2 Nisan 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Dış Temaslar Yardım arttırılmalıdır Amerikada — efkârı umumiye, millet- ler arası iktisadi yardımlaşmanın lüzumu fikrine bir hayli | yettedir. Cıhan a e 1929 büyük buhranı gıbı iktisadi afetlerden korunmanın ilk şartı Batı Blokunun iktisadi bakımdan sağlam esaslara istinat etmesidir. Amerika Bırleşık Devletlerinin Avrupa Birli- gının kurulmasındaki arzuları bakı- ından Avrupalılara nazaran Kral- dan ziyade kralcı olmalarının sebebi- ni burada kolayca Son zamanlarda iktisaden geri kal- mış memleketlerin iktisadi meselele- rinin gerek ilim, gerekse siyaset sa- hasında pek fazla aktüel hale gelme- i de bu zaruretin başka bir tezahür idir. Amerikan yard ımının hissi sebeplere dayanmadığını anlamak i- çin fazla dikkat sarfetmıye lüzum anın siyasi emniyeti kendisi ile avni blokta yer almış olan müttefiklerinin — kuvvetli — olmasına baglıdır Belki bundan daha da mü- olarak iktisadi refahının devamı ve ıktısadı hayattaki istikrarın mu- hafazası için münasebette bulundu- ğu milletlerin yaşama seviyeleri yük- sek olmalıdır. Amerika Birleşik Dev- letlerinin istihsal edip de ihraç ettiği mallar ancak yaşama seviyeleri mu- ayyen bir seviyenin üstüne çıkmış o- lan kimselerin taleplerini karşılar. Amerika istihsal ettiği malları dahil- de istihlâk edemedi veyahut ihraç e- emedi mi, en büyük tehlike ile kar- şılaşmış olur. Stok fazlası buhrana sebebiyet verir. alde Amerika Birleşik Dev- letleri siyasi ve iktisadi emniyetini temin için yardım ediyor. Amerika- da yapılan münakaşalarda söylenilmektedir. Mumkun olursa her Hotantolu çocu- ğa bir şişe süt temin etmek için ge- reken her şeyin yapılması fikri mü- dafaa ediliyor. Yardımın Hotantoya kadar uzatılabılmesı muhakkak ki i- yi bir şeydir, i de bir ihtiyaçtır. Fakat iktisat prensıplerının en basi- ti ihtiyaçların bir s a konulması lâzım geldiğini söyler. Hotantoya yardım yapılması için duyulan ihti- bakımından, gere kımından daha ehemmiyetli arzeden memleketlere yardım ihtiya- cı arasında büyük farklar mevcut- tur. Amerikanın da bunu görmemiş olmadığını düşünmek her halde pek doğru bir hareket olmaz. Türkiyenin mevkii Mantıki olarak Türkiyenin bu sı- len mevkilerden stratejisi ve dunya si Türkiyenin hür dünyanın kilit. taşlarından birini teşkil ettiği bu me- AKİS, 2 NİSAN 1955 selelerle meşgul çevreler tarafından kabul edilmiş vasiyettedir. Harp gü- cünün kuvvetli ve devamlı olabilme- si iktisadi vaziyetin kuvvetli olma- sına bağlıdır. Dışardan yapılacak as- keri yardımların çok büyük faydala- rı olduğu muhakkaktır. Fakat bu yardımlar en nihayet ordunun daha teknik esaslara ve daha çok malze- meye dayanmasını temin eder. Ordu- nun kuvvetli olmasında ordu mensup- larının morali ço m bir yer tu- tar. Geride bıraktıgı aılesının ikti- sadi vaziyetinden emin olan bir or- du mensubunun moralinin en yüksek seviyeye çıkmasına hiç bir mani kal- maz. Fakat Türkiyeye yardım yapıl- masını gerektiren — sebepler sadece, hür dünyanın en kuvvetli ordularm— dan birini beslemesi e orta doğudaki emniyet zincirinin ilk hal- kasını teşkil etmesi değildir. Bunun yanında sırf iktisadi olan gayet mü- him bazı sebepler daha vardır. Çok muazzam meblâğlara varmama la beraber Türkiyeye — yapılan iktisadi yardım, memleketimizin gelişme için ayet müsait bir mıntaka olduğunu göstermiştir. İktisaden az gelişmiş memleketle- rin iktisadi durumlarım ve gelişme İmkânlarım inceliyen eserlerde, bu tipteki memleketlerde ilerlem lesinin bir çok guçluklerle karşılaşa- cağı söylen lerdeki hastalık sadece sermaye nok- sanından ileri gelmemektedir. Eğer yegâne eksiklik sermaye noksanı ol- sa idi dışarıdan yapılacak iktisadi yardımlar bu memleketlerin bütün dertlerini halletmiye kâfi gelirdi. Kültür seviyesinin düşük olması gi- bi kültürel, piyasanın darlığı v.s. gi- bi ekonomik faktörler, ilerleme ham- lesinde çok büyük güçlüklerle karşı- laşılmasına sebep olurlar alkınma hamlesinin çok plâ e çok prog- ramlı bir şekilde yapılması gerekir. Yanlış hareketler büyük İktisadi sı- kıntılara sebep olur. Memleketimizde — gayet kısa bir zamanda meydana gelen büyük ge- lişme hareketi yabancı müşahitleri hayrete düşürmüştür. İstihsal ve is- tıhlak kapasitesinin artması, daha önce para iktisadından uzak olan köylülerimizin r kısmının para iktisadı ıcaplarına uygun fa- aliyetlerde bulunmaya başlama- ları — gibi — belirtiler, kalkınmaya mani — olara gösterilen — unsur- lardan mühim bir kısmının hal- linin memleketimiz bakımından ol- dukça kolay olduğunu ortaya koy- du. Ancak kalkınma hareketimizin sıkıntısız ve pürüzsüz olarak tülmesi kabil olmadı. ticaret sahasından başlamak çeşitli sahalarda bir takım sıkıntılar baş gösterdi. Bunda belki memleke- tin iktisadi bünyesini tam mânasiy- le tanıyamamış olmanın ve büyük bir ihtimalle de programsızlığın rolü var- e şimdi bu sıkıntılardan kur- tularak başlanmış olan kalkınma hamlesinin nihayete — erdirilebilmesi için gayret sarfedılıyor yeni hamleyi kendi başına yapabıle— cek bir vazıyette değildir. ret durumu gün geçti yuk zorluklar arzetmektedir. ve çok zecri bazı tahditlerin, için- de bulunduğumuz vaziyetten kurtul- Amerikan yardımı Anadoluda Çok teşekkür ama...