleri kanunun kabulünden sonra Ankarada toplanarak çalışmaları İ- çin müşterek esasları tesbit et ler. Belediyelerin murakabe vazife- sini yürüten zabıta teşkilâtlan ke- mıyet ve ke yfıyet bakımından bu işin icaplarını yerine getirecek ye- terlikte değillerdi. Bu sebeple ka- nunun kabulunden bir sonra, i Korunma Teşkılat Kanu Kontrol teşkılatının kurulması Beledıye Zabıtalarının fiat müra- kabesi vazifesini ortadan kaldırmı- yordu. Yeni kanu belediyelere murakabe işlerinin yanı — başında fiat tespiti gibi cidden muğlak ve zor bir vazife de tahmıl etmıştı Fi- at tespiti için her şeyden evvel ma- liyet unsurunun bılınmesıne ihtiyaç uyı Bir çok madde lerde maliyete tesir eden unsurların çe- şitliliği ve farklılığı sıhhatli bır he- saba imkân bırakmıyord! se- beple ekseriya, maliyet tesbıtlerın— de mesleki teşekküllerden — alınan bilgilere istinaden takdir — yoluna gidiliyordu. Bu suretle tayin edılen alıyet fiatları üstüne r hadlerinin ilâvesi suretiyle etı- ketler üzerine yazılması gereken satış fiatları meydana çıkarılıyor- du. Ticarethanelerin satışa arzet- tikleri malların üzerine etiket koy- maya mecbur tutulmaları, muraka- be' İşini kolaylaştırıyordu. Belediyeler için etiket ve fiat kontrolu vazifesi bir yenilik değil- di. Eskiden 1051 sayılı kararname geregınce yapılan fiat murakabesi bu defa daha şumullü olarak ve daha ağır müeyyidelere istinad edilerek yapılacaktı. FEkonomi ve Ticaret Bakanlığının murakab, e faa- liyetine muvazi olarak, Beledıyeler de kontrol ve zabıta teşkılatları va- sıtasıyla kanun hükümlerini kaldı- rım üstündeki işportacıya, mağaza- daki tezgahtara, pazar yerinde kü- fe ile üzüm satan ma adar şu şumullendıreceklerdı Bu iş doğru- AKİS, 4 AĞUSTOS 1956 İKTİSATÇI dan dogruya belediye zabıta me- üyordu. Zira kontrol teşkilatı henuz arzu edilen derece- de tevsi edilememişti. Meselâ ya- rım milyon nüfuslu Ankara şehrin- de, buyuk iş kesafetine rağmen A- ustos ayı başında vazife — gören kontrolorlerın sayısı sadeve 28 den ibaretti. Bu eple kanunun tat- bikatı daha çok beledıye zabıta memurlarının ellerindeydi. Bu sayı- mızın kapağına resmini koyduğu- muz Muz affer Aydın bu memur- lardan idir. 81 yaşında bulunan Ortaoku me- zunu affer — Aydın ev iki çocuk babasıdır Dort senedenberı Ankara Belediyesinde zabıta me- muru olarak vazife görmektedir. Vazifesi son derece yorucudur ama, Muzaffer Aydın işinden şikâyetçi değildir. Ankarada doğan ve tah- silini bu şehirde yapan — Muzaffer hemşerilerinin — hizmetinde bulunmaktan büyük bir zevk duy- duğunu söylemektedir. Ankara Belediye Zabıtasının di- ğer memurları gibi Muzaffer Aydın da hergün saat 8 den 18 e kadar vazife görür. Bir azar nöbet- lerıyle gece karakol nöbetleri var- dır. Herhangi bir mevzuda ihtisası yoktur. Dilencilerle, seyyar satıcı- larla mücadeleden tutun da pazar yerlerinde noksan vezin kontrolun- dan, temizlik ve sağlık işlerine, Korunma murakabesine ka- dar bir nun vazıfesıdır Ş, Beledıyeye intikal eden kaçak i şaat vak'alarında hâdiseyi yerınde tahkik eden, rapor hazırlayan, ka- çak ınşaatın yıktırılmasına nezaret e Muzaffer Aydın veya bir başka arkadaşıdı Müşterisinden fazla para isteyen şoförün evrakı da trafikten dönüp Muzaffer nın önüne gelir. Ku- duzla mücadele, başıboş kedılerın e köpeklerin toplanması, açılacak tıcarethanelenn ruhsat muamelele- ri de onun vazifeleri arasındadır. Pazar yerlerınde satışa arzedilen gida maddelerinin sağlık bakımın- dan hemşerileri için bir tehlıke ta— şıyıp taşımadıgın da Muz: dın'lar araştırır. Pazar yerlerınde nöbet tutan zabıta memurları müş- terilerin her türlü şıkayetını sabır- la dinlerler ve bele! nizamları- nı tatbik ederler. Selahıyetlerını a- şan meselelerde zabıt tutarak işi yetkililere intikal ettırırler Bütün bu vazıfeler arasında mühimi şüphe illi Korunma Ka- nunu ıle ılgılı olanlard Mill a Kanununun tatbi- katı ışınde beledıyeler tamamen yal- z bırakılmamışlardır. Ekonomi W. Tıcaret Bakanlığının murakabe hiz- metiyle görevli şubeleri bütün emniyet teşkilâtı fiat murakabesı AYDIN meselesinde beledıyelerın yanıbaşın- da yer almıştır. Faka r ki, asıl yük belediyelerin -beledıye za- bıta teşkılatının - omuzlarında kal- mıştır. Kanunun beklenilen netice- leri yerip vermiyeceğine dair ikti- sadi siyaset ilmiyle uğraşanlar ta- rafından ne lehte, ne de aleyhte bir mütalaa henüz sadır olmamıştır. Fakat fiat murakabesi işine girişil- diği zaman müdahale sahasının bu kadar geniş tutulmamasıuıu icab e- deceği ve bu irleri tamamlıya- cak iktisadi kararlara ihtiyaç duyu- lacağı muharrirler arafından iddia edildi. Milif Korunm: Kanu- nunun son tadilâttan sonra nel getırecegı şimdiden bılınemıyordu Bu an gösterecek ve netice- leri yaşayanlar göreceklerdi. Ama belediyelerin vazifesi, kanu- nun neler getireceğini araştırmak degıl onu tatbik etmekten ibaretti. le haller mevcuttur ki, ne şekılde hareket etmek lâzım geldı— ğini tayınde tatbıkatçılar bile cid- den büyük z mektedirler. Bu tereddutlerden de en ziyade ka- nunun vazledilmesindeki maksat ve ruh zarar görmektedir. Belediye zabıtasının fiat müra- kabe faaliyeti başlıca iki tarzda iş- lemektedir. birincisi S kişilik ekipler halinde — muayyen mıntıkalarda araştırmalar yapmak, diğeri de halkın şikâyeti — üzerine fazla fiatla mal satmak veya fatu- ra ibraz etmekten imtina etmek gibi halleri zabitte tevsik ederek savcılığa intikal ettirmekten ıba— rettir. Teni derek müessir bir hale getirmekten başka işlerin süratle — yürümesini temin etmiştir. Eskiden fiat kon- trolu sırasında görülen yolsuzluk- lar bir zabıtla tesbit edılıyor ve du- nun Ticaret ve San arının meslek ıhtısas heyetlerıııe aksetti- riliyordu. Bu heyetlerin 24 saat zar- fında vermeye mecbur oldukları mü talaa nazarı itibara alınarak hâdi- adalete intikal ettiriliyor veya ettırılmıy rdu. u — formalitelerin rakabe fonksiyonunu ağırlaştır- dıgı ve bazan da tesirsiz hale getir- diği muhakkaktı Korunma Kanununun yeni şekli bu mahzur- ları tamamen ortadan kaldırmış bu- lunduğundan murakabe işleri -bele- diye zabıtası bakımından- — şimdi daha süratli ve daha müessir bir veçhe kazanmıştır. Memleketin bir çok yerinde bir çok Muzaffer Aydın, hemşerilerinin muhtekirlerin tuzagın düşmemesi- ni temine çalışarak hayat pahalılı- ğı ile mücadelede hisselerine düşen vazifeyi feragatin yerine getirmeye uğraşmaktadırlar. 217