22 Ekim 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA D. P. Kongrede malüm rakamlar Geceleri bile temel atan, liderlerinin ifadelerine göre memleketimizi ar- tık bir refah ve saadet ülkesi haline ge- tirmiş bulunan Demokrat Parti, bu muazzam işler arasında vakit bulup en nihayet dört senede birde kongre toplıyabilmiştir. Sayın — okuyucularımız yukarıdaki ifadeyi görünce parti fonksi- yonları ile hükümet fonksiyonlarını ka- rıştırdığımızı düşünebilirler. Şunu ifade edelim ki bu hatanın vebali bize ait de- ğil, kongrede konuşan Başbakan ve Ma- liye Bakanına aittir. Gerçi fok hatadan bahsetmek te pek doğru olmaz. Çünkü Demokrat Parti önceki iktidara karşı yaptığı bütün tenkitlere rağmen parti iş- leri ile hükümet işlerini birbirine karış- tırmakta büyük bir maharet göstermiştir. Dört senede en nihayet yapılabilen bu kongrede 'Maliye Bakanı Demokrat Partinin iktisadi ve mali sahadaki icraa- tına dair pek uzun bir rapor okumuştur. Bu raporda pek çok şey vardır. Fakat hiç bahsedilmeden geçiliveren veya, ta- mamen sübjektif şekilde tahlile tabi tu- tulan şeylerin adedi olanlardan kat kat fazladır. Raporun muhtevıyatı da iktisadi son zamanlar- Çeşitli yerlerde ve çeşitli fırsatlar- la (tekrar tekrar bahsedilen şeylerden bir defa daha bahsedilmiş, verilen rakam- lar bir araya toplanarak yeniden veril- miştir, Yalnız bu defa okunan şeyler bir deftere kaydedilmiş olduğu için karşı- mıza meselâ Başbakanın geçen sayımızda tahliline çalıştığımız konuşmasından da- ha derli toplu olarak çıkmıştır. Fakat bu hat bile delegelerin, rapordan şikâyetini önleyememiştir. Seçim propagandası zamanları müs- tesna olmak üzere, batı memleketlerinde devlet adamları iktisadi ve mali mesele- ler üzerinde konuştukları zaman bahset- tikleri meselenın her yönünü ortaya ko- rının bazılarını göstermiye çalışacağız. Fakat sunu da hemen söyliyelim ki Başbakanın ve Maliye Bakanının yaptık- ları konuşmalarda ortaya koydukları ve bundan evvel de müteaddit defalar be- lirttikleri zihniyet hakim oldukça bu meseleler üzerinde ilmi de olsa tahlil ve tenkıt yapmak bir haylı muhatarahdır mleket menfaatlerine en uygun hal şekillerini ve hakikati bul- ma arzu ve gayretinin böyle, hakiki du- AKİS, 22 EKİM 1955 rumu tam olarak açıklamıyan veya açık- lamak istemiyen kimseler tarafından va- tan sevgisinin azlığı şeklinde isimlendi— rilmesi çok acı bir durumdur. İnsanın aklına şöyle bir sual geliyor: Her türlü meselelerdeki en ufak tenkitleri bile va- tan sevgisinin azlığı ithamı ile sustur- mıya çalışmak acaba ne sevgisinin teza- hürüdür? İcraat raporuna bir tüm olarak ba- kıldığında, yapılan icraatın iyiliğinin, mükemmelliğinin, faydasının yegâne ve yegâne kıstası olarak harcanan para mik- tarının alındığını görüyoruz. Raporun başından sonuna kadar bu hususta başka bir kıstasa rastlamak kolay kolay kabil olmamaktadır. mda bermutad eski iktidar kıs devrındekı 1ktısat ve maliye politikasının ne kadar kötü ve ne kadar sakat olduğu- nu izah etmek ıçın bir kısım ayrılmıştır. Ma]ıye Bakanı konuşuyor Bütçe nutuklarından idmanlı Bütün bütçe gerekçelerinde, meclis nu- tuklarında ve diğer konuşmalarda yapıl- dığı gibi bu icraat raporunda da Demok- rat Parti devrinde yapılanların mükem- mellıgını göstermekten ziyade Halk Par— ti dar müspet olduğunu eski devrede yapı- lanların fenalığını ve sakatlığını tekrar tekrar hatırlatarak göstermek istemekte- dirler. Halbulki bu devrin müspet işleri- ni göstererek, bunları duyan ve okuyan- ların eski devrin fena taraflarını kendi kendilerine düşünmelerini, bulmalarını temin etmek çok daha müspet bir yol- dur. Halk Partisinin hatalarından bahse- dilen kısımda, 1948 - 49 devresi için gay- rı safi milli basılanın ve yıllık vasati ge- lirlerin düştüğünden bahsedilmekte, fa- kat buna karşılık meselâ 1983 ten sonra- ki vaziyetten hiç — bahsedilmemektedir. 1949 senesindeki kötü iklim şartları yü- zünden az olan mahsul Halk Partisinin hatalı işleri arasında sayılmakta, buna mukabil 1954 senesinin kötü mahsulü sa- dece fena şansın bir eseri olarak gösteril- mektedir. 1938 senesi ile 1948 - 50 sene- leri arasında paramızın kıymetının beş- ramızın kıymetindeki azalmadan hiç bah- sedilmemektedir. Bilindiği gibi son haftalarda 82 lira- ya bulmuş olan Reşat Altın'ı son bir hafta içinde 95 liraya kadar yükselmiştir. İçinde bir dünya savaşının bulunduğu 12 yıllık devre içinde paranın kıymeti- nin beşte birine indiğinden şikâyet eder- ken, paranın kıymeti ile çok yakın alâ- kası olan bu hâdisenin de her halde hatırda tutulman gerekirdi Raporda ithalâttaki artıştan da bah- dilmiştir. Fakat şu şekilde: «Keza, 1945 - 1949 seneleri vasatisi 690 bin tondan i- baret olan ithalâtımız da 1953 ve 1954 yıllarmda 25 milyon tonun fevkine yük- Bir vasati ile sadece belli fok cabı yanlış neticeler doğurabileceği vakaı- sını bir tarafa bırakalım, ithalâttaki de- ğişmelerin böyle ton hesabı ile takip e- dilmediğini ve edilemeyeceğini bu işlerle yakından alâkası olan herkes bilir, İtha- ceklerı gibi malümat yarım olarak veril- miştir. Raporun gene ayni kısmında şöyle bir ifade vardır: «Diğer taraftan 1950 se- nesinden Önce ithalâtımızın pek büyük kısmı cari istihlâk mallarından terekküp ettiği halde 1950 senesinden sonra, it- halâtımızın yüzde — yetmişinden - fazlası memleketin iktisadi kalkınması için muh- taç bulunduğumuz makina, tesisat, ser- maye ve istihsal mallarından — terekküp etmeye 'başlamış...» Eğer bir mukayese yapılıyorsa' veya mukaye! ni ölçülerle, burada B olarak verilmesi gerekmez miydi? İcraat raporunda, cam ve soda fab- rikasının ayrı bir 'başhk altında incelen- mesine varıncaya kadar bir çok me: ler üzerinde durulmuştur. Fakat meselelerin böyle ayrı ayrı incelenmesine mukabil, bazı meseleler üzerinde hiç du- rulmamış veya bir cümle ile geçiştirili- Yani raporda yapılan vı ile kapladıkları yerler arasında bir mu- vazene yoktur. Meselâ topraksız çiftçiyi 11