24 Mart 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

T I P Hastalıklar Mozart'ın hastalığı Aylardanberi 200 üncü doğum yı- h kutlanan Alman bestecisi Wolf - - gang Amadeus Mozart'ın Ecdadı Augsbourg'da yerleşmişti. Bu şehir- de para kazanmak ve zengin olmak zordu. Bütün aile eskidenberi ciltci- lik yapmakta idi. Bu yorucu, geliri az bir sanattı. Mozart'ın babası Le- opold zeki, çalışkan, dinamik ve ar- tist ruhlu bir gençti. Ecdadının sa- natını yapmak istemiyordu. - bourg'u terketti. 1737'de Salzbourg'a gelerek ucuz bir ev tuttu, yerleşti. Saint-Ulrich kolejine gırdı. Muzık Latince ve Yunanca öğre! pazların idare ettiği bu kole_ıı bıtı- rince onun da kiliselerde ödev al- ması gerekiyordu. Fakat papaz ha- yatı onu tatmin edemezdi. O, kendi- sini takdirle alkışlıyanların önlerin- de keman, dini merasimlerde org çalmak istiyor, hayalinden orkestra- lar idare etmek, eserler yaratmak geçiyordu. Halbuki Augsbourg herkes onun basit bir ciltci ailesine tü. İşte genç Leopold bunun Salzbourg'a — göç etmişti. vrupanın bir çok şehirlerinde prenslerin ve —aristokrat tabaka- evlerinde — özel — orkestralar . Bunları bir kompozitör meşhur bir virtüöz idare ediyordu. Hiçbir devirde 18 inci yüzyılda oldu- ğu kadar insanlar müzikle ve müzik için yaşamamışlardır. En küçük burjuva ailesinin evinde bile çocuk- lar bir saz çalarlar, triyo veya gua- tuor yaparlardı. Hakikaten — Salzbourg o sıra- larda bir müzik cenneti idi. Birçok kiliseleri vardı. Aristokratlar çok- tu. Bunlar müzisyenleri bu tahsilin bedelini ödemek için bü- tün fakir üniversite talebelerinin o İ gibi evlerde ke- Yani domestigue-- Musicien olmuştu. Avusturyada bir çok evlerde özel orkestralar vardı Hatta bazı zenginlerin evinde o komedi turapları ve bale teşkılatı bile vardı. Oda hizmetçilerinin, ku- vaff'orlerın, arabacıların çılar sesi güzel olanları tercih ediliyordu. Bunlara Musicien-domestigue — deni- liyordu. Bunlar nefesli sazları daha kolay Öğreniyor ve çalıyorlardı. Bu- nun iİiçin o sıralarda fülüt, obua, kor, basson ve klarnet gıbı nefeslı sazları çalanlar pek çoktu. Leopo böyle bir iş bulmak için yetecek ka- Bu sayede d Taxis'in evine oda hızmetçısı olarak yerleşmekte zorluk çekm Bir yan dan da hususi keman derslen veri- yordu. Artık hayatım emniyet altı- na almıştı. Deri işçiliğinden ve cilt- AKİS, 24 MART1956 cilikten daha fazla para kazanıyor, sanat ihtirasım da tatmin ediyordu. 747 de Prens Arşevek'in sarayında çalışan bir papazın kızıyla evlendi. Karısının adı Anne-Marie Bertel idi. Yedi çocuğu . Birisi kızdı. 30 Haziran 1751 de doğmuştu. Adı Marianne idi. Aile arasında Nannerl diye çağrılıyordu. 27 ocak 1766 da bir de oğlu dünyaya geldi. Bir pazar günü doğan ve halk itika- dına göre böyle bir günde doğduğu için büyük işler yapmaga ıstıdadlı olması gereken bu çocuğun doğum! nu Leopold; 9 şubatta, Augsbourg' ta oturan çocukluk arkadaşı Gottfried Seifert'e şu cümlelerle bildiriyordu: “"27 ocak günü, akşam saat sekizde Wolfgang Amadeus Mozart Vehimden ölmedi karım bir oğlan doğurdu. Allaha şü- kür çocugun ve anasmm sıhhati ye- rin ı Johannes Chryststomus Wolfgang Gottlıeb koy- di nesinin selamlarım diniz." Sonradan Gottlieb adı La- tincesiyle değiştirilmiş ve Amadeu olmuştu. Aile yuvasında; büyük bes tekâr Mozart kısaca Wolferl diye ça— ğırılmakta idi. Mozart orta boylu, biraz büyük- e başlı, çok güzel gözlü, güler yüz- lü idi. Gıttıkçe daha da neşeli olu- yordu. Herşeyle eğleniyor, hayvan- larla, kediler, köpekler, kuşlar ve bil- hassa kanaryalarla oynuyor, onla- nağmelerinden büyük bir zevi duyuyordu Karakteri canlı idi. Ça- buk çabuk se- vinirdi. İyi, kötü herşeye karşı has- sastı. İyi, sabırlı ve uslu idi. Mozart ailesinin oturduğu evin büyük — bir bahçesi vardı. Çocuk bütün gün bu- rada oynuyor ve evin, her katından sızan kanarya seslerini, şarkıları babasının kemanını, kız eşının piyanosunu, annesinin guzel sesiy- le söylediği romansları, komşuların fülütünü dinliyordu. Literatür Mozart'ın hastalığına ve ölüm se- bebine ait literatür gün geçtik- çe artmaktadır. Çok kısa süren öm- rü içinde dünyaya 500 ü aşan eser vermiş olan bu eşsiz adamın 200 ün- cü doğum u amansız has- talık ve vakitsiz ölümün sebebi dok- torları olduğu kadar herkesi meş- gul etmektedir. Hangi korkunç fırtı- na esmişti de bu 36 yaşında sanatı- nın en yüksek seviyesine ulaşan kah- ramanı bir anda yere sermişti?. Mozartın hayatına aid geniş lite- ratür karıştırılacak olursa ölüm se- bebi olarak birçok hastalık isimleri- ne ve faraziyelere raslanır. 1905 de. Bordeaux arrau Chronıque medicale der is hangi hastalıktan oldu"" başlığı altında Ö nemli bir yazı yayınladı. 5S de Chicago'dan Stephan Rothman "Sfi- loloji ve Dermatoloji" dergisinde yi- ne bu konu ile ilgili bir yazı yazdı. Janos Bokay'ın Orvosi Heltilap der- gisinde yazdığı "Mozartın ölüm se- bebi" başlığını taşıyan yazıda, Mo- zart'ı ebedıyete sürükliyen hastalı- gın, a]bm iç zarında ihtilat ve ilta- ş bir mafsal romatizması oldugu ıddıa ediliyordu. —Mozart'ın hastalığının sonradan yapılan . teş- hisinde - retrospektif - bu hastalığı da hesaba katmak gerekirse de ö- nemli delillerle bu iddiayı çürütmek Mozart'ın bünyesi Mozart'ın ve ailesinin portreleri tetkik edildiği zaman hastalıklı bir bünyeleri olmadığı anlaşılır. E- ğer. arika çocuk zayıf yapılı ve hastalıklı bir İnsan olsaydı ailesinin sürdüğü gezginci hayata ve Avrupa- nın birçok şehirlerine yapılan seya- hatlere zor tahammül ederdi. lüm sebebi olarak tüberkülozu da bir kenara atmak lâzım al- nız Kontes Zinzendorf ın özel tabi- binin 1762 ekiminde, henüz Mozart daha altı yaşında iken yaptığı mua- yenede Hanka ,çocuğun bacakların da bir takım kırmızı döküntüler tes- bit ettıgını ve buna kızıla benziyen döküntüler (Exantheme — scarlatini- forme) diye ad taktıgım hatırdan çı- karmıyalım. O tarihte böyle bir has- talığın adı henüz dogru olarak kon- mamıştı. Sonradan 1808 de meşhur İngiliz dermatologu — Robert Willan; bacaklarda kumun dokuntulerle ken dini gösteren ve bu yi bili- nen bu hastalığı kıtabında erytheme noueux diye isimlendirdi. ün- üncelerimize göre bu hasta- lığın yalnız 2 50-60 1 olgunluk çağın dan önce allerjik bir reaksiyon ola- rak ortaya çıkar ve bu allerjiyi ya- ratan da Koch basili ile ilk defa in- tana uğrayan — organizmada husule gelen primo-enfection'dur. FErythe- 25