19 Şubat 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

Uzak doğu Çu - En - Lai Gözü — Formozada Formoza Çıkmazı A merika'nın, mudafaa karar verdıgı moza'nın iki y yirmi bın kişilik bır garnizonu tarafın zemin ve fırsat kalmıyacaktır. Gene o zaman belki Formoza meselesi "konu- sulabilecektir". maya evvela konseyinde teşebbüs edildi. güvenlik Lakin me- e iki Çin arasında bir dava imis vazedıldıgı müzakereye ka- tılması yolu Komünist Çin hükü- metine yapılan daveti Çu-En-Lai red etti. Gerçekten, dava 55 milyon nüfusa hükmeden n Hükümeti ile vasati yaşı otuzu asan y rım milyonluk or- dusu ile Formozaya sıgınıp Amerika- nın himayesinde idame-i hayat Çan-Key-Şek arasında bir dava de- gildir. Dava Çin - Amerika davası idi. Bunu herkes bilmektedir. Gene her- kes bilmektedir ki, Formoza Çin'indir. Ve Amerika haklı sebeblerle de olsa, bir iç davaya müdahil durumdadır Amerika, Pasifikte komünist - yılmasına karşı, ilk müdafaa dahilinde saydığı Formoza yı bırakamaz. Ama Pekin Hükümeti de bir milli parola haline getirip kütlelere mal ettiği (Formoza'yı kurtarmak) davasından AKİS, 19 ŞUBAT 1955 vazgeçemez. Amerika, Taşen takım a- dalarını tahliye etti. Pek muhtemelen Kemoy ve Magu'da boşaltılacak. Bu, ateşin kesilmesini sağ]ayabilir For davasını hal eder Bu lahlıye hareketlerı Pekin'i Formoza - dan vaz geçirtecek derecede tatmin edecek midir? Edemez. Zira Pekin is- al alırdı Pekin, lere ihtiyacı vardır, tasarruf ve ihtiya- değil. * T ahliye hareketi devam ederken bir konferans fikri canlandı. Madem ki Güvenlik Konseyinde davanın rüi- yeti kaabil olmamıştır, o halde Cenev- re tipi bir konferans toplanmalı dendi. Fakat bu konferansa kimler istirak erika, yalnız komünist Çin'in ir konferansa ya- mümessili ile aynı masaya oturamaz. Konferans fikri bu suretle bir çık- maza girince, n doğruya alakahlar konuşa- caklardı fakat uzakta ğa ve ara- cılar vasıtasıyla komunıst Çıni Sovyet Rusya, Milliyetçi Çin'i Amerika temsil etsin dendi. Fakat bu da meseleyi iki Cin ara- sindaki bir dava gibi mütelaa etmek değil mi? Galiba değil. Çünkü bu tarz müzakereyi —tasarlıyanların fikirleri arkasında şu var: Amerika doğrudan doğruya kom konuşamaz. Go (Cim ÜRŞ Sovyet Ru sya delaletıle konuşsun Mesele bu zaviyeden ele alınınca yürüyebilir. Ama o zaman Çan-Kay- k ne olacak? İşin sonunda Formozanın Çin'e ait olduğu kabul edildiğine göre ve bazı devletler tanınmasa bile Pekin Çin'in yegane hükümeti olduğunu haykır- makta olduguna nazaran, mesele Çan- Kay-Şek'i göz önünde k değil - Çin menfaatlerinin telifini kollıyarak ele alınmalıdır. Fransa Düşen zihniyet ününü cumartesiye bağlıyan Ş t gecesi sabaha karşı Fransız, Milli Meclisinde reye başvuruldu. Ve yedi buçuk aya yakın bir zaman Fran- idare etmekte olan Mendes - hukumetı 270 oya karşı 319 Başvekilin feryatları arasında işitilmez oldu. Baş- vekilin muhalifleri: "Artık muzakere bitmiştir. Hükümet yoktur, git, Reisi- cumhura istifanı ver." — diye bağırışı- yorlardı. Bu son gösteriler, Mendes - Fran- ce'nin sukutunun sebeblerini en iyi izah eden belirtilerdi. Hükümet, surf parlemento tekniği bakımıdan, kuzey Afrika hakkında sunulan sorular yü- zünden düşmüştü. Fakat ademi iti- mattan, Mendes - France siyasetinin DÜNYADA OLUP BİTENLER heyeti umumiyesine yöneldiği ve Hü- kümetin bu siyasetin mamı yüzün- den düştüğü pekala biliniyordu. Ku- zey Afrika siyaseti, sadece muhalefet için en müsait hücum zemini oldu- ğundan seçilmişti. Bu umumi sıyasetın arkasında da Mendes - France'nin şahsına hücum edildiği anlaşılıyordu. Muhalifleri, Men rance'da seneler senesi de va egelen tereddütlerini, muvaffa— kiyetsizliklerini, küçüklüklerini yedi ay içinde karara, başarıya ve itibara kalbeden bir sihirbaz görüyorlardı. Mendes - France'ın çehresi onlara daimi surette acizlerini, hatalarını ha- tırlatıyor, vicdan azabı doğuruyordu. Mendes - France hükümetinin su- kütu büyük ölçüde bu psikolojik se- beblere dayanmaktadır. Bununla beraber, hadise sadece is- tirkap, gayz ve kin ile de izah edile- mez. Fransızın içinde, mufekkeresınin derınlıklerinde batan bir endişe, rilmeğe yüz tutan şahsi otorıtelere gün evvel, bir Fransız gazetesı bunu su surette ıfade ediyordu “Siyasetini desteklemek için doğ- ru dürüst bir çoğunluk arıyacağı yerde herşeyi şahsi otoritesi ile hal etmeğe çalışan bu adam günün birinde elbette düşecektir." Bir çoğunluk.... Fransız parlemen- tosunun bu ezeli derdi, her halde Men- des - France'a yükletilemez. des - France giderken ardın- da, beynelmilel hadiselerin olağanüstü karışıklığı içinde bir seri önemli ka- rarlar vermek — zorunda bulunan bir Fransa bırakmıştır. Buhran uzun sürmese bile, gele- cek hükümetler bu kararların yükünü çok güç kaldırabileceklerdir. Herhalde yedi buçuk aylık bir hamle ve cesaret devrinden sonra, Fransa şimdi gene mizacının istediği hayata dönmektedir Mendes-France'ın son beyanatı Gene vazifeye çağrılacak 17