11 Şubat 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 14

DÜNYADAOLUP BİTENLER Birleşik Amerika Tebliğ Geçen — hafta, İngiliz ve Amerikan Devlet adamları arasında Was- hington'da yapılan görüşmeler so- nunda müşterek bir tebliğ yayınlandı. Tebliğ, yumuşak bir dille kaleme a- lınmıştı. ve İngiltere ile Birleşik A- merika'nın dünya meseleleri üzerin- deki görüşlerini ihtiva ediyordu. Bu görüşler, Almanya v konu- sundakiler istisna edilecek olursa bir birinden oklukça — farklıydı. Fakat Avrupa meseleleri üzerindeki Ameri- kan ve İngiliz görüşlerinin pek fark- h olduğu söylenemez. Bu, tebliğin i- fadesınden de açıkça anlaşılmakta- dır. İngi ve Amerikan idarecileri ne göre, Almanya nın birleştirilmesi hâlâ en önemli meselesini teşkil etmektedir ve her İki Devlet, anyanın birleştirilmesi yolunda- ki çalışmalarına azimle devam etmek kararındadır. İdareciler, Almany: kiye bölünmüş olarak kaldıkça ger- çek ve devamlı bir barışın kurula mayacağında mutabıktırlar. Bu ara- a Berlin'in özel durum! da işaret edılmıştır Geçen yılın sonlarına doğ- ru, Rusların Berlin'i ikinci defa ab- luka altına almaya teşebbüs etmek üzere olduklarına daır belırtıler gö- rülmüştü. İngiliz v n Dev- in adamları, yayınladıkları son teb- liğde, Berlin'e yapılacak bir tecavü- zü kendilerine yöneltilmiş addedecek- lerini açıklamışlardır. Tebliğde NATO konusunda kısa- ca şunlar söylenmektedir: NATO Ba- müşterek güvenliğini tı dünyasının Başkan Eisenhower Anlaşma tam değil temin için elzemdir. Ancak paktın sadece askeri çerçeve içinde kalması kâfi değildir. Batı camiasının gü- venliği kadar geleceğini de teminat altına almak için , NATO'nun askeri bir birleşmeden siyasi ve iktisadi a- lanlara doğru gelişmesini sağlamak gerekmektedir. Buraya kadar gerçek bir fikir bir liğini ifade eden tebliğin bundan son- raki kısmı İngiliz ve Amerikan Dev- let adamları arasındaki görüş ayrı- lıklarını gizlemeye çalışan bir hüvi- yet kazanmaktadır. Bilhassa Orta Doğu konusundaki İngiliz ve Ameri- kan görüş ayrılığı, tebliğde — büyük bir ustalıkla gizlenmeye çalışılmış ol- makla beraber, ilk nazarda göze maktadır. Başlangıçta İngilizlerin 1950 — İngiliz - Amerikan - Fransız müşterek deklarasyonunu kuvvetlen- diren bazı kararların alınmasını is- temelerine rağmen, tebliğde, bu dek- Oslo - Şubat Karl Johans Gate, Norveç kral sa- rayının önünden, geniş bir gezi şeklinde başlıyarak Oslo'nun mer- kezine evam eden güzel bir bulvardır. Bu gezi ve bulvar boyun- ca Norveçlilerin en iftihar ettikleri eserler, yine Norveçin şöhretleri dünyayı saran evlâtlarının heykel ve abideleri arasına — dizilmişlerdir: Asırlık Oslo Devlet Tiyatrosu, ma- zisi ondan da eski olan Oslo Üniver- sitesi, Belediye sarayının dev silue- ti donuk gri semada İIskandinav tanrılarının heybetiyle şekıllenırler Teni esatir kahramanları ise, Björ- nson, İbsen, Grieg, Vigeland taş- larının sessızlıgı içinden buzlu Os- o fiyorunu seyrederler. Fakat Os- lo'lııların ve bütün Norveçlilerin en çok iftihar ettikleri eserleri, Karl Johans Gate'nin sonundadır. Burada Norveç parlamentosu yükselir... * Bu senenin başında Norveçliler yeni dertler yeni sıkıntılarla kar- şı -karşıyadırlar. Norveçte hayat pahahlaşmıştır. Avrupa ö e bir- liğine borçları çoğalmıştır. Iktısat— larında enflasyonist emareler var- dır. Norveç kuronu kıymetini kay- betmeğe başlamıştır. Bu bakımdan, Norveç ekonomisinin, son durumu- nu incelemede bizim için fayda var- dır. Norveç hukumetının iktisat po- litikası ve takip hareket şeklı birçok noktalardan bızım için öğretici mahiyette olabili Oslo'ya geldiğimde, hemen her çeşit insanı, enflasyondan ve dış lıorçlardan bahseder buldum. Hal- eç kuronu kıymetinden ancak O 10 kaybetmiştir. Avrupa ödeme birliğine olan borçlar Norve- larasyon teyid edilmekle iktifa edil- miştir, öyle anlaşılıyor ki, esasen İn- gıltere nin Arap Devletlerıne verme- ğe hazır olduğu tavizlerin İsrail'i ür- kütmesinden korkan Başkan Eisen- hower ve Dulles, bu yıl içinde yapıla- cak başkanlık seçimlerinin arifesinde New-York eyaletindeki yahudileri a- leyhlerine çevirebilecek kesin bir ta- ahhüde girişmekten — kaçınmışlardır. Eden'in İsrail sınırlarında Birleşmiş Milletler kuvvetlerıne tevdi edilecek tarafsız bir güvenlik bölgesi kurul- ması yolundaki teklifi de Washing- ton'da taraftar bulamamıştır Teb- liğde, Arap - İsrail anlaşmazlığı ko- nusunda, en acil zaruretin İsrail ve Arap komşuları arasında bir anlaş- maya varmak olduğuna işaret edil- dikten sonra, böyle bir anlaşmanın Ön şartı olan muhacirler ve sınırlar meselesinde İngiliz ve Amerikan hü- kümetlerinin her iki tarafa da yar- ŞU MESUT çin kotasını aşmaktan uzaktırlar. Nihayet, bütün bunlar ancak 6 ay- dan beri meydana gelen olaylardır. Norveçlilerin uyanıklığı cemıyet ve millet şuurunun kudretini bu mi- sallerle tarif etmek elbette eksik ve belki de haksız olur. Ancak bizi dü- şünecek olursak, ateş bacayı sar- dıktan sonra "bır iki zayıf ses müs- tesna - cemiyet müesseselerinin hâ- lâ sessiz kalması ne kadar hazin- dir. Halbuki, Avrupa Ödeme Birliği- ne olan borçlarımız 953 Haziranın- dan itibaren kotamızı geçmiş ve bır senedir bunlar kotamızın 2,75 mis line yükselmiştir. Dış pazarlarda paramız 952 se- nesi başından itibaren düşmeğe başlamış ve iki senedir ortalama 0- larak kıymetinden 96 250 kaybet- miştir. * Norveç ekonomisi savaştan son- ra, bilhassa son üç senede hız- lı bir inkişaf kaydetmiştir. ilosu ve sanayi tesisleri büyük lişmeler göstermiştir, milli gelir % 5,3 artmıştır. Balıkçılık, inşaat ve ihraç endüstrisi kesimleri 2 4, zi raat 26 5 kadar istihsal fazlası kay- detmiştir. İç talebin artması 954 ve 955 te, yatırımların hızlı seyrini ta- kip etmiştir, Özel istihlak son sene- lerde 2 4,5-5 artmıştır. Bunda ver- gi yuklerının hatitletılmesının ve ücretlerin ' hakıkı olarak v 4 masının rolü Yatırımlar "brut" milli hasılanın 96 30 unu bul- muştur. Fakat istihlak ve yatırım ta- le bının, iç istihsalin ve dış sermaye- nin ithalinden daha süratli bir se- yir takip etmesi neticesi olarak Norveçte fiyatların üzerinde ve dış AKİS, 11 — ŞUBAT — 1956