24 Mart 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 4

YURTITA OLUP BİTENLER Dış Politika Bacadan girenler.. Bu haftanın başında pazartesı günü r: arının havadis bültenini din- liyenler, okunan telgraflara — evvelâ pek e miyet vermediler. emen bütün havadis bültenleri protokol i- cabı. Cumhurbaşkanımızla yabancı devlet başkanları arasında teati edı- len mesajlarla başlıyordu. Gerçi sefer telgraflardan ötekinin altındakı imza Sovyetler Birliği Yüksek Sovyet Prezidiyumu başkanı Mareşal Voro- şilof a aitti ama, gene de işin ehemmı- yetı ilk bakışta anlaşılmıyordu. a uyandıran taraf çekilen telgraf degıl telgrafın çekilme sebebiydi. ahri hemşehrisi Mareşal Voroşılof a Türkiyeyi vaktiyle Ziya- ret ettiği sırada bu paye verilmişti - Celâl Bayarı Türk - "So andlaş- masının 35 inci yıldönümü dolayısiy- le tebrik ediyor, iyi dilekl i bildi- Ori akil yi us- zalamışlardı. Rus devlet başkanından gelen telgrafı okuyanlar duşunseler düşün: seler bu andlaşmanın iki mı leket arasındaki munasebetlerde te- mel tası oldugun ve halen mer'i bu- lunduğunu diişünebilirlerdi. Sevimli Mareşalin hatırşinashğı, vefası, hafı- 1 ve kibarlığı ancak buna delil .H ımzalanma- başkanına telgraf çekılen 1921 and- laşması bizzat Ruslar tarafından çok- tan feshedilmiş, daha doğrusu uza- tılması yolundaki teklifimiz reddedi- lerek yürürlükten kaldırılmıştı. Ha- disenin bir yandan garip, diğer taraf- tan anlaşılması son derece kolay ma- hiyeti bundan ileri geliyordu. Sovyet- ler uzatmaya yanaşmadıkları bir and- laşmanın 35 inci imza yıldönümünü bir kutlama vesilesi yapıyorlardı. Zi- ra maksadları bambaşkaydı. İşte bu başkalıktır ki hadiseyi haftanın en muhım meselesi haline getirdi. Telgraflar Ankarada bir kaç gün saklandı. Nasıl yayınlanmaları ge- rektiği hususu Adnan Menderesin dışında bulunması — dolayısiyle kolayca kestirilemedi. Fakat yayın- lanmaları lâzımdı; zira biz yayınla- nini yerdi. Mareşal Voroşilof tebrika- tını bildirdikten sonra Celal Bayarın şahsi sıhhatıyle Türk milletinin in- temenni edi- or, Tür urbaşkanı da ek- selansa teşekkurle şahsi sıhhatiyle Sovyetler Bırlıgı mılletlerınin refahı hakkında "en iyi" dileklerim yollu- yordu. Herşey protokole uygun cere- yan etmişti. Dostane makaleler Yıldönümünün kutlanması — telgraf teatisinden ibaret kalmadı. Rus basını da bu münasebetle son derece dostane neşriyatta bulundu. Rus ba- 4 Adnan Menderes Düşünen adam sininin neşriyatının nasıl ayarlandığı bılındıgınden bunun manası son de- ce açıktı. Anadolu Ajansı Pravda ve Izvestıa gazetelerinde, çıkan ma- kalelerin de hülâsalarım verdi. Tazı- ların en mühimi İzvestiada çıkmıştı. Bunda müdafaa edilen tez şuydu: Ba- zı Türk çevrelerine göre Rusyanın Mikoyan bakış Davetkar At!antık Paktı azası olan Türkiyeyle tamamiyle münasebetlerinin — düzel- mesıyle kabil hale gelirdi. Yani mese- meselesi değil, bir Doğu Batı meselesıydı Halbuki me- sela Norveç veya Danimarka da ay- aktın esasıydılar, ama Sovyetler Bırlıgıyle çok dostane münasebet kur- ardı.. - Danimarka başbakanı geçenlerde Moskovayı ziyaret etmiş ve Rus liderlerle içki yarışına giriş- - Bu iyi münasebetler her iki taraf için de son derece faydalı ol- ştu halde, Turkıyeyle aynı şey niçin yapılam zdı? Gerek İzvestia, gerek Pravda 1921 - Türk münasebet- a lerim görmüyor d eği naatlerince bunda Turklen'n de his- sesi olmuştu. Izvestıaya bakılırsa se- beplerden biri "Türkiyenin Kemal A- . iye bizim Atlantik ve Bağdat paktlarına girişimizi gösteriyordu. Fakat her i- ki gazetenin de vardığı netice Rus- yayla Türkiye arasında eski iyi gün- lerin geri gelebıle eğiydi. Sovyetler hiç bir tehlike teşkıl etmıyorlardı ve bu iddialar "Türkiye milli menfa- atleriyle ılgılenmıyen bazı yabancı çevrelerin uydurması" idi. Tuhaf olan taraf Rus gazeteleri- gibi geçmemişti ve yakın tarih henüz hatıralardan silinmemişti. Gösterilen misal: Polonya Hakikaten, bugün imzalanma yıl- dönümü telgraf teatisine vesile o- lan 1921 andlaşmasının hitamı arefe- sinde Ankara hükümeti Moskovaya müracaat etmiş ve andlaşmanın uza- tılmasını teklif etmişti. O tarihte Rusyada Stalin. Türkiyede İsmet İnö- nü İsmet İnönü son derece basiretli bır polıtıkayla memleketini harpten uzak tutmuş ve Türkiyeye belki de İnönü'nde Atatürk'ün tabırıy le "milletin makus talihini yenerken" yaptıgı hızmetın on misli büyüğünü yapmıştı. Anka ki blok arasında tarafsız kalabılmış, Ismet İnönü sat- ranç oynar gibi taşları yerinde kul- Harp iki blok arasında ce- reyan et fakat sonunda dünyayı gene iki blok arasında bırakmıştı. Al- manların yerini Sovyetler almıştı. Türkiye batılılarla muttefikti; andlaşması uzatıldığı takdirde Rus- larla da müttefik olacak ve tarafsız siyasetim harp sonu devresinde de takip edecektı İnönünün arz su buy- du. Bunun hem kendimize, hem ba- tılılara, hem de Ruslara buyuk fay- dası olacaktı. Fakat Rusyanın haki- talin - ve onu yardımcısı Molotof Türkiyeyi ıkıncı bir Polon ya haline sokabileceklerini sanıyor- lardı Nitekim Sovyetlerin doğu vi- AKİS, 24 MART 1956